PL

Matczyna dieta a zachowanie zdrowia przyszłych pokoleń

dr hab. Monika Kaczmarek, prof. nadzw., Kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej IRZiBŻ

Problemy współczesnej medycyny

Dotychczas wykazano, że stan odżywienia matki może mieć wpływ na prawidłowy rozwój zarodka, płodu w łonie matki, a po urodzeniu determinuje zachowanie zdrowia potomstwa. We wrześniu br. na łamach Pediatric Obesity angielscy badacze opublikowali prognozę dla 184 krajów, dotyczącą otyłości i powiązanych z nią problemów zdrowotnych u dzieci w wieku szkolnym1. Szacuje się, że do 2025 roku 268 milionów dzieci w wieku 5-17 lat mieć będzie nadwagę, w tym 91 mln ucierpi z powodu otyłość; przy założeniu braku odpowiedniej polityki skutecznie zmieniającej obecne trendy.

Niepłodność zawsze towarzyszyła ludziom, niestety obecnie obserwujemy wzrost częstości występowania problemów z zajściem w ciążę, co uwarunkowane jest między innymi czynnikami środowiskowymi. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization; WHO) wyraźnie wskazuje, że ponad 10 proc. kobiet na całym Świecie bezskutecznie stara się o dziecko, a sytuacja nie poprawiła się w ostatnim dwudziestoleciu2.

Programowanie żywieniowe

Okazuje się, że okres od zapłodnienia aż do 3 roku życia charakteryzuje się zwiększoną wrażliwością na działanie czynników środowiskowych, w tym takich jak styl życia, dieta i zdrowie rodziców. A proces, w którym stan odżywienia determinuje metaboliczną równowagę w organizmie, określa się mianem programowania żywieniowego. Dotychczas wykazano, że stan odżywienia matki może mieć wpływ na prawidłowy rozwój zarodka, płodu w łonie matki, a po urodzeniu determinuje zachowanie zdrowia potomstwa3. Prawidłowe kształtowanie potomstwa w procesie programowania żywieniowego ma długofalowe efekty prozdrowotne i może zapobiegać rozwojowi chorób cywilizacyjnych takich jak choroby układu krążenia, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca typu II.

W łonie matki

Interesujące, że nadmierny przyrost masy ciała podczas ciąży występuje powszechniej niż w ubiegłym stuleciu. Na nasze nieszczęście u dzieci kobiet, które w ciąży przybrały zbyt wiele na wadze obserwowano zwiększone ryzyko wystąpienia nadwagi w wieku lat 34. Dlatego zaleca się, aby kobiety o wskaźniku masy ciała (ang. Body Mass Index; BMI) w granicach normy (18,5-24,9) podczas ciąży przybrały 11-16 kg, natomiast kobiety z BMI pomiędzy 25,0 a 29,9 już tylko 7-11 kg; a kobiet z otyłe (BMI ≥30) jedynie 5-9 kg5.

Po narodzeniu

Efekty programowania żywieniowego możemy obserwować nie tylko w komórkach osobnika z nieodpowiednimi nawykami zdrowotnymi, ale w przypadku ciężarnych lub karmiących samic nawet u ich dzieci czy wnuków. W naszych badania prowadzonych na myszach, poddanych restrykcyjnej diecie podczas laktacji obserwowaliśmy nieprawidłowości w rozwoju funkcji rozrodczych potomstwa pomimo wprowadzenia prawidłowej diety w późniejszym okresie. Myszy te później osiągały dojrzałość płciową i miały szereg innych zaburzeń wpływających na ich płodność. Co ciekawe, efekty nieprawidłowej diety samic karmiących były zauważalne nawet w drugim pokoleniu – u wnuków6.

Chociaż wniosków z badań prowadzonych na myszach nie można bezpośrednio przełożyć na człowieka, istnieją liczne doniesienia o wpływie zachwianej równowagi metabolicznej matki na wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy, otyłości i innych chorób w wieku dorosłym7. Dlatego, pamiętajmy, aby podczas ciąży jeść dla dwojga a nie za dwoje, ani nie korzystać z restrykcyjnej diety. Zasadę tą powinniśmy przestrzegać również w okresie karmienia piersią. Później dbajmy o prawidłowy styl życia, który zaszczepimy naszym dzieciom, a one swoim.

Źródło: Zdrowie kobiety

 

 

Czytaj więcej

Pora na przyrodę

Dr Radosław Kowalski był gościem programu TVP 3 Olsztyn „Pora na przyrodę”. Tematem dyskusji były m.in. badania mające na celu ochronę bioróżnorodności gatunków zagrożonych wyginięciem.

Oglądaj

 

Czytaj więcej

Warsztaty dla studentów Polskiej Akademii Dzieci

Badanie zawartości antyoksydantów w ulubionych sokach, samodzielnie komponowane kremów z liofilizowanych owoców i poznawanie bakterii z naszego codziennego menu – takie warsztaty przygotowali naukowcy z Instytutu dla studentów Polskiej Akademii Dzieci, którzy odwiedzili Instytut 3 grudnia br.

Polska Akademia Dzieci to  pierwszy na skalę międzynarodową bezpłatny Uniwersytet prowadzony przez dzieci. Młodzi Naukowcy w wieku od 6. do 12 lat prowadzą swoje wykłady i przedstawiają własne badania naukowe wspólnie z Dużymi Naukowcami, wykładowcami.

Instytut pełni honorowy patronat nad PAD od 2013 roku, otwierając swoje podwoje dla najmłodszych i organizując popularno-naukowe wykłady oraz warsztaty, które inspirują ich do podjęcia kariery badacza w przyszłości.

 

Czytaj więcej

Polscy naukowcy pracują nad lepszą żywnością

logo-pl

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie bierze udział w pracach nad ulepszeniem produkcji roślin bogatych w białko.

416 mln euro czeka na naukowców zajmujących się bezpieczeństwem żywnościowym i rolnictwem w czterech nowych konkursach programu Horyzont 2020. Dotąd uczeni z Polski na badania nad żywnością z Horyzontu 2020 zdobyli ponad 28 mln złotych.

Komisja Europejska ogłosiła właśnie nabór wniosków do czterech nowych konkursów w obszarze „Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka”, obejmującym 51 tematów badawczych. Nabór potrwa do 14 lutego 2017 roku.

„Warto wziąć w nim udział, bo na aplikujących czeka łącznie ponad 416 milionów euro” – przekonuje Bożena Podlaska z Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

Obecnie w Polsce realizowanych jest 40 projektów badawczo-innowacyjnych związanych z bezpieczeństwem żywnościowym, finansowanych z programu Horyzont 2020. Zaangażowanych jest w nie 47 polskich instytucji naukowych lub przedsiębiorców.

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z Olsztyna bierze udział w pracach nad ulepszeniem produkcji roślin bogatych w białko. Celem projektu „Protein2Food” jest zwiększenie udziału białek roślinnych w diecie Europejczyków, którzy według ekspertów ds. żywienia i lekarzy jedzą ich zdecydowanie za mało.

Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach pracuje nad tym, by Europejczycy mieli jak najlepszy dostęp do swoich ulubionych owoców jagodowych. Konsorcjum 19 partnerów z Europy, Chin i Chile stara się stworzyć nowe odmiany roślin jagodowych, które będą lepiej rosły w niesprzyjających dla nich warunkach środowiska, obficiej owocowały, a jakość ich owoców będzie wyższa.

Produkcja roślinna to tylko część zainteresowań polskich naukowców pracujących w ramach Horyzontu 2020. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie uczestniczy w opracowywaniu nowych szczepionek przeciwko zwierzęcym chorobom pochodzenia bakteryjnego i wirusowego powodującym straty w hodowli zwierząt.

„Powyższe projekty to tylko przykłady możliwości, jakie Horyzont 2020 oferuje naukowcom i przedsiębiorcom zajmującym się bezpieczeństwem żywnościowym i rolnictwem” – mówi Bożena Podlaska.

Dla zainteresowanych KPK Programów Badawczych UE 7 grudnia organizuje dzień informacyjny, podczas którego jego eksperci przedstawią tematykę aktualnych konkursów i opowiedzą o procedurze składania wniosków oraz ich oceny.

źródło: PAP Nauka w Polsce

 

Czytaj więcej

​Prof. Adam Zięcik i Prof. Andrzej Ciereszko wybrani na członków PAN

Zgromadzenie Ogólne Polskiej Akademii Nauk dokonało wyboru nowych członków Akademii. Wśród nich, w Wydziale II Nauk Biologicznych i Rolniczych, znaleźli się wybitni naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. 

Prof. dr hab. Adam Zięcik, wieloletni dyrektor Instytutu i wiceprezes PAN w latach 2013-15, został powołany na Członka Rzeczywistego PAN. Od 2004 roku prof. Zięcik pełnił w PANie funkcję Członka Korespondenta. Prof. Zięcik jest laureatem wielu nagród i wyróżnień za wybitne osiągnięcia dla polskiej nauki, m.in. Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski i Medalu 100-lecia Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego. Działalność badawcza profesora obejmuje fizjologię i endokrynologię rozrodu zwierząt. Wyniki jego prac publikowane są w najbardziej prestiżowych czasopismach na całym świecie.

Prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, kierownik Zespołu Biologii Gamet i Zarodka Instytutu PAN, został powołany na Członka Korespondenta PAN. Profesor Ciereszko specjalizuje się w obszarze biologii i biotechnologii zwierząt gospodarskich. Zespół badawczy pod jego kierunkiem zidentyfikował białka nasienia ryb uznawanych za najważniejsze w polskiej hodowli. Prof. Ciereszko jest również współautorem międzynarodowej procedury patentowej dla metody kriokonserwacji nasienia ryb łososiowatych i jej wdrożenia do programów hodowlanych.

Serdecznie gratulujemy!

 

Czytaj więcej

Nekroptoza

Odkryliśmy i opisaliśmy nowy mechanizm śmierci i eliminacji  komórek lutealnych w ciałku żółtym. Wykazaliśmy, iż w procesie regresji ciałka żółtego, obok apoptozy i autofagii komórki lutealne są eliminowane w ramach procesu kontrolowanej nekrozy zależnej od kinaz treoninowo-serynowych (RIPK) nazywanej nekroptozą. Nekroptoza różni się od apoptozy i autofagii zarówno swoistym mechanizmem działania, jak i znaczeniem fizjologicznym. Kluczowym czynnikiem inicjacji nekrozy są białka współdziałające z serynowo – treoninowymi receptorami (RIP1; ang. Receptor Interacting Proteins) o aktywności kinazowej. W morfologicznym obrazie nekroza u organizmów zwierzęcych przejawia się pęcznieniem komórek i organelli, głównie mitochondriów, wczesnym pęknięciem błony komórkowej, nie obserwuje się natomiast kondensacji chromatyny. Ten rodzaj śmierci komórkowej, w odróżnieniu od apoptozy, uczestniczy nie tylko w procesach rozwojowych i fizjologicznych, ale także w procesach patologicznych, z udziałem prozapalnych cytokin.

Zespół badawczy z Zespołu Immunologii i Patologii Rozrodu pod kierunkiem prof. Dariusza Skarżyńskiego, w ramach realizacji projektu NCN SONATA 6 (2013/11/D/NZ9/02685),  kierowanego przez dr Takuo Hojo, opublikował ostatnio na łamach renomowanego czasopisma Scientific Reports (Nature Group, IF 5,525; http://www.nature.com/srep) publikację naukową pod tytułem: „Programmed necrosis – a new mechanizm of steroidogenic luteal cell death and elimination during luteolysis in cows” Scientific Reports 6:38211; DOI: 10.1038/srep38211.

W publikacji opisaliśmy ekspresję obu kinaz RIPK1 i RIPK3 w ciałku  żółtym w trakcie cyklu jajnikowego i stwierdziliśmy wzrost ich ekspresji i aktywności w trakcie spontanicznej i indukowanej prostaglandyną F2α (PGF2α) luteolizy u krowy. Ponadto wykazaliśmy, iż prozapalne cytokiny, (czynnik martwicy nowotworów-α – TNF i interferon-γ – IFNG) stymulują ekspresję kinaz RIPK w komórkach steroidogennych (LSC), co sugeruje, że TNF i IFNG są głównymi regulatorami kinaz RIPK w komórkach ciałka żółtego, opisujac ich receptorowy i molekularny mechanizm działania.

Wydanie publikacji było sponsorowane przez Program KNOW „Zdrowe zwierzę – bezpieczna żywność”.

Rys. Mechanizmy indukcji procesu luteolizy u krów oraz szlaki śmierci komórek podczas luteolizy w komórkach ciałka żółtego.
Rys. Mechanizmy indukcji procesu luteolizy u krów oraz szlaki śmierci komórek podczas luteolizy w komórkach ciałka żółtego.

 

Czytaj więcej

Instytut nawiązuje współpracę z Uniwersytetem Rolniczym i Medycyny Weterynaryjnej w Obihiro

Z inicjatywy prof. Dariusza Skarżyńskiego i prof. Kiyoshi Okuda (rektor Uniwersytetu w Obihiro) w dniach 14-18 listopada odbyła się wizyta robocza prof. Dariusza Skarżyńskiego oraz prof. Jerzego Jaroszewskiego (pro-rektora ds. nauki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie) na Uniwersytecie w Obihiro (http://www.obihiro.ac.jp/english). Celem wizyty było nawiązanie kontaktów naukowo-badawczych między Uniwersytetem w Obihiro a jednostkami naukowo-badawczymi Olsztyna. (więcej…)

Czytaj więcej

Międzynarodowy sukces Instytutu w konkursie na KIC EIT Food

Międzynarodowe konsorcjum FoodConnects z udziałem Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, zostało zwycięzcą naboru Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) w obszarze Żywności. To ogromny sukces nie tylko w wymiarze prestiżowym, ale także finansowym – planowane wsparcie UE dla całego konsorcjum wyniesie bowiem ponad 400 milionów Euro na siedem lat. (więcej…)

Czytaj więcej