Instytut Rozrodu Zwierząt i Badan Żywności PAN w Olsztynie zaprasza zdrowe (niepalące) kobiety i mężczyzn w wieku 18-65 lat o prawidłowej masie ciała (BMI 19-25) do uczestnictwa w badaniu naukowym dotyczącym witaminy D.
Badanie będzie przeprowadzone między listopadem 2023 a lutym 2024 (7 spotkań).
Biorąc udział w tym badaniu dowiesz się:
jaki jest poziom witaminy D w Twoim organizmie;
czy Twój organizm wykazuje bardzo dobrą, średnią czy słabą odpowiedź na witaminę D.
Co musisz zrobić?
skontaktuj się z nami, aby wziąć udział w badaniu wstępnym;
przyjdź na czczo w wyznaczonym dniu w celu oddania próbki krwi (ok. 20 ml);
przyjdź następnego dnia w celu oddania kolejnej próbki krwi (ok. 20 ml);
ta procedura będzie zastosowana raz w miesiącu (przez 3 kolejne miesiące).
Dodatkowo uczestnicząc w badaniu otrzymasz śniadanie razem z dawką witaminy D oraz szansę wzięcia udziału w długoterminowym badaniu interwencyjnym, który umożliwi optymalizację poziomu witaminy D w Twoim organizmie.
Osoby zainteresowane udziałem w badaniu prosimy o kontakt telefoniczny lub mailowy:
Wszystko, co chcesz wiedzieć o opakowaniach na żywność.
Co oznaczają symbole na opakowaniach, czy trzeba opakowania po żywności myć przed wyrzuceniem, aby nadawały się do recyklingu i czy konieczne jest pakowanie świeżych warzyw i owoców – odpowiedzi na te pytania nie są dla konsumentów oczywiste.
Z pomocą przychodzi europejska kampania edukacyjna na rzecz odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami na żywność, w której uczestniczy Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
Projekt EIT Food „InformPack” to międzynarodowa inicjatywa instytucji naukowych i eksperckich z Danii, Wielkiej Brytanii, Polski, Finlandii oraz Hiszpanii.
– Założeniem projektu jest zbadanie zachowań, wiedzy i postaw konsumentów wobec opakowań do żywności. W ankiecie pytaliśmy konsumentów m.in. o to, czy zwracają uwagę na materiał, z jakiego wykonane jest opakowanie przy zakupie żywności, czy są w stanie zrezygnować z kupna produktu z powodu nadmiernej ilości plastiku w opakowaniu albo czy segregacja zużytych opakowań sprawia im trudność. Na tej podstawie opracowujemy materiały edukacyjne, które mają zachęcać konsumentów do odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami po żywności zarówno w domu, jak i poza nim – opowiada Iwona Kieda z IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Dotychczasowe analizy wyników wyłoniły trzy kluczowe tematy, które najbardziej nurtują konsumentów i sprawiają im trudność. Są to: brak zrozumienia symboli opakowań, nieporozumienia dotyczące konieczności czyszczenia opakowań żywności przed wyrzuceniem i dalszym recyklingiem, nadmierne opakowania świeżych warzyw i owoców i postępowanie z opakowaniami wielomateriałowymi.
Na tej podstawie eksperci i naukowcy z instytucji zaangażowanych w projekt stworzyli kampanie edukacyjne z materiałami w postaci infografik i animowanych filmów.
Z materiałów można się dowiedzieć m.in. czy należy myć opakowania po żywności, po co producenci opakowują świeże warzywa i owoce, co zrobić z wielomateriałowym opakowaniem po soku, gdzie wyrzucić opakowania po pieczywie, co oznaczają trójkąty na opakowaniach, jakie plastikowe opakowania są najczęściej poddawane recyklingowi i jaka jest różnica między opakowaniem kompostowalnym i biodegradowalnym.
Niebawem dostępne będą równie materiały na temat bioplastiku oraz skierowana szczególnie do dzieci kampania o dobrych praktykach w kontekście postępowania z opakowaniami po żywności.
W ramach projektu „InformPack” powstał również quiz (w wersji dla dorosłych i dzieci), dzięki któremu można sprawdzić swoją wiedzę. Quiz dostępny jest tutaj.
Obecnie uczestnicy projektu rozpowszechniają opracowane informacje w internecie czy podczas warsztatów np. w szkołach. Przy okazji mierzą długoterminowe zmiany w zachowaniach konsumentów.
– W przyszłym roku planujemy przeprowadzić badania konsumenckie we Francji, Włoszech, Niemczech, Danii i Finlandii. Ponadto w najbliższych miesiącach będziemy dalej pracować nad nowymi materiałami, a także będziemy kontynuować warsztaty dla uczniów szkół oraz organizować zajęcia edukacyjne podczas imprez popularyzujących naukę w Polsce – zapowiada dr Joanna Fotschki z IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
EIT Food InformPack
Projekt EIT Food InformPack to międzynarodowa inicjatywa instytucji naukowych Uniwersytetu w Aarhus (Dania), Uniwersytetu w Reading (Wielka Brytania), Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN (Polska), sieci badawczej VTT (Finlandia), producentów: Bioazul (Hiszpania) i Grupy Maspex (Polska) oraz hiszpańskiej sieci supermarketów Eroski.
Celem działań prowadzonych w ramach projektu jest przede wszystkim zmiana zachowań konsumentów, aby postępowali z opakowaniami na żywność w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Istotne jest również zaangażowanie i uświadamianie samych producentów żywności, a także władz samorządowych, odpowiedzialnych m.in. za dostępność przy ulicach śmieci do segregacji.
InformPack jest finansowany przez EIT Food, Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, w ramach programu ramowego UE Horyzont 2020 w zakresie badań i innowacji.
Wsparcie procesu reprodukcji ryb w przypadku wystąpienia katastrofy ekologicznej, zabezpieczenie stabilności hodowli w wylęgarniach ryb oraz ochrona puli genowej – to główne cele banków nasienia ryb, których tworzeniem zajmują się naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
– Świadomość potrzeby tworzenia banków nasienia ryb wciąż rośnie. Ubiegłoroczna katastrofa ekologiczna na Odrze uświadomiła, jak ważne jest posiadanie zaplecza, by w takich sytuacjach móc sprawnie i skutecznie rozpocząć proces reprodukcji rodzimych populacji ryb – podkreśla dr Sylwia Judycka z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka IRZiBŻ PAN.
Oprócz ochrony zagrożonych gatunków czy całych populacji ryb, banki nasienia pozwalają także na zabezpieczenie stabilności linii hodowlanych w wylęgarniach ryb. Właśnie przy tworzeniu banku nasienia ryb dla największego zakładu tego typu w Polsce, mieszczącego się w miejscowości Dąbie (Wylęgarnia Ryb Dąbie), pracowała dr Sylwia Judycka. Przedsięwzięcie było realizowane w ramach projektu z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR).
– Posiadanie zamrożonego nasienia bardzo ułatwia hodowlę w różnych sytuacjach np. w przypadku, gdy dojrzałość płciowa samic i samców z różnych powodów nie zachodzi w tym samym czasie albo gdy w jakimś roku hodowla nie dysponuje dojrzałymi płciowo samcami, co uniemożliwia pozyskanie świeżego nasienia do tarła – wskazuje naukowczyni.
Wsparcie efektywności w hodowli to niejedyny powód posiadania banku nasienia ryb. – Również w hodowlach może dojść do katastrofy, gdy w wodzie zostanie wykryty groźny dla ryb wirus. W takich sytuacjach, niestety, trzeba zutylizować cały zasób gospodarstwa. Jego odbudowa naturalnymi metodami może trwać lata; przy wykorzystaniu zamrożonego nasienia cennych linii hodowlanych proces ten będzie zdecydowanie szybszy – podkreśla Sylwia Judycka.
Jak wskazuje badaczka, obecnie główną barierą przed posiadaniem banku nasienia ryb są kwestie finansowe: koszty stworzenia takiej bazy oraz jej utrzymania.
Nasienie ryb przed zdeponowaniem w banku jest poddawane procesowi kriokonserwacji (przechowywaniu w ultra niskiej temperaturze -196°C). – Napełniamy nasieniem cienkie, kilkunastocentymetrowe słomki, które na specjalnych ramkach są mrożone w oparach ciekłego azotu, a następnie są przenoszone do kontenerów z ciekłym azotem. Każda słomka z próbą zamrożonego nasienia jest dokładnie opisana, co umożliwia właściwą identyfikację zamrożonych prób nasienia oraz posiada określoną liczbę plemników w jednym mililitrze – tłumaczy specjalizująca się w tym naukowczyni.
Żywotność tak zamrożonego i przechowywanego nasienia jest wyliczana nawet na tysiące lat. – Dotychczas badaliśmy nasienie rozmrożone po kilku latach i nadal charakteryzowało się wysoką jakością – podaje Sylwia Judycka.
Zainteresowania badawcze dr Sylwii Judyckiej obejmują badania nasienia ryb – jego jakości czy poznania mechanizmów odpowiedzialnych np. za dojrzewanie plemników neosamców pstrąga tęczowego (neosamiec to ryba z odwrócona płcią). Główną metodą stosowaną w prowadzonych przez dr Sylwię Judycką badaniach jest wspomniana kriokonserwacja.
We wrześniu badaczka rozpoczyna trzymiesięczny staż naukowy we Francji (w Laboratory of Fish Physiology and Genomics INRAE w Rennes), aby poznać technikę badawczą zwaną edycją genów i móc ją później wykorzystać w dalszych swoich badaniach.
Za swoje osiągniecia naukowe dr Sylwia Judycka została wyróżniona stypendium „L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki” (2022).
Próby pracy koników polskich w zaprzęgu i w siodle oraz prezentacja źrebiąt – znalazły się w programie „Weekendu z konikiem polskim”, który odbędzie się w dniach 1-2 września w Popielnie (woj. warmińsko-mazurskie), gdzie znajduje się stacja badawcza Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
– Koniki polskie są końmi w typie prymitywnym, ukształtowanym głównie przez naturę, a w mniejszym stopniu przez człowieka. Potrafią się jednak podporządkować człowiekowi i z nim współpracować. Zapraszamy na wydarzenie nie tylko hodowców, ale także wszystkich zainteresowanych, którzy chcieliby zobaczyć przedstawicieli tej fascynującej rasy – mówi prof. dr hab. Marta Siemieniuch, która kieruje hodowlą koników polskich w stacji badawczej w Popielnie.
„Weekend z konikiem polskim” to cykliczna, dwudniowa impreza. W piątek 1 września odbędzie się polowa próba użytkowości dla koników polskich. To obowiązkowa próba dla młodych klaczy i ogierów, która ma ocenić umiejętności do pracy w zaprzęgu lub w siodle. – Przeprowadzimy próbę wierzchową, czyli w siodle, na dystansie 3600 metrów oraz próbę zaprzęgową na dystansie 3200 metrów. Sędziowie będą oceniać różne parametry m.in. ruch w stępie i kłusie, czas przebycia dystansu, zachowanie konia i jego parametry fizjologiczne. W tym roku do próby zaprzęgowej przystąpi 7 koni, a do wierzchowej – 17 – wyjaśnia prof. Marta Siemieniuch.
Sobota 2 września to z kolei czempionat źrebiąt pod matkami. – Podczas wydarzenia zostaną zaprezentowane źrebięta urodzone w tym roku, w obecności swoich matek. Sędziowie ocenią ich typ, budowę, zdrowie i rozwój oraz ruch w stępie i kłusie – zapowiada prof. Marta Siemieniuch.
Zbliżające się wydarzenie to także okazja do odwiedzenia stacji badawczej w Popielnie, która jest położona na półwyspie Popielniańskim, otoczonym trzema jeziorami: Śniardwy, Bełdany i Warnołty. Właśnie tam, w rezerwacie na obszarze ponad 1600 hektarów żyją na wolności koniki polskie.
SPADKOBIERCY TARPANÓW
Konik polski jest jedyną rodzimą, pierwotną rasą koni, wywodzącą się od dzikich tarpanów, które do końca XVIII wieku, a na niektórych terenach nawet do początku XIX wieku, można było spotkać na obszarze dawnej wschodniej Polski, Litwy i Prus. – W tym czasie tarpany zostały wyłapane i przekrzyżowane z lokalnymi końmi wykorzystywanymi do prac w gospodarstwie. Konik polski jest więc krzyżówką tarpana z lokalnym, małym koniem roboczym – wskazuje prof. Marta Siemieniuch.
Nazwę „konik polski” wprowadził w pierwszej połowie XX wieku badacz i propagator koni prymitywnych prof. Tadeusz Vetulani. Umieścił on koniki polskie w rezerwacie leśnym w Białowieży.
W Popielnie hodowla koników polskich jest prowadzona w dwóch systemach utrzymania: stajennym oraz rezerwatowym (gdzie zwierzęta żyją przez cały rok w środowisku naturalnym, a ingerencja człowieka jest ograniczona do minimum). W sumie żyją tam 102 konie.
Konie rezerwatowe żyją w grupach rodzinnych zwanych tabunami lub haremami. W każdej z nich żyje jeden dorosły ogier, klacze, tegoroczne źrebięta oraz czasem młodzież stada. Obecnie w rezerwacie żyje 26 koników polskich i 16 źrebiąt, tworzących trzy tabuny plus tzw. grupę kawalerską złożoną z dwóch młodych ogierów. Najstarszym koniem w rezerwacie w Popielnie jest 29-letnia klacz Hala. Ogiery żyją zazwyczaj około 22-23 lata.
Konik polski jest rasą uznawaną za zagrożoną wygięciem. – Rozwój tej rasy, zwłaszcza w chowie stajennym, jest bardzo intensywny m.in. za sprawą programu dopłat w celu zachowania różnorodności genetycznej. W sumie klaczy jest ponad 2,5 tys., a ogierów około 250 – podaje prof. Marta Siemieniuch.
STACJA BADAWCZA W POPIELNIE
Stacja badawcza w Popielnie należy do Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN od 2016 roku. Jednostka zajmuje się: hodowlą zachowawczą koników polskich w systemie stajennym i rezerwatowym; hodowlą zachowawczą bydła rasy polska czerwona, rolnictwem – uprawą i siewem zbóż, produkcją pasz dla zwierząt; gospodarką lasem doświadczalnym, stanowiącym rezerwat dla wolnożyjących tabunów konika polskiego; turystyką (stacja posiada bazę noclegową, muzeum przyrodnicze, zagrody pokazowe zwierząt hodowlanych, ścieżki rowerowe oraz polany biwakowe).
Jak podkreśla kierownik stacji dr Mamadou Bah, to wyjątkowe miejsce w kraju. – Nie zawahałbym się powiedzieć, że nawet na całym świecie m.in. ze względu na położenie wśród tak malowniczych terenów zielonych – podkreśla.
W stacji prowadzone są badania naukowe m.in. związane z behawiorem i dobrostanem koników polskich dotyczące np. ich struktury socjalnej czy relacji między osobnikami.
Stacja nieustannie się rozwija. Jej bieżące plany rozwojowe polegają przede wszystkim na rozszerzeniu istniejącej infrastruktury oraz budowie nowej. – Planujemy m.in. odrestaurowanie stajni konika polskiego, na którą mamy już finansowanie, oraz budynków do wykorzystania turystycznego, a także zakończenie remontu budynku byłej szkoły pod kątem organizacji tam zielonych szkół czy warsztatów dla dzieci i młodych naukowców – mówi dr Mamadou Bah.
Mięso jeleniowatych jest bardzo cennym surowcem. Ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych i zrównoważony charakter hodowli mięso to jest dobrą alternatywą dla popularnych na polskich stołach wieprzowiny czy wołowiny.
Naukowczynie z Zespołu Ochrony Bioróżnorodności z IRZIŻ PAN, prof. dr hab. inż. Anna Korzekwa i dr Anna Kononiuk poprowadzą warsztaty pt. „Rzadkie gatunki przeżuwaczy: rozród i żywienie w hodowli wobec walorów surowca mięsnego”
Będzie to kolejna okazja dla przedsiębiorców do zdobycia wiedzy dotyczącej i poznania praktycznych narzędzi pozwalających zapewnić m.in. właściwy dobrostan oraz status żywieniowy jeleniowatych w hodowlach.
Warsztaty odbędą się już 13 września 2023r. w Stacji Badawczej IRZiBŻ PAN w Popielnie.
Warsztaty są bezpłatne, ale wymagana jest rejestracja.
Spotkanie brokerskie jest częścią projektu pn. „Centrum Badań Środowiska i Innowacyjnych Technologii Żywności dla Jakości Życia” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020.
Dr Joanna Szuszkiewicz, która zrealizowała pracę doktorską pod kierunkiem prof. dr hab. Moniki Kaczmarek została laureatką Nagrody Naukowej Towarzystwa Biologii Rozrodu za najlepszą pracę naukową z zakresu biologii rozrodu w roku 2022.
Nagrodzona publikacja pt. „Early steps of embryo implantation are regulated by exchange of extracellular vesicles between the embryo and the endometrium” autorstwa Joanny Szuszkiewicz, Kamila Myszczyńskiego, Żanety P. Reliszko, Yael Heifetz i Moniki M. Kaczmarek ukazała się w czasopiśmie FASEB Journal 36: e22450 (2022); https://doi.org/10.1096/fj.202200677R. Publikacja weszła w skład rozprawy doktorskiej obronionej przez dr Szuszkiewicz w marcu 2023 roku, a realizowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Moniki M. Kaczmarek w Zespole Mechanizmów Działania Hormonów naszego Instytutu.
W pracy dr Szuszkiewicz i wsp. (2022) zaprezentowany został mechanizm komunikacji między zarodkiem a matką w okresie okołoimplantacyjnym z udziałem pęcherzyków zewnątrzkomórkowych (EVs) niosących miRNA. EVs zidentyfikowane w macicy i wraz z niesionymi przez nie miRNA, pochodzenia zarówno zarodkowego jak i matczynego, okazują się modulować transkryptom zarodka, wpływając na jego prawidłowy wzrost, rozwój i implantację. Wyniki te stanowią ważny wkład w zrozumienie skomplikowanych procesów zachodzących podczas wczesnej ciąży.
Naukowa Nagroda TBR przyznawana jest za pracę naukową z dziedziny biologii rozrodu opublikowaną w czasopiśmie krajowym lub zagranicznym naukowcom, którzy nie ukończyli 35 lat i są pierwszym autorem pracy lub autorem korespondencyjnym.
Nadchodzi Weekend z Konikiem Polskim – impreza hodowlana organizowana corocznie przez Stację Badawczą IRZiBŻ PAN w Popielnie oraz Warmińsko-Mazurski Związek Hodowców Koni w Olsztynie.
1 i 2 września zobaczymy w Popielnie polową próbę użytkowości dla koników polskich, wpis młodych koni do księgi stadnej oraz czempionat źrebiąt pod matkami – zapowiada prof. dr hab. Marta Siemieniuch, która kieruje hodowlą koników polskich w Stacji Badawczej.
Program wydarzenia:
1 września (piątek) o godzinie 9:00 rozpocznie się polowa próba użytkowości dla koników polskich. Jest to próba obowiązkowa, zarówno dla klaczy, jak i dla ogierów. W Popielnie przeprowadzamy próbę wierzchową, jak również zaprzęgową, obie w wariancie dystansowym (3600 m do przebycia w próbie wierzchowej i 3200 m w próbie zaprzęgowej). W tym roku do próby użytkowości przystąpi w Popielnie ponad 15 koni.
Po zakończeniu próby, o godzinie 14, rozpocznie się wpis do Księgi Stadnej Koników Polskich młodych koni. Ogiery i klacze, przystępujące do licencji, muszą mieć skończone 27 miesięcy. Podczas wpisu do księgi, oprócz bonitacji konia, komisja przeprowadza również tzw. próbę wstępną, która jest obowiązkowa dla wszystkich koni wpisywanych do ksiąg stadnych.
Następnego dnia, 2 września (sobota), zapraszamy na trzecią edycję czempionatu źrebiąt pod matkami. Komisja rozpocznie ocenę sysaków o godzinie 10:00, do oceny przedstawionych zostanie około 20 źrebiąt urodzonych w 2023 r. Komisja oceni typ, pokrój, ruch oraz kondycję i pielęgnację źrebiąt.
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie dołączył do dużego unijnego partnerstwa na rzecz rozwoju zrównoważonej produkcji, przetwórstwa, dystrybucji i konsumpcji żywności – Future FoodS. Ten jedyny polski podmiot w tym międzynarodowym konsorcjum będzie odpowiedzialny za stworzenie europejskiej sieci tzw. living labs, czyli laboratoriów, w których opracowywane i testowane będą nowe rozwiązania dla branży agrifood.
– Zapewnienie ludziom bezpieczeństwa żywnościowego to jedno z kluczowych wyzwań na całym świecie. W tym kontekście ważne jest, aby działania na rzecz produkcji i konsumpcji zdrowej, odżywczej i różnorodnej żywności, miały również przełożenie na zrównoważony rozwój środowiskowy, społeczny i gospodarczy. Dlatego misją naszego partnerstwa jest integrowanie prac europejskich ośrodków badawczych i branży spożywczej na rzecz stworzenia zdrowego, przyjaznego dla środowiska, bezpiecznego społecznie, sprawiedliwego i opłacalnego ekonomicznie systemu żywnościowego w Europie, w perspektywie 2030 roku i późniejszej – podkreśla Mariusz Piskuła, dyrektor Instytutu.
W Partnerstwie na rzecz Zrównoważonych Systemów Żywnościowych (ang. Partnership for Sustainable Food Systems) bierze udział 87 instytucji z całej Unii Europejskiej. To podmioty naukowe, producenci żywności, ustawodawcy, ośrodki wsparcia innowacji i organizacje działające w branży rolno-spożywczej. Koordynatorem inicjatywy jest Francuska Narodowa Agencja Badawcza (ANF).
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie jest jednym z najbardziej znaczących ośrodków badawczych w Polsce skupiających się na badaniach naukowych z zakresu żywności m.in. jej bezpieczeństwa, prozdrowotnego działania czy innowacji spożywczych.
W ramach partnerstwa, polski przedstawiciel, wraz z dużym belgijskim klastrem rolno-spożywczym Flanders’ Food, będzie współzarządzał pracami na rzecz stworzenia unijnej sieci tzw. living labs.
– Living labs to tzw. żywe laboratoria, czyli wielopodmiotowe struktury, otwarte na innowacje i współpracę lokalną. Ich głównym zadaniem jest kompleksowe testowanie rozwiązań w warunkach rzeczywistych, z udziałem możliwie wszystkich zainteresowanych stron. W naszym przypadku chodzi o laboratoria, w których opracowywane i sprawdzane są nowe rozwiązania z obszaru żywności m.in. z udziałem samych konsumentów. W ramach partnerstwa będziemy identyfikować takie miejsca w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej, a następnie stworzymy międzynarodową sieć – wyjaśnia Iwona Kieda, specjalista ds. realizacji projektów w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN.
Celem obranym przez Unię Europejską jest, aby w przyszłości ta sieć żywych laboratoriów tworzyła kręgosłup ekosystemu systemów żywnościowych.
Działania prowadzone w ramach opisywanego partnerstwa skupiają się wokół zagadnienia zrównoważonych systemów żywnościowych (ang. sustainable food systems). Chodzi o taki system produkcji i konsumpcji żywności, który w sposób sprawiedliwy i uczciwy zapewni społeczeństwu bezpieczną i zdrową żywność, dbając o niski wpływ na środowisko.
Konsorcjum będzie ogłaszać nabory na projekty międzynarodowe otwarte dla podmiotów spoza partnerstwa, które będą promować prowadzenie badań i tworzenie innowacji w takich obszarach jak:
zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego;
zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, mających źródło w systemach żywnościowych;
zapewnienie dostępności wody m.in. w kontekście nawiedzających Europę susz;
zapobieganie marnowaniu żywności;
odpowiednie modele biznesowe dla sektora spożywczego w Unii Europejskiej, obejmujące m.in. przyjazne dla środowiska zarządzanie;
zapewnienie różnorodności i inkluzywności w systemach żywnościowych.
Partnerstwo na rzecz Zrównoważonych Systemów Żywnościowych wpisuje się w globalne działania w ramach opracowanych przez ONZ Celów Zrównoważonego Rozwoju, szczególnie w cel 17: Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Wczesny etap rozwoju insulinooporności jest powiązany ze strukturami okalającymi mięśnie szkieletowe – wykazali naukowcy z Zespołu Profilaktyki Chorób Metabolicznych IRZiBŻ PAN.
Wyniki ich badań mogą stanowić krok w stronę poszukiwania nowego leku na choroby związane z insulinoopornością, który miałby działanie punktowe.
Insulinooporność to obniżona wrażliwość tkanek na działanie insuliny (hormonu regulującego poziom glukozy we krwi). Jej rozwój może doprowadzić do zachorowania na cukrzycę typu 2, choroby sercowo-naczyniowe, a także wiele innych chorób.
Najważniejszą tkanką związaną z działaniem insuliny są mięśnie szkieletowe, które odpowiadają za insulinozależny wychwyt glukozy w około 80-85%. Tkanki te, wraz z okalającymi je strukturami, pod lupę wzięli naukowcy z Zespołu Profilaktyki Chorób Metabolicznych IRZiBŻ PAN (ich pracę poglądową na ten temat można przeczytać tutaj).
– Z naszych badań wynika, że w rozwoju insulinooporności znaczenie może mieć macierz zewnątrzkomórkowa mięśni szkieletowych – to rodzaj mieszaniny wytwarzanej przez komórki wypełniające wolne przestrzenie między nimi. W jej skład wchodzą m.in. integryny, czyli receptory białkowe przekazujące informację między środowiskiem zewnętrznym a wnętrzem komórek. Wykazaliśmy, że to właśnie one mogą być zaangażowane w modulację działania insuliny nawet na wczesnych etapach rozwoju insulinooporności – tłumaczy mgr inż. Róża Aleksandrowicz, technolog z Zespołu Profilaktyki Chorób Metabolicznych IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Wyniki badań, przeprowadzonych wraz z prof. Markiem Strączkowskim oraz dr Magdaleną Stefanowicz, opublikowano właśnie w czasopiśmie „Endocrine Journal”.
Jak tłumaczy badaczka, rola czynników związanych z macierzą zewnątrzkomórkową w rozwoju insulinooporności wciąż nie jest jeszcze w pełni poznana.
– Otrzymane rezultaty stanowią podstawę do dalszych badań nad rolą integryn, które mogą pomóc w lepszym poznaniu patogenezy insulinooporności i w przyszłości mogą zostać wykorzystane do poszukiwania nowych leków, ukierunkowanych punktowo właśnie na działanie tych integryn – wskazuje Róża Aleksandrowicz.
Potencjał miodów do zapobiegania m.in. nadciśnieniu tętniczemu, otyłości i chorób neurologicznych – zbadają naukowcy z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności IRZiBŻ PAN, w ramach projektu finansowanego z NCBiR.
– Miody są bogate w wiele składników o prozdrowotnym działaniu, co zostało już opisane w publikacjach naukowych. My podjęliśmy się sprawdzenia potencjału miodu w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Zweryfikujemy, czy miody – wzbogacone o celowane dodatki antyoksydantów pochodzenia naturalnego – mają potencjał do zapobiegania m.in. nadciśnieniu tętniczemu, otyłości czy chorób neurologicznych takich jak np. Alzheimer – mówi dr Małgorzata Starowicz, kierownik Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Polska jest największym producentem miodu w Europie, a jego produkcja jest istotnym elementem krajowej gospodarki.
W ocenie dr Małgorzaty Starowicz, warto monitorować i udoskonalać techniki analityczne do oznaczania poziomu związków bioaktywnych, czyli taki które mogą wpływać na prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu , ponieważ wysokie zanieczyszczenie środowiska, stosowanie środków ochrony roślin czy zmiany klimatyczne (np. susze) negatywnie wpływają na ilość produkowanego przez pszczoły miodu oraz na jego jakość.
– Najczęściej spożywanymi rodzajami miodów są wielokwiatowy, lipowy i gryczany. Wszystkie miody są zdrowe, jednak we wcześniejszych naszych badaniach wykazaliśmy, że to ten ostatni – miód gryczany – jest najbogatszym źródłem związków polifenolowych spośród podstawowych gatunków miodów i to on wykazuje najwyższą aktywność przeciwutleniającą – wskazuje naukowczyni.
A czym się kierować kupując miód?
– Często konsumenci kierują się krystalizacją miodu uważając to za walor negatywny, jednak jest to proces naturalny. Warto pamiętać, że każdy miód jest specyficzny pod tym względem np. miód akacjowy może pozostać płynny nawet przez kilkanaście miesięcy, w przeciwieństwie do miodu rzepakowego, który krystalizuje bardzo szybko, bo proces krystalizacji zaczyna się już po 1-2 tygodniach. Z kolei miód wrzosowy krystalizuje przybierając postać „galaretkowatą” – mówi badaczka.
Przypomina też, że najlepiej kupować miód z prosto z pasieki albo od lokalnych producentów.
Projekt pt. „Opracowanie miodów krajowych o podwyższonych właściwościach funkcjonalnych, wzbogaconych o celowane dodatki antyoksydantów pochodzenia naturalnego w profilaktyce chorób cywilizacyjnych” jest finansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, w ramach konkursu Nutritech. Partnerami są: Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie oraz Mazurskie Miody Bogdan Piasecki.
