Hormon antymüllerowski oraz jego rola w endokrynologii i onkologii

Drewhow, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Pacjenci znają hormon antymüllerowski (AMH) głównie z tego, że jest uważany za najlepszy marker rezerwy jajnikowej, czyli że pozwala ocenić płodność kobiety np. przy rozpoczęciu procedury in vitro. Jednak AMH coraz częściej interesuje też onkologów pod kątem jego potencjału w diagnozowaniu i leczeniu różnych nowotworów.

Międzynarodowy zespół badaczy opublikował właśnie w czasopiśmie „Frontiers in Endocrynology” artykuł przeglądowy na temat biologii hormonu antymüllerowskiego oraz jego roli w endokrynologii i onkologii. Pierwszym autorem publikacji jest dr n. med. Marek Gowkielewicz, ginekolog z Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Wśród współautorów jest również prof. Carsten Carlberg, kierownik Pracowni Nutrigenomiki w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

Przegląd porządkuje aktualną wiedzę na temat AMH, badając jego rolę na różnych etapach życia: od rozwoju płodu, dzieciństwa i dojrzewania, po jego zaangażowanie w podwzgórze, przysadkę mózgową, funkcję jajników i menopauzę. Naukowcy badają również znaczenie AMH w technologiach reprodukcyjnych, takich jak kriokonserwacja tkanki jajnika oraz jego następstwa dla cyklu komórkowego i biologii raka.

Jak bowiem tłumaczy prof. Carsten Carlberg, AMH ma wieloraki i złożony wpływ na rozwój i funkcję różnych ludzkich tkanek.

Obecnie AMH jest najczęściej stosowany do pomiaru rezerwy jajnikowej, która pozwala zbadać płodność kobietypoprzez ocenę zdolności jajników do dostarczania żywotnych komórek jajowych. Jest to szczególnie istotne w leczeniu niepłodności, np. przy procedurze in vitro, gdzie poziom AMH jest sprawdzany w celu optymalizacji szans na sukces.

Jednak ze względu na zdolność AMH do hamowania cyklu komórkowego i indukowania apoptozy (procesu inicjowania zaprogramowanej śmierci komórki) coraz częściej interesuje również onkologów.

– Jeden z obiecujących obszarów badań koncentruje się na przeciwciałach ukierunkowanych na receptor AMH – AMHR2, który odgrywa kluczową rolę w sygnalizacji i modulowaniu ekspresji setek genów. Badania na modelu zwierzęcym wykazały, że przeciwciała skoniugowane (sprzężone) z radioaktywnym izotopem, które celują w AMHR2 wykazały potencjał w niszczeniu komórek nowotworowych – wyjaśnia prof. Carsten Carlberg.

Ponadto, AMH wykazuje ochronny i pozytywny wpływ na rezerwę jajnikową przed zastosowaniem chemioterapii, która jest toksyczna dla tkanki jajnika. – A ponieważ AMH stabilizuje pulę pierwotnych pęcherzyków jajnikowych, może też zwiększyć odporność tkanki jajnika na szkodliwe warunki procedur kriokonserwacji, czyli procesu zamrażania – mówi badacz.

Dodatkowo, AMH jest obecny w neuronach ruchowych, gdzie działa jako ochronny czynnik wzrostu, potencjalnie wpływając na procesy uczenia się i pamięci. – Doprowadziło to do spekulacji, że AMH może wspierać leczenie chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera – dodaje prof. Carsten Carlberg.

Znane nauce są również powiązania między AMH a rakiem jajnika i endometrium, choć tu pozostaje jeszcze wiele do odkrycia.

– Pomimo licznych badań i zdobytej wiedzy, potrzebne są jednak dalsze badania, ponieważ pełny potencjał AMH jest nadal niejasny. Dzisiejsza wiedza na temat AMH jest wykorzystywana przez specjalistów od płodności, a także daje nadzieje na przyszłe zastosowania w onkologii – podsumowuje prof. Carsten Carlberg.

Prof. Carsten Carlberg to światowej sławy biochemik specjalizujący się w badaniach nad witaminą D. Jest liderem grupy naukowej zajmującej się nutrigenomiką w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, powołanej w ramach projektu ERA Chair WELCOME2 (Horyzont2020).

Więcej o działaniach zespołu na stronie: https://welcome2.pan.olsztyn.pl/.

Czytaj więcej

Relacje pomiędzy gatunkami rodzimymi i obcymi – priorytetowym wyzwaniem nauki

Określenie relacji pomiędzy gatunkami rodzimymi i obcymi fauny wolno żyjącej w danym siedlisku w kontekście ochrony bioróżnorodności – jest jednym z wyzwań współczesnej nauki. Tym zagadnieniem zajmują się naukowcy naszego Instytutu.

Kwestia ta była również dominującym tematem podczas VI edycji Sympozjum: Perspektywy w ochronie bioróżnorodności, które odbyło się w dniach 22-23 października w Domu Pracy Twórczej PAN w Wierzbie.

– Każda edycja sympozjum jest naszą naukową odpowiedzią na bieżące tematy dotyczące ochrony bioróżnorodności oraz zależności pomiędzy człowiekiem a fauną wolno żyjącą, jej ochroną, a z drugiej strony – wykorzystaniem jako modelu badawczego. Dlatego też w tym roku dominowała kwestia równowagi w ochronie bioróżnorodności – mówi prof. Anna Korzekwa, lider Zespołu Ochrony Bioróżnorodności IRZiBŻ PAN, która zainicjowała i organizuje cykliczne sympozjum.

Jak wskazuje, badanie wpływu gatunków obcych na rodzime wymaga długoletnich i złożonych obserwacji.

– Przykładem są relacje między jeleniem szlachetnym, zwanym królem puszczy (gatunek rodzimy) oraz jeleniem sika – wschodnim (gatunek obcy). Jeleń sika został sprowadzony do Europy w celach łownych pod koniec XIX wieku i rozprzestrzenił się również w Polsce, przez co stanowi konkurencję siedliskową dla jelenia szlachetnego. Obecnie notuje się w Polsce ponad 280 tysięcy jeleni szlachetnych, a jeleni sika około 350 sztuk. Może się wydawać, że różnica jest znacząca, jednak nie wiemy, jak na przestrzeni kolejnych dekad ten gatunek obcy będzie się rozpowszechniał i na ile zagraża naszemu gatunkowi rodzimemu – tłumaczy prof. Anna Korzekwa.

O SYMPOZJUM

Celem cyklicznego Sympozjum: Perspektywy w ochronie bioróżnorodności jest wymiana doświadczeń naukowych i praktycznych, a także integracja środowiska badaczy i praktyków – specjalistów z różnych instytucji z kraju i zagranicy.

Organizatorami spotkania byli: Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk, Oddział Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie i Białymstoku oraz Mazurski Park Krajobrazowy. Dwudniowe sympozjum wypełnione było prelekcjami, które podzielono na trzy sesje. Pierwszą prowadził Krzysztof Wittbrodt, dyrektor Mazurskiego Parku Krajobrazowego, drugą – prof. Anna Korzekwa, lider Zespołu Ochrony Bioróżnorodności IRZiBŻ PAN, a trzecią – prof. Małgorzata Kotula-Balak z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

W tym roku wydarzenie zgromadziło 70 uczestników z Polski i Litwy. Podczas sympozjum przedstawiono 19 wystąpień. Wykład inauguracyjny dotyczył dziedzictwa przyrodniczego Mazur jako elementu mazurskiej tożsamości. Odbyła się też sesja terenowa po Półwyspie Popielniańskim, prowadzona przez przedstawicieli Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Na podstawie wygłoszonych prelekcji planowane jest wydanie monografii.

O ZESPOLE OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI

Zespół Ochrony Bioróżnorodności Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN ma swoją siedzibę w Popielnie, razem ze Stacją Badawczą IRZiBŻ PAN. To miejsce położone wśród malowniczych terenów Półwyspu Popielniańskiego, otoczonego czterema jeziorami: Śniardwy, Bełdany, Mikołajskie i Warnołty.

Zespół prowadzi interdyscyplinarne badania skupiające się na tematyce ochrony bioróżnorodności.

Jednym z przykładów zagadnień badawczych jest kwestia wykorzystywania komórek macierzystych z poroża jeleniowatych m.in. do terapii zaburzeń tworzenia chrząstek lub ubytków różnych tkanek. – Nasze badania skupiają się na komórkach macierzystych w aspekcie wykorzystywania ich w leczeniu osteoporozy – wskazuje prof. Anna Korzekwa.

Inne badania dotyczą potencjału mięsa jeleniowatych jako alternatywy dla powszechnie spożywanych gatunków mięs – popularnych na polskich stołach: wołowiny i wieprzowiny. O nich więcej pisaliśmy TUTAJ.

Naukowcy prowadzą również badania koncentrujące się wokół sarny europejskiej, która bytuje w trzech rodzajach siedlisk: polnym, leśnym i mozaikowym (górzysto-zurbanizowanym). – Okazuje się, że kondycja sarny, sylwetka i potencjał rozrodczy w poszczególnych siedliskach różnią się – analizujemy to. Badamy również fenomen tzw. diapauzy ciążowej, czyli zatrzymania zarodka na etapie blastocysty w macicy, którego geneza jest w trakcie badań – opowiada prof. Anna Korzekwa.

Więcej o pracach zespołu można przeczytać TU.

Czytaj więcej

Obrona pracy doktorskiej mgr Agnieszki Walentyny Jończyk

DYREKTOR i RADA NAUKOWA Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie mają zaszczyt zaprosić na publiczną obronę rozprawy doktorskiej na stopień doktora nauk rolniczych w dyscyplinie zootechnika i rybactwo:

Mgr Agnieszki Walentyny Jończyk

pt. „Wpływ egzogennej PGF na szlaki regulacyjne angiogenezy, steroidogenezy i śmierci komórek ciałka żółtego krowy w zależności od sposobu jej podania: lokalnie lub obwodowo”.

Obrona odbędzie się w dniu 15 listopada 2024 r. o godz. 900 w systemie zdalnym za pośrednictwem oprogramowania „ZOOM”.

Promotor:

  • Prof. dr hab. Dariusz Skarżyński, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie,

Promotor pomocniczy:

  • Dr n. wet. Katarzyna Piotrowska-Tomala, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie,

Recenzenci:

  • Dr hab. Alicja Kowalczyk, prof. UPWr, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu,
  • Dr hab. inż. Zofia E. Madeja, Wydział Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.

Ze streszczeniem i recenzjami pracy doktorskiej można zapoznać się na stronie BIP Instytutu. Praca doktorska jest również dostępna w sali seminaryjnej IRZiBŻ PAN w Olsztynie, przy ul. Tuwima 10

Osoby chcące wziąć udział w publicznej obronie proszone są o wysłanie zgłoszenia na adres sekretarza Komisji Doktorskiej, dr Pawła Likszo: p.likszo@pan.olsztyn.pl.

W mailu zwrotnym otrzymają Państwo potwierdzenie rejestracji wraz z linkiem dostępu. Dostęp do publicznej obrony będzie możliwy 15.11.2024 r. od godz. 08:30. Obrona rozpocznie się o godz. 09:00.

Przewodnicząca Rady Naukowej
Prof. dr hab. Urszula Gawlik

Czytaj więcej

Naukowcy Instytutu z funkcjami w prestiżowych gremiach

Kolejni naukowcy naszego Instytutu zostali docenieni przez europejskie i krajowe środowiska naukowe. Dr hab. Daniel Żarski został mianowany członkiem zarządu Komitetu Technicznego i Naukowego Komisji Doradczej ds. Europejskiego Rybołówstwa Śródlądowego i Akwakultury (EIFAAC). Z kolei prof. Monika M. Kaczmarek po raz drugi została wybrana prezesem Towarzystwa Biologii Rozrodu.

Ponadto dr hab. Magdalena Kowalik objęła funkcję skarbnika Towarzystwa Biologii Rozrodu, a prof. Anna Korzekwa ponownie została członkiem jego zarządu.

O EIFAAC

Komisja Doradcza do spraw Europejskiego Rybołówstwa Śródlądowego i Akwakultury (EIFAAC) to organ zajmujący się sprawami europejskiego rybactwa śródlądowego i akwakultury, który działa pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Misją Komisji jest promowanie długoterminowego zrównoważonego rozwoju, wykorzystania, ochrony i odnowy europejskiego rybołówstwa śródlądowego i akwakultury oraz odpowiedzialnego zarządzania nimi, a także wspieranie zrównoważonych działań gospodarczych, społecznych i rekreacyjnych.

W ramach EIFAAC funkcjonuje Komitet Techniczny i Naukowy. To organ doradczy Komisji, która składa się z siedmiu naukowców-ekspertów od tematów związanych z rybołówstwem śródlądowym i akwakulturą.

W tym gremium na następną kadencję zasiądzie dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Rozrodu i Rozwoju Ryb, zastępca dyrektora Instytutu ds. naukowych.

O TOWARZYSTWIE BIOLOGII ROZRODU

Celem ogólnopolskiego Towarzystwa Biologii Rozrodu jest inicjowanie i organizowanie wszelkich przedsięwzięć zmierzających do rozwoju nauk związanych z biologią rozrodu człowieka i zwierząt.

Nasz Instytut po raz kolejny jest silnie reprezentowany we władzach Towarzystwa Biologii Rozrodu. Ponownie na stanowisko prezesa (na kadencję 2024-2027) została wybrana prof. Monika M. Kaczmarek, kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej.

Z kolei dr hab. Magdalena Kowalik, kierownik Zespołu Fizjologii i Toksykologii, objęła funkcję skarbnika, a prof. Anna Korzekwa, kierownik Zespołu Ochrony Bioróżnorodności, ponownie została członkiem zarządu.

Gratulujemy!

Czytaj więcej

Badania i działalność naszych naukowców wyróżnione przez Towarzystwo Biologii Rozrodu

Nasz Instytut to jedna z wiodących w kraju jednostek naukowych zajmujących się badaniami nad rozrodem zwierząt. Kolejnym tego potwierdzeniem są wyróżnienia przyznane przez Towarzystwo Biologii Rozrodu.

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN – obok Towarzystwa Biologii Rozrodu i Uniwersytetu Warszawskiego – był organizatorem X Zjazdu Towarzystwa Biologii Rozrodu, który odbył się w dniach 12-14 września br. w Warszawie. Konferencja zgromadziła blisko 150 badaczy z krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych.

Podczas wydarzenia dr hab. Aneta Andronowska, prof. IRZiBŻ PAN z Zespołu Mechanizmów Działania Hormonów, otrzymała najwyższe wyróżnienie Towarzystwa – medal TBR za wieloletnią działalność organizacyjną na rzecz jego rozwoju.

Ponadto dr Maria M. Guzewska z Zespołu Mechanizmów Działania Hormonów naszego Instytutu odebrała Nagrodą im. prof. Władysława Bielańskiego, przyznawaną przez Towarzystwo raz na cztery lata. Doceniono jej badania nad rolą sygnałów zarodkowych w komunikacji zarodek-matka z udziałem pęcherzyków zewnątrzkomórkowych. Więcej na ten temat pisaliśmy TUTAJ.

Wyróżniona została również nasza doktorantka Paulina Zając za poster pt. „Progestin and adipoQ receptor (PAQR) 7 and PAQR8 knockdown affects the function of bovine endometrial endothelial cells”, który przygotowała pod kierunkiem promotor dr hab. Magdaleny Kowalik, kierownik Zespołu Fizjologii i Toksykologii.

Gratulujemy!

Czytaj więcej

W Światowy Dzień Żywności o korzystnej roli mikroorganizmów w żywności

Bakterie, drożdże i pleśnie raczej nie mają dobrego PR-u, choć wiele z nich jest pożytecznych i stosowanych w produkcji i konserwacji żywności. Bez nich nie ma przecież jogurtów, serów, kiszonek, chleba, ale też kakao, herbaty i kawy. Sprawdzaniem jakości tych drobnoustrojów i bezpieczeństwa takiej żywności, a także poszukiwaniem nowych szczepów zajmują się naukowcy naszego Instytutu.

16 października przypada Światowy Dzień Żywności. Przy tej okazji dr inż. Anna Majkowska, kierownik Laboratorium Mikrobiologicznego w IRZiBŻ PAN w Olsztynie, przybliża temat mikroorganizmów w żywności.

Choć zazwyczaj mikroorganizmy w żywności kojarzą się z potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia człowieka albo przyczynianiem się do psucia żywności, to wiele z nich jest niezbędnych w procesie produkcji czy konserwacji żywności.

– O procesy fermentacji prowadzone przez mikroorganizmy oparta jest cała gałąź przemysłu mleczarskiego z produkcją serów, jogurtów, kefirów czy różnego rodzaju napojów mlecznych. Bez bakterii nie ma też znanych od wieków, a teraz coraz popularniejszych kiszonek. Chleb i ciasta powstają w oparciu o drożdże piekarnicze lub zakwasy zawierające bakterie i drożdże. Również wędliny np. metka czy salami wytwarzane są w oparciu o bakterie. Pewnie nie zdajemy sobie sprawy, że dzięki fermentacji mamy też kakao, kawę i herbatę. Nie wspominając o całej gałęzi produkcji wina, piwa i spirytusu – wymienia dr inż. Anna Majkowska.

Badaczka przypomina też, że bakterie były wykorzystywane do konserwowana żywności czy przygotowywania napojów fermentowanych z mleka od wieków, choć początkowo ludzie nie wiedzieli, co się za tym kryje. Świadome wykorzystywanie mikroorganizmów zaczęło się dopiero od przełomowych badań francuskiego chemika i mikrobiologa Ludwika Pasteura, który żył w XIX wieku.

JAK DZIAŁA FERMENTACJA?

Bakterie fermentują, czyli rozkładają cukry zawarte w warzywach, owocach czy mleku (tutaj wykorzystując laktozę) i na tej bazie wytwarzają kwasy (np. mlekowy czy octowy) oraz krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Dzięki temu obniża się poziom pH danego produktu – stąd kwaśny smak kiszonek. W efekcie produkt jest trudniej dostępny dla bakterii niepożądanych np. bakterii gnilnych.

– Co więcej, bakterie wytwarzają również bakteriocyny, czyli substancje o właściwościach antybiotycznych, które hamują rozwój takich niepożądanych bakterii jak np. Salmonella czy Listeria monocytogenes – dodaje naukowczyni.

BAKTERIE W PRODUKCJI ŻYWNOŚCI

Produkcja kiszonek – zarówno ta w domu, jak i na przemysłową skalę – jest oparta głównie o fermentację spontaniczną, co oznacza, że wykorzystuje się drobnoustroje naturalnie zawarte w warzywach i owocach.

Z kolei w przemyśle mleczarskim wykorzystuje się odpowiednio wyselekcjonowane szczepy bakterii kwasu mlekowego oraz drożdże i pleśnie. – Tych tzw. kultur starterowych jest całe spektrum. Mamy osobne rodzaje do produkcji jogurtu, jogurtu pitnego, kefiru, maślanki, twarogu, serów pleśniowych, serów dojrzewających (tych z dziurami i bez – tak, za dziury w serze też odpowiadają bakterie) – wskazuje Anna Majkowska.

Dlatego też naukowcy nieustannie poszukują nowych szczepów, które miałyby nie tylko lepsze właściwości potrzebne w produkcji konkretnego produktu, ale też np. szybko się rozmnażały i posiadały dodatkowy potencjał np. antybakteryjny zwalczający poszczególne patogeny.

BAKTERIE Z LABORATORIUM

Naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z jednej strony szukają unikatowych bakterii, izolując je m.in. z produktów możliwie najbardziej naturalnych (np. nieprzetworzonego mleka krowy czy naturalnych kiszonek), a z drugiej tworzą nowe zestawy bakterii, których wspólne działanie przewyższa potencjał każdej z osobna (działanie na podstawie symbiozy). 

W tym pierwszym przypadku, po wyizolowaniu konkretnego szczepu bakterii należy ją zidentyfikować, czyli przypisać do konkretnego rodzaju i gatunku. Konieczne jest też sprawdzenie, czy te bakterie się dobrze namnażają (bez tego nie jest możliwe ich wykorzystywanie na większa skalę), a także czy wytwarzają wystarczają ilość podstawowych metabolitów (takich jak np. kwas mlekowy).

Z kolei praca przy tworzeniu nowych zestawień (kultur) bakterii polega na dobieraniu bakterii o pożądanych właściwościach i sprawdzeniu ich kolejnych połączeń. – Bakterie są jak rodzina – jedne się lubią, inne nie. Dlatego połączenie jednej pary skutkuje szybkim wzrostem, a innej – zwalczaniem się nawzajem. Sprawdzamy więc wszystkie możliwości, biorąc pod uwagę wiele czynników – tłumaczy kierowniczka laboratorium.

W poszukiwaniu nowych szczepów naukowcy z Laboratorium Mikrobiologicznego szczególny nacisk kładą na te o właściwościach antybakteryjnych, zwalczających konkretny patogen np. bakterie z rodzaju Salmonella, Campylobacter czy gronkowce.

Jak podkreśla Anna Majkowska, zapotrzebowanie na pracę mikrobiologów od żywności jest duże. – Przykładowo, obecnie współpracujemy z firmą produkującą suplementy diety o prozdrowotnym działaniu. Wyizolowaliśmy dla nich unikatowe szczepy o silnych właściwościach antybakteryjnych – mówi.

Laboratorium Mikrobiologiczne IRZiBŻ PAN sprawuje nadzór nad kolekcją ok. 1000 szczepów bakteryjnych.

CIEKAWOSTKI

  • Za dziury w żółtym serze odpowiadają bakterie – główne bakterie fermentacji propionowej.
  • Można kisić nie tylko warzywa, ale i owoce np. jabłka czy śliwki (bazą potrzebną do zachodzenia procesu fermentacji jest bowiem cukier).
  • Kiszone ogórki (oraz inne przetwory) mają dużo więcej wartości odżywczych niż te surowe, są również łatwiej trawione i przyswajane w naszym organizmie.
  • Jogurt zawiera w sobie tylko dwa szczepy bakterii, a kefir ma ich kilkadziesiąt!
  • Podstawą produkcji kefiru są tzw. grzybki/ziarna kefirowe, czyli konglomerat drożdży (to one sprawiają, że napój jest lekko musujący) i kilkudziesięciu gatunków żyjących w symbiozie bakterii.

Więcej o pracy Laboratorium Mikrobiologicznego przeczytasz TUTAJ.

Czytaj więcej

FoodEducators, czyli nauczyciele i naukowcy na rzecz edukacji o żywności

Naukowcy zachęcają nauczycieli do wspólnego promowania zdrowych nawyków żywieniowych oraz możliwości zawodowych w branży agri-food dla młodych ludzi. Wszystko to w ramach międzynarodowego programu “Food Educators”, który oferuje bezpłatne, łatwo dostępne i bazujące na aktualnej wiedzy naukowej materiały do edukacji żywieniowej. Przydadzą się i na lekcję biologii, i chemii, ale też przedsiębiorczości, języka angielskiego czy na zajęcia z wychowawcą.

– Nauczyciele odgrywają kluczową rolę w przekazywaniu wiedzy młodym ludziom, a dla naukowców są partnerami w docieraniu z najnowszą wiedzą do kolejnych pokoleń. Wychodzimy naprzeciw ich potrzebom, oferując bezpłatne i atrakcyjne materiały edukacyjne – mówi Justyna Banasiak, koordynatorka projektu z ramienia IRZiBŻ, który wdraża program w Polsce.

Materiały poruszają aktualne i istotne kwestie m.in. co to znaczy zdrowe odżywianie, czytanie i zrozumienie etykiet spożywczych oraz marnowanie i straty żywności.

Przybliżają również pracę w branży rolno-spożywczej (np. naukowca zajmującego się analizą sensoryczną żywności, hodowcy alternatywnych źródeł białka – owadów czy fotografa żywności) i zawody związane z żywnością, a także rozwijają w uczniach postawę przedsiębiorczości np. poprzez wskazówki opracowania planu wprowadzenia na rynek swojego produktu.

JAKIE TEMATY?

Trzon programu stanowią gotowe do użycia scenariusze lekcji z zakresu szeroko rozumianej edukacji żywieniowej, przystosowane dla uczniów w wieku 6-18 lat (konkretna grupa wiekowa jest wskazana w każdym ze scenariuszy). Są one oparte na modelu aktywnego zaangażowania uczniów – łączą w sobie elementy pracy zespołowej, odgrywania ról, komunikacji, eksperymentowania i dyskusji prowadzonych przez uczniów.

Scenariusze są pogrupowane w cztery obszary tematyczne: Żywność i zdrowie, Żywność i zrównoważony rozwój, Nauka o żywności i system żywnościowy, Praca i kariera w branży rolno-spożywczej. 

W materiałach nie brakuje również eksperymentów – z jabłkami, który porusza kwestie brązowienia świeżych owoców i warzyw i związanego z nim zjawiska marnowania żywności, a także z fermentacją drożdży, gdzie uczniowie poznają mikroorganizmy na przykładzie chleba. Są również lekcje zachęcające do stworzenia przyjaznego zdrowiu i planecie przepisu na makaron i zaprojektowania własnej roślinnej alternatywy mleka.

Każdy scenariusz lekcji zawiera dodatkowe materiały np. kartę pracy dla ucznia, prezentację czy kartę pracy dla nauczyciela, w której znajdują się dodatkowe wskazówki do przeprowadzenia lekcji. Scenariusze zawierają także propozycje rozszerzenia lekcji o materiały dodatkowe, w tym opracowane przez naukowców IRZiBŻ PAN podcasty, infografiki, filmy czy zewnętrzne artykuły z rzetelnych i zweryfikowanych źródeł.

Wszystkie te materiały można bezpłatnie pobrać – wystarczy się zarejestrować TUTAJ.

Po zrealizowaniu lekcji w oparciu o scenariusze  nauczyciele powinni wypełnić krótką ankietę, która pozwoli nam aktualizować materiały i ulepszać je – wskazuje Justyna Banasiak. Każdy nauczyciel, który zaangażuje się w nasz projekt, otrzyma certyfikat uczestnictwa w międzynarodowym projekcie Food Educators.

ŚWIĘTUJ Z NAMI ŚWIATOWY DZIEŃ ŻYWNOŚCI!

Okazją do skorzystania z materiałów oferowanych w programie FoodEducators może być Światowy Dzień Żywności, który obchodzony jest 16 października.

Z tej okazji w dniach 14-26 października odbywa się inicjatywa pod nazwą: Tygodnie Aktywności. – Tym razem proponujemy trzy aktywności: stworzenie książki kucharskiej w oparciu o ideę niemarnowania żywności, naukę sprawdzania wiarygodności internetowych źródeł w wyzwaniu „Food influencer challenge” oraz budowanie świadomości na temat zrównoważonego rozwoju, dobrego dla naszego zdrowia i środowiska, organizując szkolny piknik. Można włączyć się we wszystkie działania lub wybrane – tłumaczy Justyna Banasiak.

Broszurę możesz pobrać TUTAJ.

DNI KARIERY

Ponadto w ramach programu FoodEducators co roku organizowane są Dni Kariery, skierowane do młodzieży ze szkół ponadpodstawowych. Udział w nich mogą wziąć grupy, które zarejestrują się do programu, pobiorą materiały i wypełnią ankietę.

Kolejne Dni Kariery odbędą się w grudniu w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

Szczegóły wkrótce! 

O FoodEducators

FoodEducators jest częścią wspólnoty EIT Food, czyli największej i najbardziej dynamicznej społeczności innowacji żywnościowych na świecie, wspieranej przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT). Program jest realizowany w ponad 10 krajach europejskich. W Polsce wdraża go i reprezentuje Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie.

Wszystkie informacje o programie Food Educators znajdziesz TUTAJ.

Czytaj więcej

Naukowcy Instytutu ponownie wśród 2 proc. najbardziej wpływowych badaczy na świecie

Dziesięciu naukowców naszego Instytutu znalazło się w tegorocznym zestawieniu opracowanym przez Uniwersytet Stanforda i wydawnictwo naukowe Elsevier. Ranking „World’s TOP 2% Scientists” jest tworzony w oparciu o bazę Scopus i przedstawia naukowców, których publikacje są najczęściej cytowane przez innych autorów na świecie.

Ranking TOP 2% ocenia dorobek naukowy poszczególnych badaczy według indeksu bibliometrycznego, uwzględniając takie kryteria jak indeks Hirscha, liczbę cytowań oraz współautorstwo, czyli miejsce i rolę na liście autorów publikacji. Opracowywany corocznie ranking podzielony jest na dwie listy. Pierwsza obejmuje dorobek naukowy z całego okresu pracy zawodowej naukowca, druga dotyczy ostatniego roku. Na tegorocznej liście oceniającej całokształt dorobku naukowego znalazło się ponad 217 tys. naukowców z całego świata, w tym 1244 z Polski. Na liście podsumowującej rok 2023 znalazło się ponad 223 tys. naukowców z całego świata, w tym 1305 z Polski.

Naukowcy z IRZiBŻ PAN (nazwiska uszeregowane wg pozycji zajmowanej na liście TOP 2%):

Ranking obejmujący całokształt kariery naukowej:

  • Prof. Carsten Carlberg
  • Prof. dr. hab. Ryszard Amarowicz
  • Prof. dr hab. Henryk Zieliński
  • Prof. dr hab. Mariusz Piskuła
  • Prof. dr hab. Adam Zięcik
  • Dr hab. inż. Magdalena Karamać
  • Prof. dr hab. Andrzej Ciereszko
  • Prof. dr hab. Zenon Zduńczyk
  • Prof. dr hab. Jan Kotwica

Ranking obejmujący 2023 r.:

  • Prof. dr hab. Ryszard Amarowicz 
  • Prof. Carsten Carlberg 
  • Dr Małgorzata Starowicz
  • Prof. Dr hab. Henryk Zieliński

Pełnie zestawienie jest dostępne na stronie wydawnictwa.

Czytaj więcej

Inauguracja roku akademickiego 2024/2025

W dniu 7 października 2024 roku o godz. 9.00 w sali seminaryjnej  w budynku IRZBŻ PAN przy ul. Tuwima 10 odbędzie się uroczyste rozpoczęcie roku akademickiego Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych.

Program uroczystości inauguracji roku akademickiego 2024/2025

  1. Otwarcie uroczystości oraz powitanie doktorantów rozpoczynających szkołę doktorską przez Dyrektora Instytutu – prof. dr hab. Mariusza Piskułę.
  2. Złożenie ślubowania przez doktorantów 2024/2025 (prof. dr hab. Aneta Andronowska).
  3. Uroczyste wręczenie indeksów doktorantom rozpoczynającym szkołę doktorską (prof. dr hab. Henryk Zieliński).
  4. Wykład Inauguracyjny – dr Maria Guzewska „Extracellular vesicles: transforming cellular waste into scientific gold”.
  5. Zamknięcie uroczystości –  prof. dr hab. Mariusz Piskuła /prof. dr hab. Aneta Andronowska.
  6. Warsztaty „Creating Personal Connections” – mgr Maciej Cieślik

Czytaj więcej