Aktualności

Czy matka może przekazać dziecku informacje o przebytych chorobach lub naturalnych drapieżnikach? Projekt Moms in Charge, realizowany przez naukowców z naszego Instytutu, ma na celu zbadanie, w jakim stopniu czynniki niegenetycznego dziedziczenia wpływają na zdolności adaptacyjne potomstwa. Wiedza ta może przydać się do ulepszenia hodowli ryb, ale także głębszego poznania rybiej odporności.

Moms in Charge to projekt który realizuje dr Taina Rocha de Almeida, laureatka konkursu stypendialnego PASIFIC zarządzanego przez Polską Akademię Nauk i współfinansowanego ze środków Programu H2020 „Marie Skłodowska-Curie Actions Co-funding of regional, national and international programmes” i Ministerstwa Edukacji i Nauki. Jej opiekunem naukowym jest dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

Celem projektu jest monitorowanie tzw. czynników niegenetycznego dziedziczenia u ryb i określenie, w jakim stopniu wpływają one na zdolności adaptacyjne potomstwa (od zarodka po stadia młodociane) do warunków hodowlanych. Badania zostaną przeprowadzone na trzech polskich liniach hodowlanych pstrąga tęczowego z największej w Polsce wylęgarni ryb „Dąbie”.

• Nasz projekt nazywa się Moms in Charge, czyli w wolnym tłumaczeniu „matki rządzą”, bo skupia się na roli matek w życiu młodych ryb. Zgodnie z głównym założeniem projektu, doświadczenie matki jest przekazywane potomstwu za pomocą molekuł (w naszym przypadku RNA), które samica wbudowuje w ikrę w trakcie procesu jej formowania. Chcemy sprawdzić, przed czym w ten sposób matka może ochronić swoje dzieci – mówi dr Taina Rocha de Almeida.

Czym są niegenetyczne czynniki dziedziczenia?

Dziedziczenie niegenetyczne (NGI) obejmuje różne mechanizmy, które nie są bezpośrednio związane z genami, ale oddziałują na niego lub z niego wynikają. Zawartość komórki jajowej jest konsekwencją mechanizmów NGI, które będą odgrywały istotną rolę w rozwoju zarodka i wczesnym rozwoju larwy. Są źródłem transkryptów, białek i składników odżywczych, które będą kierować i wspierać rozwój nawet w późniejszych stadiach rozwojowych.

– Ryba akumuluje „ważne” doświadczenia ze swojego życia. Wiadomo, że u ryb dotyczy to najczęściej przebytych chorób lub preferencji termicznych, które warunkują profil specyficznych cząsteczek informacyjnych – białek lub RNA – które wbudowuje w ikrę – mówi dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka.

Projekt Moms in Charge ma zbadać, w jakim stopniu matczyne czynniki NGI (mRNA, miRNA lub białka) wpływają na wydajność potomstwa od zarodków do młodych osobników.

• Chcemy sprawdzić profil molekularny ikry z trzech różnych linii hodowlanych pstrąga tęczowego, pochodzących z wylęgarni „Dąbie”, koło Bytowa. Chcemy przeprowadzić badania na poziomie molekularnym, ale i osobniczym. Wyniki mogą być wykorzystane w przyszłości w hodowlach różnych ryb, dzięki czemu będziemy w stanie uzyskać lepsze osobniki, obdarzone ważnymi dla hodowców cechami – dodaje dr Taina Rocha de Almeida.

Badania będą prowadzone na trzech szczepach pstrąga tęczowego (różniących się fenotypowo) hodowanych w Polsce. Ponieważ projekt będzie realizowany we współpracy z hodowlą ryb, w dłuższej perspektywie będzie miał wpływ na zarządzanie rybami i selekcję opartą na wydajności potomstwa, co może pomóc w zwiększeniu produkcji ryb.

• Podobny proces zachodzi także na linii ojciec-potomstwo, ale nie zamierzamy go na tym etapie sprawdzać, gdyż mechanizm przekazywania tych informacji jest nieco inny. Na chwilę obecną skupiamy się na ikrze – komórki jajowe są większe, zawierają więcej molekuł i ich wpływ na rozwój potomstwa u ryb jest znacznie większy, aniżeli plemników. W tej kwestii, wpływ matki na potomstwo jest większy niż w przypadku ojca. Jesteśmy też ograniczeni czasowo, bo projekt potrwa zaledwie 2 lata – wyjaśnia dr Taina Rocha de Almeida.

Dlaczego pstrąg tęczowy?

Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss), wywodzący się z Północnej Ameryki, jest najpowszechniejszym gatunkiem pstrąga hodowanym w akwakulturze słodkowodnej w Europie. Preferuje wartko płynące wody z dość stabilnymi warunkami termicznymi, tolerujący wysokie zagęszczenia. Optymalna temperatura wzrostu dla hodowli to 8-18°C, z maksimum wynoszącym 20°C.

Pstrąg tęczowy jest sprzedawany jako ryba porcyjna, ale również jako duża ryba zwana także pstrągiem łososiowym. Sektor pstrąga tęczowego boryka się ze specyficznymi problemami, które przyczyniają się do stagnacji produkcji na przestrzeni lat. W tym kontekście, specyficzny i skuteczny program selektywnej hodowli mógłby być bardzo pomocny.

• Istnieje duża potrzeba usprawnienia protokołów hodowlanych, np. ze względu na zwiększoną odporność na choroby czy lepszą żywotność. W długiej perspektywie, wpływ badań na branżę rybacką może być ogromny – mówi dr hab. Daniel Żarski.

Dr Taina Rocha de Almeida przyjechała do Instytutu z Brazylii i otrzymała prestiżowe stypendium programu PASIFIC MSCA COFUND. Konkurencja była duża – na jedno miejsce kandydowało około 10 osób. Aby wybrać zwycięskie wnioski, eksperci dokonywali oceny w trzech głównych kategoriach – doskonałość, wpływ oraz wykonalność. Każdy projekt musiał również przejść przez ocenę etyczną. Stypendium potrwa 24 miesiące, ale jak sama dr de Almeida przyznaje: „w Polsce czuje się bardzo dobrze”, więc trzymamy kciuki, by pobyt w naszym kraju się wydłużył.

Czytaj więcej

Dr inż. Ewa Wasilewska z Zespołu Immunologii i Mikrobiologii Żywności Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN otrzymała prestiżową nagrodę JDS Highly Cited Award przyznawaną przez American Dairy Science Association (ADSA).

ADSA to międzynarodowa organizacja zrzeszająca wykładowców, naukowców i przedstawicieli biznesowych, zaangażowanych w rozwój przemysłu mleczarskiego. Członkowie ADSA opracowali metody i technologie, które zrewolucjonizowały przemysł mleczarski.

Oficjalne czasopismo ADSA, Journal of Dairy Science (JDS), jest wiodącym czasopismem o tematyce mleczarskiej na świecie. W celu formalnego wyróżnienia autorów JDS, których działania znacząco wpływają na badania i przemysł mleczarski, ustanowiono program JDS Highly Cited Award.

Nagroda JDS Highly Cited Award 2022 została przyznana Ewie Wasilewskiej i współautorom (Dagmarze Złotkowskiej i Barbarze Wróblewskiej) za pracę zatytułowaną „Yogurt starter cultures of Streptococcus thermophilus and Lactobacillus bulgaricus ameliorate symptoms and modulate the immune response in a mouse model of dextran sulfate sodium-induced colitis”, opublikowaną w 2019.

Liczba cytowań opublikowanego badania stanowi idealny wyznacznik jego znaczenia dla społeczności naukowej. Co więcej, wyróżniona praca została powiązana z celami zrównoważonego rozwoju ONZ, które mogą być pomocne w rozwiązywaniu największych globalnych zagrożeń.

Czytaj więcej

​Instytut otrzymał Kartę Erasmusa dla szkolnictwa wyższego – ERASMUS CHARTER FOR HIGHER EDUCATION 2021-2027 (ECHE), a tym samym możliwość uczestniczenia w międzynarodowych programach mobilności edukacyjnej i współpracy na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk.

Przyznawana przez Komisję Europejską Karta ECHE jest potwierdzeniem spełnienia przez Instytutu standardów jakościowych wymaganych przy organizacji mobilności studentów i pracowników uczelni oraz realizacji międzynarodowych projektów edukacyjnych.

ECHE uprawnia Instytut do ubiegania się o fundusze na realizację wszystkich działań międzynarodowych w ramach programu Erasmus+. Określa podstawowe zasady, jakie instytucja powinna spełniać przy organizowaniu i realizacji wysokiej jakości mobilności i współpracy. Wyszczególnia warunki, jakie dana instytucja zgadza się spełnić w celu zapewniania wysokiej jakości usług i procedur, a także dostarczania rzetelnych i przejrzystych informacji.

Wnioskując o ECHE, Instytut przyjął na siebie zobowiązanie do przestrzegania zasad, o których mowa w treści Karty Erasmusa oraz do realizacji opracowanej Deklaracji Polityki Erasmusa.

Erasmus Charter for Higher Education 2021-2027 [PDF]

Czytaj więcej

Szanowni Państwo,

Z przyjemnością informujemy, że XIX KONFERENCJA NAUKOWA MŁODYCH BADACZY „Bezpieczeństwo i jakość żywności”, odbędzie się 20 października 2022 r. o godz. 9.30 w Sali im. Prof. T. Dziamy  (Wydział Nauki o Żywności).

Podczas konferencji zostanie przedstawiony przegląd najnowszych prac oraz doniesień naukowych, młodych pracowników nauki i doktorantów z obszaru nauk o żywności, bezpieczeństwa żywności oraz obszarów ściśle powiązane ze zdrowiem człowieka.

Już po raz dziewiętnasty organizatorami Konferencji są: Oddział Nauk o Żywności Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie oraz Wydział Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Mamy nadzieję, że uczestnictwo w tym spotkaniu pozwoli na nawiązanie nowej współpracy i kontynuację wymiany cennych doświadczeń naukowych pomiędzy uczestnikami konferencji.

Z wyrazami szacunku
Komitet naukowy i organizacyjny

Czytaj więcej

Prof. Marta Siemieniuch, główny hodowca koników polskich w Stacji Badawczej w Popielnie, wybrana do Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego PTHip!

Podczas zgromadzenia sprawozdawczo-wyborczego Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego, które odbyło się 1 października 2022 r. w Warszawie, w tajnym głosowaniu wybrano Zarząd Główny i Komisję Rewizyjną na kadencję 2022-2026. Członkiem Zarządu została prof. Marta Siemieniuch, główny hodowca koników polskich w Stacji Badawczej IRZiBŻ PAN w Popielnie.

Misja PTHip i zaszczytna funkcja prof. Siemieniuch

Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne PTHip, które zrzesza polskich specjalistów zainteresowanych hipoterapią: lekarzy, rehabilitantów, psychologów, pedagogów, instruktorów jazdy konnej i hodowców koni, zostało założone w 1992 r. Celem organizacji jest promowanie hipoterapii jako metody rehabilitacyjnej w wybranych schorzeniach dzieci, młodzieży i dorosłych; doskonalenie umiejętności hipoterapeutów oraz umożliwianie swoim członkom dostępu do fachowej literatury i informacji o postępach hipoterapii za granicą.

PTHip współpracuje z lekarzami różnych specjalności, rehabilitantami i doświadczonymi jeźdźcami, by wypracować metodykę oraz program szkolenia specjalistów hipoterapeutów. Towarzystwo dąży także do uznania hipoterapii za oficjalną metodę rehabilitacji specjalistycznej oraz reaguje na wszelkie odstępstwa od zasad sztuki hipoterapii.

Prof. Marta Siemieniuch jest doświadczoną ekspertką, która większość swojej kariery zawodowej poświęciła badaniom i pracy z końmi.  W Stacji Badawczej w Popielnie, która od 2016 r. jest częścią naszego Instytutu, kieruje hodowlą konika polskiego, rodzimej rasy prymitywnych koni objętych programem ochrony różnorodności biologicznej. Dołączenie do Zarządu PTHip to kolejne wyróżnienie dla prof. Siemieniuch w ostatnich miesiącach – w sierpniu została jej przyznana srebrna odznaka związkowa Polskiego Związku Hodowców Koni.

Po więcej informacji o Polskim Towarzystwie Hipoterapeutycznym PTHip odsyłamy na oficjalną stronę internetową.

Czytaj więcej

Ósma edycja International Workshop on the Biology of Fish Gametes już za nami. Jedna z najważniejszych europejskich konferencji dotyczących biologii rozrodu tym razem odbyła się w Gdańsku.

W dniach 20-23 września 2022 r. odbyła się kolejna, już ósma edycja konferencji International Workshop on the Biology of Fish Gametes. Tym razem najlepszych naukowców zainteresowanych gametami i technologiami reprodukcji organizmów wodnych na świecie ugościł Gdańsk, a za organizację odpowiadał nasz Instytut.

– Organizacja konferencji była dla nas dużym wyzwaniem, mając na uwadze wyjątkowość tego wydarzenia dla społeczności naukowej. Niepewne czasy dodatkowo utrudniają organizację spotkań bezpośrednich, ale pozytywny odzew zainteresowanych zespołów naukowych od początku dawał nam mnóstwo motywacji do tego, aby mimo przeciwności stworzyć wyjątkowe wydarzenie, którego sukces możemy stwierdzić na podstawie bardzo pozytywnego odzewu ze strony uczestników – mówi dr hab. Daniel Żarski, szef komitetu organizacyjnego konferencji.

Tegoroczna edycja była wyjątkowo udana, bo organizatorzy otrzymali aż 91 abstraktów z 14 krajów, z których 40 wybrali na prezentacje ustne. Całość podzielono na sześć różnych sekcji tematycznych, skupiających się wokół: biotechnologii i biotechnik, gamentogenezy, jakości gamet, biologii gamet, zapłodnienia i rozwoju, przechowywania gamet i krioprezerwacji.

– Jako organizatorzy osiągnęliśmy nasz cel – stworzenie wysoce produktywnej i przyjaznej atmosfery do tego, aby zarówno dyskutować o nauce, ale również utrwalić jak i wypracować wartościowe relacje pomiędzy uczestnikami. A to jest sukces całego naszego zespołu, który ciężko pracował nad tym, aby ten cel zrealizować – dodaje dr hab. Żarski.

International Workshop on the Biology of Fish Gametes – co to za konferencja?

Pierwsza edycja International Workshop on the Biology of Fish Gametes odbyła się w 2007 r. w czeskich Vodňanach i od tego czasu jest organizowana co dwa lata w różnych miejscach Europy, m.in. Walencii, Faro, Budapeszcie, Ankonie czy Rennes. Organizację ósmej odsłony powierzono Instytutowi Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, a za miejsce wybrano kampus Uniwersytetu Gdańskiego. Początkowo miała odbyć się w 2021 r., ale ze względu na sytuację na świecie, zadecydowano o jej rozpoczęciu we wrześniu 2022 r.

W tegorocznej konferencji wzięli udział znakomici naukowcy z całego świata, m.in. prof. Katsutoshi Arai z Uniwersytetu Hokkaido, który jest zaangażowany w warsztaty Fish Gametes od samego początku, prof. Ibon Cancio z Uniwersytetu Kraju Basków i dr Audrey Laurent z INRAE LPGP. Sam poziom konferencji był bardzo wysoki, o czym wspomina prof. Andrzej Ciereszko, szef komitetu naukowego.

– Referaty i materiały przedstawione na plakatach charakteryzowały się wysokim poziomem naukowym, zarówno w zakresie nauk podstawowych, jak i stosowanych. Osiągnięto m.in. znaczący postęp w transplantacji komórek zarodkowych i macierzystych, wyjaśnieniu roli rybosomów w funkcjonowania oocytów oraz wdrożenia narzędzi molekularnych do sterylizacji ryb. Pogłębiono badania nad mechanizmami regulacji endokrynnych, w tym roli kisspeptyny w osiągnięciu dojrzałości, regulacji proliferacji komórek macierzystych przez FSH oraz chronicznego stresu – wyjaśnił prof. Ciereszko.

Ósma odsłona International Workshop on the Biology of Fish Gametes jest już przeszłością, a wszyscy zainteresowani – organizatorzy i uczestnicy – oceniają ją bardzo wysoko. To wielki sukces nie tylko naszego Instytutu, ale i polskiego świata nauki.

Czytaj więcej

7. edycja Nutrition Winter School (NWS2023) odbędzie się w ostatnim tygodniu stycznia 2023 roku w miejscowości Saariselkä w Laponii (Finlandia). Temat konferencji – „The Saga of the Gut” – pozwoli uczestnikom zrozumieć różne aspekty funkcjonowania jelit w zdrowiu i przy stanach chorobowych.

NuGO oferuje wsparcie

Europejska Organizacja Nutrigenomiki NuGO jest prestiżowym międzynarodowym stowarzyszeniem uniwersytetów i instytutów badawczych skupiających się na wspólnym rozwoju obszarów badawczych żywienia molekularnego, żywienia spersonalizowanego, nutrigenomiki i biologii systemów żywieniowych. Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN jest częścią NuGO i dzięki temu młodzi naukowcy zatrudnieni w naszym Instytucie mogą otrzymać wsparcie finansowe na udział w NWS2023.

Wszyscy doktoranci i naukowcy zatrudnieni na stanowisku post-doc (< 3 lata od uzyskania doktoratu) z organizacji członkowskich NuGO mają szansę otrzymać jeden z 3 grantów w wysokości 500 €, który pokrywa część opłat rejestracyjnych Early Bird na NWS2023 (650 €). Mimo że rejestracja Early Bird została już zamknięta, NuGO wynegocjowało z organizatorami niższe opłaty dla beneficjentów grantu.

Ponieważ rejestracja do Nutrition Winter School 2023 kończy się 9 grudnia 2022, ostateczny termin ubiegania się o wsparcie finansowe od NuGO to 1 października 2022. Wnioski o granty powinny być kierowane na adres nugo@wur.nl i zawierać CV oraz abstrakt wystąpienia na Nutrition Winter School 2023. Więcej informacji na temat grantu można znaleźć na stronie NuGO.

Nutrition Winter School 2023

Organizatorzy Nutrition Winter School, Medical Nutrition Physiology Group Uniwersytetu w Helsinkach, postawili sobie za cel zgromadzenie najbardziej uzdolnionych naukowców na początkowych etapach swojej kariery oraz doświadczonych ekspertów, którzy wspólnie podejmą tematykę zdrowia jelit.

Podczas NWS2023 odbędą się liczne wykłady i sesje naukowe, na których specjaliści przedstawią ostatnie osiągnięcia w dziedzinie żywienia – z molekularnego, eksperymentalnego i klinicznego punktu widzenia. Uczestnicy dowiedzą się, jak wchłaniane i transportowane są składniki odżywcze w układzie pokarmowym, jak powstaje mikrobiom oraz czy jelita wpływają na naszą odporność i układ neurologiczny. Naukowcy omówią także najnowsze osiągnięcia diagnostyczne, które już teraz mogą mieć zastosowanie kliniczne oraz zastanowią się jaką rolę odgrywają geny w funkcjonowaniu zdrowych jelit. Cały program Nutrition Winter School 2023 jest dostępny tutaj.

Podczas NWS2023 uczestnicy będą mieli okazję do wymiany poglądów ze światowej sławy ekspertami. W sesjach wystąpią tacy prelegenci, jak: prof. Magnus Simren z University of Gothenburg; prof. Michael Müller z University of East Anglia; prof. Michael Schemann z Technical University of Münich i wielu innych.

NWS2023 to wyjątkowa okazja dla każdego naukowca, który chce podnieść swoje kompetencje w zakresie nauki o żywieniu, a przy tym spędzić czas w niezwykłym, malowniczym miejscu.

Czytaj więcej