Jednostka realizująca:
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie
ul. Tuwima 10
10-748 Olsztyn
www.pan.olsztyn.pl
Cele i założenia programu doradczego:
Zasadniczym celem programu doradczego jest podniesienie skuteczności procesu zapłodnienia u ryb prowadzonego w ośrodkach hodowlanych w Polsce. Rozród jest najbardziej newralgicznym momentem w produkcji zwierzęcej. Od jego powodzenia zależy bowiem możliwość wyhodowania zakładanych obsad oraz produkcja w ogóle. Ponadto, dobre efekty rozrodu pozwalają zmniejszać ilości utrzymywanych tarlaków a co za tym idzie, odblokować pełen potencjał produkcyjny wód znajdujących się w zarządzaniu hodowli. Skuteczny rozród ma także znacznie dla gospodarki na wodach otwartych, gdzie ekonomiczne (maksymalizujące efekty) gospodarowanie pozyskanymi tarlakami, leży w interesie zarówno rybaków (przyszłe odłowy) jak i ekosystemów wodnych (zwiększenie produkcyjności i możliwości eliminacji związków biogennych z wody). Obecny stan technologii i wiedzy z zakresu produkcji rybackiej pozwala na prowadzenie zrównoważonej produkcji każdego, z rozradzanych w Polsce, gatunków ryb. Umożliwienie prowadzenia szkoleń z zakresu manipulacji gametami ryb, może w znaczący sposób poprawić sytuację transferu wiedzy i technologii z laboratoriów naukowych do produkcji rybackiej.
Proponowany Program Doradztwa Rybackiego (PDR) zakłada prowadzenie szkoleń skierowanych do pracowników z sektora akwakultury, studentów oraz osób planujących podjąć się prowadzenia gospodarstwa rybackiego. Wykorzystując mobilne laboratorium zakupione z funduszy PO RYBY 2007-2013 pracownicy Zespołu Biologii Gamet i Zarodka (ZBGiZ) prowadzić będą prace zmierzające do przetestowania w warunkach produkcyjnych najnowszej wiedzy z zakresu poboru, przechowywania oraz zapładniania oocytów a następnie jej przekazania w formie internetowych seminariów do szerokiego grona zainteresowanych osób. Z założenia, ZBGiZ będzie prowadził szkolenia w oparciu o własne osiągnięcia naukowe takie jak: pozyskiwanie ikry metodą pneumatyczną, wykorzystanie roztworów umożliwiających przechowywanie i poprawę jakości gamet ryb a także, zastosowanie roztworów do efektywnego zapłodnienia ikry umożliwiających zmniejszenie zapotrzebowania ilości plemników na jedną komórkę jajową. Zespół ZBGiZ jest właścicielem dwóch patentów, których przedstawienie gospodarstwom akwakultury będzie objęte zadaniami programu. Jeden z nich dotyczy pneumatycznego pozyskiwania ikry ryb, drugi, buforów umożliwiających przechowywanie plemników ryb i skuteczną poprawę ich jakości.
Szkolenia będą opierały się na pracach prowadzonych przez zespół w gospodarstwach akwakultury o zróżnicowanej infrastrukturze. Prace te mające charakter testów nowych technologii w warunkach realnych, będą rejestrowane audiowizualnie i przedstawiane w trakcie szkoleń internetowych w sposób umożliwiających ich dostosowanie do wymagań każdego gospodarstwa.
Planowane prace mają za zadanie zwiększyć efektywność rozrodu ryb oraz pomóc w osiągnięciu lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów wodnych, poprzez redukcję zapotrzebowania na tarlaki zarówno w hodowli jak i w gospodarowaniu na wodach otwartych.
Określenie przedmiotu programu doradczego:
Przedmiotem proponowanego PDR będą szkolenia prowadzone za pośrednictwem seminariów internetowych z wykorzystaniem materiałów audiowizualnych przygotowanych w trakcie wyjazdów terenowych mających na celu testowanie nowych rozwiązań technologicznych w warunkach produkcyjnych akwakultury. Umożliwi to efektywne przedstawienie zalet proponowanych rozwiązań, ale także pomoże odbiorcy szkolenia w przekonaniu się o zaletach i wymaganiach proponowanych rozwiązań. Działania doradcze obejmować będą trzy aspekty rozrodu w warunkach kontrolowanych a mianowicie:
Działania doradcze w zakresie pozyskiwania oocytów ryb
Ten moduł usług doradczych obejmował będzie szkolenia z zakresu pneumatycznego pozyskiwania ikry u ryb łososiowatych, głąbielowatych, jesiotrowatych i szczupaka. Planowane jest także pilotażowo testowanie tej technologii w pozyskiwaniu ikry karpia, sandacza i suma;
Działania doradcze w zakresie przechowywania gamet ryb
Zadanie to będzie realizowane poprzez wskazywanie technik umożliwiających przechowywanie zarówno ikry jak i nasienia ryb. Zespół ZBGiZ będzie szkolił zainteresowane osoby (interesariusze zewnętrzni) z zakresu możliwości przechowywania ikry i nasienia ryb. Testowanie technologii odbywać się będzie u wybranych producentów ryb. Doradztwem objęte będą gatunki ryb rozradzane w Polsce a w szczególności, ryby łososiowate, głąbielowate, lipieniowate, karpiowate, okoniowate, jesiotrowate, sum i szczupak;
Działania doradcze w zakresie zapładniania gamet ryb
W tym działaniu zespół ZBGiZ przedstawiał będzie możliwości poprawy zapłodnienia oocytów ryb poprzez zastosowanie specyficznych gatunkowo roztworów umożliwiających przedłużenie żywotności gamet (plemników i oocytów) w trakcie procesu zapłodnienia, co odzwierciedla się niższym zużyciem posiadanych zasobów nasienia i wyższym odsetkiem zapłodnionej ikry. Doradztwem objęte będą gatunki ryb rozradzane w Polsce a w szczególności, ryby łososiowate, głąbielowate, lipieniowate, karpiowate, okoniowate, jesiotrowate, sum i szczupak.
W ramach prac doradczych, pracownicy Instytutu będą przygotowywać plan doradztwa, który zostanie powszechnie udostępniony (min. na stronie internetowej) uwzględniający specyfikę gatunkową i infrastrukturalną gospodarstw akwakultury.
Doradztwo obejmować będzie szkolenie teoretyczne. W ramach szkolenia teoretycznego przeprowadzane będzie wykład multimedialny obrazujący przedmiot szkolenia. Postępy prac szkoleniowych będą rejestrowane audiowizualnie oraz wykorzystywane w celach sprawozdawczych oraz promujących program, z poszanowaniem zasad wprowadzonych przez Rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO).
Wskazanie miejsca realizacji programu doradczego:
Planowane działania doradcze będą prowadzone za pośrednictwem platformy internetowej ZOOM a materiały do szkoleń w postaci wizualizacji przebiegu procedur technologicznych oraz wskazania efektów praktycznych, przygotowywane będą w wybranych gospodarstwach akwakultury zapewniających dostęp do gatunków objętych programem doradczym. IRZBZ PAN w Olsztynie posiada laboratorium mobilne, które zakupione zostało w poprzednim etapie programowania (PO RYBY 2007 – 2013) i może służyć do prowadzenia działań zmierzających do przetestowania i walidacji proponowanych rozwiązań w warunkach produkcyjnych. Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności zatrudnia osoby posiadające tytuły lub stopnie naukowe z dziedziny wiedzy: Nauki rolnicze (Dyscyplina rybactwo i zootechnika). Zespół Biologii Gamet i Zarodka funkcjonujące w ramach Instytutu może poszczycić się nie tylko znaczącym dorobkiem naukowym z zakresu rybactwa, ale także działaniami wdrożeniowymi, związanymi także z udziałem w programie PO RYBY 2007-2013 (projekt PNEUFISH).
W działania doradcze będą zaangażowani pracownicy IRZiBŻ PAN legitymujący się znaczącym naukowym dorobkiem w dziedzinie rybactwa, a także doświadczeniem z zakresu wdrażania efektu prac naukowych do praktyki rybackiej.
Kluczowy personel doradczy składał się będzie z następujących osób: dr inż. Radosław Kowalski, dr inż. Beata Cejko, dr inż. Beata Sarosiek.
Czytaj więcej
