Olsztyn 08-09 maja 2014
W dniach 08-09 maja 2014 odbyła się pierwsza konferencja zorganizowana w ramach projektu PNEUFISH, finansowana ze środków UE z funduszy Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013, oś priorytetowa 3.5 Projekty Pilotażowe”.
W hotelu Omega w Olsztynie nad jeziorem Krzywym, uczestnicy konferencji zapoznali się z wynikami badań prowadzonych w ramach projektu „Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry ryb – możliwości aplikacyjne oraz wpływ na parametry jakościowe i ilościowe gamet oraz dobrostan tarlaków”. Wśród uczestników byli przedstawiciele Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Rolniczej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Polskiego Związku Wędkarskiego, Kołobrzeskiej Lokalnej Grupy Rybackiej, Słowińskiego Parku Narodowego a także przedstawiciele firm związanych z rybactwem (KOL-tech iECOPROJECT). Licznie reprezentowane było także środowisko naukowe z Instytutu Rybactwa Śródlądowego oraz pracowników i studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, z Wydziału Nauk o Środowisku w Olsztynie.
Tematem przewodnim było pneumatyczne pozyskiwanie ikry od ryb dziko żyjących. Dr inż. Daniel Żarski wprowadził wszystkich w zagadnienia dotyczące określania jakości oocytów oraz czynników, które tę jakość warunkują. Zagadnienia te są kluczowe podczas tarła, od jakości jaj w decydującym stopniu zależy ilość uzyskanego wylęgu. Stąd konieczność udoskonalania technik rozrodu w tym także sposobów pozyskiwania ikry.
Dr Radosław Kowalski omówił podstawowe zalety pneumatycznego pozyskiwania ikry w porównaniu do metody tradycyjnej, czyli ręcznego wycierania ryb. Historia pneumatycznego pozyskiwania ikry jest już dość długa, w 1957 roku ukazała się na ten temat pierwsza praca, ale jak do tej pory nie została on dostosowana do potrzeb obecnie istniejących wylęgarni i hodowanych w nich gatunków ryb. Dlatego też niewiele ośrodków na świecie potrafi i stosuje tę obiecującą technikę w rozrodzie ryb hodowlanych. W Stanach Zjednoczonych, tę innowacyjną technikę zaczęto stosować w celach podtrzymania dziko – żyjących populacji łososia stalogłowego (Oncorhynchusmykiss – anadromiczna forma pstrąga tęczowego). Pierwsze doniesienie na ten temat ukazało się w prasie zagranicznej w marcu 2013 roku i dotyczyły postępów prac w Dworshak National Fish Hatchery gdzie naukowcy wspólnie z praktykami opracowali procedury tarła odpowiednie dla tego gatunku. Liczymy, że realizowany przez nasz Instytut projekt PNEUFISH przyczyni się do rozpowszechnienia tej metody w Polsce, i być może w Europie. Pierwsze głosy zainteresowania już się pojawiły i wskazują na duże zapotrzebowanie obecnie pracujących wylęgarni na transfer wiedzy i technologii, które zwiększają efektywność rozrodu ryb. Dla każdego gatunku konieczne jest dostosowanie parametrów pneumatycznego tarła tak aby uzyskać jak najlepszą wydajność i jakość ikry, oraz nie wywołać śnięć potarłowych. Dlatego też w kolejnych referatach omówione zostały nasze dotychczasowe doświadczenia z gatunkami ryb dziko-żyjących.
Dr Beata Sarosiek przedstawiła wyniki dotyczące siei. Pomimo początkowych trudności i obserwowanej wysokiej śmiertelności potarłowej udało się opracować takie parametry tarła, aby śmiertelność nie przekraczała 5-10%, a jakość ikry mierzona odsetkiem wylęgu była wysoka.
Następnie dr Beata Cejko omówiła wyniki uzyskane podczas tarła pneumatycznego szczupaka. W tym wypadku przewaga dobrej jakości ikry uzyskanej pneumatycznie w porównaniu do tarła tradycyjnego była bardzo wyraźna. Metoda ta ma więc w rozrodzie tego gatunku niebagatelne znaczenie, gdyż efekty rozrodcze dzięki jej zastosowaniu mogą być nawet o 10% wyższe, niż w przypadku zastosowania tarła tradycyjnego.
Ostatni z referatów, przedstawiony przez mgr Sylwię Judycką, przedstawił pneumatyczne pobieranie ikry od łososia i troci. Na pokazanych filmach łatwo można było się przekonać, jak bardzo metoda ta ułatwia pracę, skoro z łatwością i bez większego wysiłku fizycznego drobna, szczupła dziewczyna pozyskiwała ikrę od ważących 3-4 kg tarlaków.
Wszystkie referaty zostały opracowane w pisemnej wersji, wydanej w monografii zatytułowanej „Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry – możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb dziko żyjących” pod redakcją prof. Jana Glogowskiego. Książkę tę otrzymali wszyscy uczestnicy w ramach pakietu materiałów konferencyjnych.
Po zakończonym szkoleniu mieliśmy okazję zaprezentować mobilne laboratorium. Mercedes sprinter zakupiony w ramach projektu i dostosowany do naszych potrzeb, jest niezwykle pomocny podczas przeprowadzania badań nad rozrodem ryb w czasie badań prowadzonych w ośrodkach hodowlanych. Mamy w nim miejsce na przeprowadzanie analiz ruchu plemników czy pomiary koncentracji nasienia. Naszego „mobilka” (tak zdrobniale nazywamy to mobilne laboratorium) doceniamy zwłaszcza wczesną wiosną i późną jesienią, gdy nie musimy już marznąć podczas przeprowadzania doświadczeń. Ponadto łatwiej jest nam zachować wszelkie rygory sanitarne, gdyż nie wychodzimy z naszymi urządzeniami na zewnątrz. Wszelkie próbki pobierane są do jednorazowych pojemników, próbki, które mają pozostać u hodowcy, zawsze pobierane są do sterylnych opakowań/próbówek. Ma to niebagatelne znaczenie ze względu na współpracę z wieloma ośrodkami hodowlanymi o różnym statusie epidemiologicznym (w tym i enklawy).
