Wszechnica PAN: Dwugłos w sprawie
Wszechnica Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie i w Białymstoku zaprasza na dwa ostatnie spotkania z cyklu Wszechnicy PAN „Człowiek – Środowisko – Żywność – Zdrowie” – dwugłos w sprawie. Wykłady poprowadzą wybitni polscy naukowcy, którzy zaprezentują ciekawe i aktualne zagadnienia z obszaru człowiek-środowisko-żywność-zdrowie.
22 listopada o godz. 18.00 odbędą się wykłady z zakresu „Wyzwań w leczeniu otyłości i cukrzycy typu 2”.
Prelekcje wygłoszą: prof. dr hab. n. med. Irina Kowalska, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, temat wykładu: Dlaczego leczenie otyłości jest ważne w terapii cukrzycy typu 2? oraz prof. dr hab. n. med. Monika Karczewska-Kupczewska, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, temat wykładu: Nowe możliwości leczenia otyłości i cukrzycy typu 2.
24 listopada o godz. 18.00 odbędą się wykłady z zakresu „Perspektyw sztucznej inteligencji w medycynie”.
Prelekcje wygłoszą prof. dr hab. Andrzej Grzybowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazutrski, Wydział Lekarski, Klinika Okulistyki, temat wykładu: Korzyści i zagrożenia wykorzystania sztucznej inteligencji w medycynie, a szczególnie w okulistyce oraz prof. dr hab. Daoud Iskander, Politechnika Wrocławska, temat wykładu: Aplikacje sztucznej inteligencji w okulistyce. Blask czy blichtr?
„Jogurt z ogrodu” z dodatkiem miodu i liofilizowanych ziół – wyrazisty smak i pełna naturalność
Naukowcy z naszego Instytutu pod kierunkiem dr Anny Ogrodowczyk wykorzystali proces liofilizacji do stworzenia niezwykłego jogurtu. Ziołowo-miodowy dodatek sprawi, że produkt będzie wyrazisty i wysoce wytrawny. Czym różni się od dostępnych na rynku produktów? (więcej…)
Projekt Moms in Charge, czyli kiedy doświadczenia matki wpływają na dziecko
Czy matka może przekazać dziecku informacje o przebytych chorobach lub naturalnych drapieżnikach? Projekt Moms in Charge, realizowany przez naukowców z naszego Instytutu, ma na celu zbadanie, w jakim stopniu czynniki niegenetycznego dziedziczenia wpływają na zdolności adaptacyjne potomstwa. Wiedza ta może przydać się do ulepszenia hodowli ryb, ale także głębszego poznania rybiej odporności.
Moms in Charge to projekt który realizuje dr Taina Rocha de Almeida, laureatka konkursu stypendialnego PASIFIC zarządzanego przez Polską Akademię Nauk i współfinansowanego ze środków Programu H2020 „Marie Skłodowska-Curie Actions Co-funding of regional, national and international programmes” i Ministerstwa Edukacji i Nauki. Jej opiekunem naukowym jest dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
Celem projektu jest monitorowanie tzw. czynników niegenetycznego dziedziczenia u ryb i określenie, w jakim stopniu wpływają one na zdolności adaptacyjne potomstwa (od zarodka po stadia młodociane) do warunków hodowlanych. Badania zostaną przeprowadzone na trzech polskich liniach hodowlanych pstrąga tęczowego z największej w Polsce wylęgarni ryb „Dąbie”.
- Nasz projekt nazywa się Moms in Charge, czyli w wolnym tłumaczeniu „matki rządzą”, bo skupia się na roli matek w życiu młodych ryb. Zgodnie z głównym założeniem projektu, doświadczenie matki jest przekazywane potomstwu za pomocą molekuł (w naszym przypadku RNA), które samica wbudowuje w ikrę w trakcie procesu jej formowania. Chcemy sprawdzić, przed czym w ten sposób matka może ochronić swoje dzieci – mówi dr Taina Rocha de Almeida.
Czym są niegenetyczne czynniki dziedziczenia?
Dziedziczenie niegenetyczne (NGI) obejmuje różne mechanizmy, które nie są bezpośrednio związane z genami, ale oddziałują na niego lub z niego wynikają. Zawartość komórki jajowej jest konsekwencją mechanizmów NGI, które będą odgrywały istotną rolę w rozwoju zarodka i wczesnym rozwoju larwy. Są źródłem transkryptów, białek i składników odżywczych, które będą kierować i wspierać rozwój nawet w późniejszych stadiach rozwojowych.
– Ryba akumuluje „ważne” doświadczenia ze swojego życia. Wiadomo, że u ryb dotyczy to najczęściej przebytych chorób lub preferencji termicznych, które warunkują profil specyficznych cząsteczek informacyjnych – białek lub RNA – które wbudowuje w ikrę – mówi dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka.
Projekt Moms in Charge ma zbadać, w jakim stopniu matczyne czynniki NGI (mRNA, miRNA lub białka) wpływają na wydajność potomstwa od zarodków do młodych osobników.
- Chcemy sprawdzić profil molekularny ikry z trzech różnych linii hodowlanych pstrąga tęczowego, pochodzących z wylęgarni „Dąbie”, koło Bytowa. Chcemy przeprowadzić badania na poziomie molekularnym, ale i osobniczym. Wyniki mogą być wykorzystane w przyszłości w hodowlach różnych ryb, dzięki czemu będziemy w stanie uzyskać lepsze osobniki, obdarzone ważnymi dla hodowców cechami – dodaje dr Taina Rocha de Almeida.
Badania będą prowadzone na trzech szczepach pstrąga tęczowego (różniących się fenotypowo) hodowanych w Polsce. Ponieważ projekt będzie realizowany we współpracy z hodowlą ryb, w dłuższej perspektywie będzie miał wpływ na zarządzanie rybami i selekcję opartą na wydajności potomstwa, co może pomóc w zwiększeniu produkcji ryb.
- Podobny proces zachodzi także na linii ojciec-potomstwo, ale nie zamierzamy go na tym etapie sprawdzać, gdyż mechanizm przekazywania tych informacji jest nieco inny. Na chwilę obecną skupiamy się na ikrze – komórki jajowe są większe, zawierają więcej molekuł i ich wpływ na rozwój potomstwa u ryb jest znacznie większy, aniżeli plemników. W tej kwestii, wpływ matki na potomstwo jest większy niż w przypadku ojca. Jesteśmy też ograniczeni czasowo, bo projekt potrwa zaledwie 2 lata – wyjaśnia dr Taina Rocha de Almeida.
Dlaczego pstrąg tęczowy?
Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss), wywodzący się z Północnej Ameryki, jest najpowszechniejszym gatunkiem pstrąga hodowanym w akwakulturze słodkowodnej w Europie. Preferuje wartko płynące wody z dość stabilnymi warunkami termicznymi, tolerujący wysokie zagęszczenia. Optymalna temperatura wzrostu dla hodowli to 8-18°C, z maksimum wynoszącym 20°C.
Pstrąg tęczowy jest sprzedawany jako ryba porcyjna, ale również jako duża ryba zwana także pstrągiem łososiowym. Sektor pstrąga tęczowego boryka się ze specyficznymi problemami, które przyczyniają się do stagnacji produkcji na przestrzeni lat. W tym kontekście, specyficzny i skuteczny program selektywnej hodowli mógłby być bardzo pomocny.
- Istnieje duża potrzeba usprawnienia protokołów hodowlanych, np. ze względu na zwiększoną odporność na choroby czy lepszą żywotność. W długiej perspektywie, wpływ badań na branżę rybacką może być ogromny – mówi dr hab. Daniel Żarski.
Dr Taina Rocha de Almeida przyjechała do Instytutu z Brazylii i otrzymała prestiżowe stypendium programu PASIFIC MSCA COFUND. Konkurencja była duża – na jedno miejsce kandydowało około 10 osób. Aby wybrać zwycięskie wnioski, eksperci dokonywali oceny w trzech głównych kategoriach – doskonałość, wpływ oraz wykonalność. Każdy projekt musiał również przejść przez ocenę etyczną. Stypendium potrwa 24 miesiące, ale jak sama dr de Almeida przyznaje: „w Polsce czuje się bardzo dobrze”, więc trzymamy kciuki, by pobyt w naszym kraju się wydłużył.
Dr inż. Ewa Wasilewska z prestiżową nagrodą
Dr inż. Ewa Wasilewska z Zespołu Immunologii i Mikrobiologii Żywności Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN otrzymała prestiżową nagrodę JDS Highly Cited Award przyznawaną przez American Dairy Science Association (ADSA).
ADSA to międzynarodowa organizacja zrzeszająca wykładowców, naukowców i przedstawicieli biznesowych, zaangażowanych w rozwój przemysłu mleczarskiego. Członkowie ADSA opracowali metody i technologie, które zrewolucjonizowały przemysł mleczarski.
Oficjalne czasopismo ADSA, Journal of Dairy Science (JDS), jest wiodącym czasopismem o tematyce mleczarskiej na świecie. W celu formalnego wyróżnienia autorów JDS, których działania znacząco wpływają na badania i przemysł mleczarski, ustanowiono program JDS Highly Cited Award.
Nagroda JDS Highly Cited Award 2022 została przyznana Ewie Wasilewskiej i współautorom (Dagmarze Złotkowskiej i Barbarze Wróblewskiej) za pracę zatytułowaną „Yogurt starter cultures of Streptococcus thermophilus and Lactobacillus bulgaricus ameliorate symptoms and modulate the immune response in a mouse model of dextran sulfate sodium-induced colitis”, opublikowaną w 2019.
Liczba cytowań opublikowanego badania stanowi idealny wyznacznik jego znaczenia dla społeczności naukowej. Co więcej, wyróżniona praca została powiązana z celami zrównoważonego rozwoju ONZ, które mogą być pomocne w rozwiązywaniu największych globalnych zagrożeń.
AQUAENT – akwakultura w dobie globalnych wyzwań
AQUAENT – akwakultura w dobie globalnych wyzwań – pod takim tytułem 12 października w Gdyni odbyły się warsztaty zorganizowane przez naszych naukowców w ramach projektu EIT Food AQUAENT- Support for small and medium enterprises in RIS regions in aquaculture.
Tematyka warsztatów poruszała najbardziej aktualne zagadnienia związane ze zrównoważoną hodowlą organizmów wodnych. Konrad Ocalewicz z Uniwersytetu Gdańskiego przedstawił omówił temat genetycznego zanieczyszczenia środowiska i biotechnologicznych metod ochrony pul genowych dziko-żyjących ryb. Ziemowit Pirtań z Gospodarstwa rybackiego Pstrąg-Tarnowo przedstawił aspekty dotyczące energii odnawialnej oraz możliwości magazynowania energii w akwakulturze – futurologia czy też działania niezbędne dla przetrwania branży w dobie kryzysu energetycznego?
Z kolei Radosław Kowalski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka IRZiBŻ PAN skupił się na zagadnieniu akwakultury multitroficznej i związanej z tym możliwości intensyfikacji produkcji w wodach słodkich i słonych. Tomasz Kolankowski z KOL-tech Solutions omówił możliwości monitoringu jakości wody wlotowej w gospodarstwach rybackich, które zabezpieczają hodowlę przed katastrofami ekologicznymi. Wśród prelegentów znaleźli się również naukowcy i eksperci z Islandii, m.in. z instytutu badawczego Matis. Hildur Inga Sveinsdottir poruszyła temat wykorzystania enzymów i białek w odpadach rybnych do tworzenia innowacyjnych produktów leczniczych i suplementów diety. Z kolei Saemundur Eliasson przedstawił możliwości wykorzystania energii geotermalnej w rybołówstwie i akwakulturze.
Każdej prezentacji towarzyszyła dyskusja z uczestnikami.
Dziękując ekspertom i uczestnikom za zaangażowanie już teraz zapraszamy na kolejne szkolenie, które odbędzie się 17 listopada w formie online (w języku angielskim). Poruszymy na nim tematy omawiane na szkoleniu 12 października, ale poznamy również założenia innowacyjnego projektu Salmocross i jego możliwości wdrożenia do akwakultury, który przedstawi Martyna Sas z Gospodarstwa rybackiego Pstrąg Tarnowo. Link do rejestracji.
Program warsztatów 17 listopada 2022
10.00 – 10.10 Welcoming the participants, Marek Bogacki, Institute of Animal Reproduction and Food Research, Polish Academy of Sciences, Olsztyn, Poland
10.10 – 10.50 Renewable energy and the potential of energy storage in aquaculture – futurology or activities necessary for the survival of the industry in times of energy crisis? Ziemowit Pirtań, The fishing farm „PSTRĄG TARNOWO”, Tarnowo, Poland
10.50 – 11.30 Salmocross – an innovative research and implementation project in aquaculture. Martyna Sas The fishing farm „PSTRĄG TARNOWO”, Tarnowo, Poland
11.30 – 12.10 Multitrophic aquaculture – possibilities of intensifying production in fresh and salt waters. Radosław Kowalski, Institute of Animal Reproduction and Food Research, Polish Academy of Sciences, Olsztyn, Poland
12.10 – 12.50 Genetic pollution of the environment and biotechnological methods of protecting gene pools of wild-living fish. Konrad Ocalewicz, University of Gdańsk, Gdańsk, Poland
12.50 – 13.30 The use of enzymes and proteins in fish waste to create innovative medical products and dietary supplements. Margret Geirsdottir, Lysi-Life, Zymtech Enzymatica Aktieägare, Icelandic Food and Biotech R&D, Reykjavík, Iceland
13.30 – 14.10 The use of geothermal energy in fisheries and aquaculture. Saemundur Eliasson, HS Orka and Haustak, Icelandic Food and Biotech R&D, Reykjavík, Iceland
Sukces naszych pracowników na 3rd International Conference on Tissue Repair, Regeneration, and Fibrosis
Dr Marta Kopcewicz oraz dr Joanna Wiśniewska z Zespołu Biologii Regeneracyjnej zostały wyróżnione nagrodą Aegean Conference Trainee Travel Award podczas 3rd International Conference on Tissue Repair, Regeneration, and Fibrosis, która odbyła się 10 – 15 października 2022 r. w Grecji.
The 3rd International Conference on Tissue Repair, Regeneration, and Fibrosis jest jednym z ważniejszych wydarzeń naukowych skupiających naukowców zainteresowanych różnymi aspektami naprawy oraz regeneracji uszkodzonych tkanek oraz narządów. Zrozumienie mechanizmów molekularnych, które leżą u podstaw naprawy i regeneracji m.in. wątroby, płuc, skóry, nerek czy szpiku kostnego jest kluczem do postępu nowoczesnej medycyny.
Wśród laureatów tegorocznej konferencji znalazły się dr Marta Kopcewicz oraz dr Joanna Wiśniewska z Zespołu Biologii Regeneracyjnej kierowanego przez prof. dr hab. n. med. Barbarę Gawrońską – Kozak. Komitet Organizacyjny wyróżnił nagrodami Trainee Travel Award (1000 USD) ustne prezentacje wyników badań naszych naukowczyń:
Sex, individual age and transcription factor Foxn1 affect the condition of healthy and post injured mice and human skin
Marta Kopcewicz, Sylwia Machcińska-Zielińska, Katarzyna Walendzik, Joanna Wiśniewska, Joanna Rutkowska, Piotr Malinowski, Tomasz Waśniewski, Justyna Drukała, and Barbara Gawrońska-Kozak
Pig adipose-derived stem cells (pASCs) pre-conditioned with hypoxia. Characterization and validation for wound healing therapy
Joanna Wiśniewska, Magda Słyszewska, Marta Kopcewicz, Katarzyna Walendzik, Sylwia Machcińska-Zielińska, Patrycja Dudek, Karolina Stałanowska, and Barbara Gawrońska-Kozak
Przedstawione na konferencji badania zostały zrealizowane w ramach:
-
- projektów badawczych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki:
- Opus 14 no. 2017/27/b/nz5/02610,
- Sonata 13 nr 2017/26/D/NZ5/00556;
- grantu KNOW Konsorcjum Naukowego „Zdrowe Zwierzę – Bezpieczna Żywność”,
Dec Nr: 05-1/KNOW2/2015; - funduszu badań własnych 14/FBW/22.
- projektów badawczych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki:
Instytut z Kartą Erasmusa dla szkolnictwa wyższego
Instytut otrzymał Kartę Erasmusa dla szkolnictwa wyższego – ERASMUS CHARTER FOR HIGHER EDUCATION 2021-2027 (ECHE), a tym samym możliwość uczestniczenia w międzynarodowych programach mobilności edukacyjnej i współpracy na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk.
Przyznawana przez Komisję Europejską Karta ECHE jest potwierdzeniem spełnienia przez Instytutu standardów jakościowych wymaganych przy organizacji mobilności studentów i pracowników uczelni oraz realizacji międzynarodowych projektów edukacyjnych.
ECHE uprawnia Instytut do ubiegania się o fundusze na realizację wszystkich działań międzynarodowych w ramach programu Erasmus+. Określa podstawowe zasady, jakie instytucja powinna spełniać przy organizowaniu i realizacji wysokiej jakości mobilności i współpracy. Wyszczególnia warunki, jakie dana instytucja zgadza się spełnić w celu zapewniania wysokiej jakości usług i procedur, a także dostarczania rzetelnych i przejrzystych informacji.
Wnioskując o ECHE, Instytut przyjął na siebie zobowiązanie do przestrzegania zasad, o których mowa w treści Karty Erasmusa oraz do realizacji opracowanej Deklaracji Polityki Erasmusa.
Erasmus Charter for Higher Education 2021-2027 [PDF]
Pierwsza stypendystka programu Marie Skłodowskiej-Curie COFUND w Instytucie
Dr Taina Rocha de Almeida jest pierwszą stypendystką programu Marie Skłodowska-Curie COFUND w Instytucie.
Taina jest laureatką konkursu stypendialnego PASIFIC zarządzanego przez Polską Akademię Nauk i współfinansowanego ze środków Programu H2020 „Marie Skłodowska-Curie Actions Co-funding of regional, national and international programmes” i Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Taina przyjechała do Instytutu z Brazylii, a jej opiekunem naukowym jest dr hab. Daniel Żarski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka. Prace badawcze stypendystki mają na celu określenie, w jakim stopniu czynniki niegenetycznego dziedziczenia wpływają na zdolność adaptacyjną potomstwa (od embrionu do stadiów młodocianych) do warunków hodowlanych. Badania zostaną przeprowadzone na trzech polskich liniach hodowlanych pstrąga tęczowego.
Prestiżowe stypendium programu PACIFIC MSCA COFUND uzyskało 49 kandydatów z 60 krajów z całego świata. Konkurencja była duża – na jedno miejsce kandydowało około 10 osób. Aby wybrać zwycięskie wnioski, ewaluatorzy dokonywali oceny w trzech głównych kategoriach – doskonałość, wpływ oraz wykonalność. Każdy projekt musiał również przejść przez ocenę etyczną.
Stypendium zostało przyznane na okres 24 miesięcy.
Witamy w Instytucie i gratulujemy stypendystce oraz opiekunowi naukowemu tego prestiżowego wyróżnienia.
XIX KONFERENCJA NAUKOWA MŁODYCH BADACZY
Szanowni Państwo,
Z przyjemnością informujemy, że XIX KONFERENCJA NAUKOWA MŁODYCH BADACZY „Bezpieczeństwo i jakość żywności”, odbędzie się 20 października 2022 r. o godz. 9.30 w Sali im. Prof. T. Dziamy (Wydział Nauki o Żywności).
Podczas konferencji zostanie przedstawiony przegląd najnowszych prac oraz doniesień naukowych, młodych pracowników nauki i doktorantów z obszaru nauk o żywności, bezpieczeństwa żywności oraz obszarów ściśle powiązane ze zdrowiem człowieka.
Już po raz dziewiętnasty organizatorami Konferencji są: Oddział Nauk o Żywności Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie oraz Wydział Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Mamy nadzieję, że uczestnictwo w tym spotkaniu pozwoli na nawiązanie nowej współpracy i kontynuację wymiany cennych doświadczeń naukowych pomiędzy uczestnikami konferencji.
Z wyrazami szacunku
Komitet naukowy i organizacyjny
Komitet Naukowy
prof. dr hab. Barbara Wróblewska,
prof. dr hab. Małgorzata Darewicz,
prof. dr hab. inż. Anna Iwaniak,
dr inż. Lidia Markiewicz
Komitet Organizacyjny
dr Anna Ogrodowczyk,
dr Joanna Fotschki,
dr inż. Justyna Bucholska
