Pod koniec maja zespół nutrigenomiki dołączył do 26. Pikniku Naukowego – największej w Europie plenerowej imprezy popularyzującej naukę, organizowanej wspólnie przez Polskie Radio i Centrum Nauki Kopernik. Odbywa się ona corocznie od 1997 roku.
Nasz zespół zaprezentował dwa autorskie pokazy:
Nutrigenomika: jak żywność rozmawia z naszymi genami?
Witamina d i jej znaczenie w diecie
Uczyliśmy uczestników o wpływie żywności na ekspresję genów i wyjaśniliśmy, że różnice genetyczne odgrywają rolę w tym, jak reagujemy na jedzenie. Przygotowaliśmy również naszych uczestników na nadchodzące miesiące, pokazując im, jak różne bariery, takie jak odzież lub kremy z filtrem UV, wpływają na syntezę witaminy D podczas ekspozycji na słońce. Piknik Naukowy został wyróżniony przez Komisję Europejską w 2005 r. jako jeden z 10 modelowych projektów europejskich w dziedzinie „Nauka i społeczeństwo”.
Projekt NCN OPUS 24 pt. „Wpływ sygnałów zarodkowych na metylom endometrium świni jako nowy mechanizm uczestniczący w ustaleniu i rozwoju ciąży”
Kierownik projektu: dr hab. Agnieszka Wacławik, prof. PAN
Wczesna ciąża u ssaków jest wrażliwym okresem z uwagi na zwiększoną zamieralność zarodków. Rozwijające się zarodki sygnalizują swoją obecność w organizmie matki poprzez sekrecję czynników biochemicznych, które rozpoznawane są przez receptory obecne m.in. w błonie śluzowej macicy (endometrium). Głównym sygnałem wysyłanym przez zarodki u świni jest estradiol.
Celem projektu jest kompleksowe poznanie zmian w metylomie błony śluzowej macicy podczas ciąży oraz wywołanych działaniem estradiolu. W związku z tym, że endometrium składa się z różnych rodzajów komórek, których wzorce metylacji mogą się różnić, planujemy określić także komórkowo-specyficzne zmiany w metylomie endometrium podczas ciąży i w odpowiedzi na działanie estradiolu. Aby to osiągnąć planujemy wykorzystać modele ex vivo wraz z zaawansowanymi modelami in vitro. Co więcej wykorzystany zostanie także nowatorski model in vivo, w którym estradiol podawany był w taki sposób, aby naśladować jego wydzielanie przez zarodki. Kolejnym celem badań jest określenie roli procesów metylacji DNA regulowanych przez sygnały zarodkowe i estradiolu w procesach, takich jak regulacja ekspresji genów, funkcja wydzielnicza endometrium, proliferacja czy migracja komórek endometrium świni.
Prace obejmować będą m.in.: planowanie i wykonywanie eksperymentów, analizy laboratoryjne i statystyczne, interpretację uzyskanych wyników, pisanie publikacji naukowych dotyczących prowadzonych badań oraz prezentowanie wyników badań podczas konferencji naukowych. Udział w projekcie zakończony zostanie obroną pracy doktorskiej w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk.
Kandydat, w trakcie realizacji projektu, uzyska niezbędną pomoc promotora, szczegółowy program badań oraz pełne wsparcie finansowe planowanych badań. Kandydat otrzyma odpowiednie szkolenie w zakresie epigenetyki, transkryptomiki, hodowli komórkowych i tkankowych oraz analiz molekularnych z wykorzystaniem wysokiej klasy, nowoczesnej infrastruktury badawczej.
Zainteresowania zespołu: Badania zespołu dr hab. Agnieszki Wacławik skupiają się na poznaniu mechanizmów zapewniających prawidłowy rozród u ssaków. Szczególnie interesuje nas zrozumienie molekularnej komunikacji między matką a zarodkiem, która prowadzi do prowadzi do rozwoju prawidłowej ciąży. Więcej na stronie zespołu.
Kwalifikacje:
Wykształcenie wyższe (studia II stopnia) w dziedzinie nauk biologicznych (biologia, biotechnologia), rolniczych (zootechnika) lub pokrewnych;
Wiedza z zakresu podstaw fizjologii zwierząt i biologii rozrodu;
Znajomość podstaw technik biologii molekularnej (np. Real-time PCR, Western blot) i/lub hodowli komórkowych, technik mikroskopowych oraz analiz statystycznych;
Dyspozycyjność: gotowość do pracy w terenie przy pobieraniu materiału do badań;
Dobra znajomość języka angielskiego w mowie i piśmie;
Motywacja do pracy naukowej, umiejętność analitycznego myślenia, dobra organizacja pracy, umiejętność pracy indywidualnej i zespołowej oraz dokładność i dbałość o szczegóły.
Mile widziane:
Znajomość metod badania procesów epigenetycznych;
Doświadczenie w pracy na tkankach układu rozrodczego samic zwierząt gospodarskich i/lub liniach komórkowych.
Warunki:
Wybrany kandydat będzie uczestnikiem Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych współprowadzonej przez IRZBŻ PAN w Olsztynie. Harmonogram, zasady rekrutacji i wykaz wymaganych dokumentów jest dostępny na stronie IRZBŻ PAN;
Planowana data rozpoczęcia: 1 października 2023 r.(rozpoczęcie roku akademickiego 2023/2024 w szkole doktorskiej);
Miejsce pracy: Zespół Mechanizmów Działania Hormonów, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk, ul Bydgoska 7, 10-243 Olsztyn;
Udział we współpracy międzynarodowej;
Wymagane dokumenty:
Życiorys naukowy (CV) zawierający informacje o: (1) wykształceniu, (2) dorobku naukowym, w tym publikacjach naukowych, komunikatach naukowych, itp.; (3) osiągnięciach wynikających z prowadzenia badań naukowych, stypendiach, nagrodach, doświadczeniu naukowym, warsztatach i/lub szkoleniach oraz udziale w projektach badawczych oraz (4) spisie stosowanych technik laboratoryjnych;
List motywacyjny;
Odpis dyplomu ukończenia studiów magisterskich i licencjackich wraz z kopią suplementu do dyplomu (albo kartę przebiegu studiów);
Opinia opiekuna naukowego (promotora pracy magisterskiej) poświadczająca posiadanie umiejętności;
Streszczenie pracy magisterskiej.
Inne dokumenty, które wg Kandydata są istotne przy rozpatrzeniu jego Kandydatury.
Zgłoszenie zawierające komplet dokumentów powinno zostać wysłane do dnia 02.07.2023 pocztą elektroniczną na adres: a.waclawik@pan.olsztyn.pl. oraz spełnić warunki rekrutacji do 03.07.2023.
W temacie wiadomości należy wpisać: „Doktorat – zgłoszenie projekt Wacławik”. Wybrani Kandydaci zostaną zaproszeni na rozmowę kwalifikacyjną.
Termin składania wniosków może zostać przedłużony do czasu znalezienia odpowiednich kandydatów spełniających wszystkie wymagania.
Proces wyboru:
Do rozmów zostaną zaproszeni najwyżej ocenieni kandydaci (ocena dokumentacji);
Po rozmowach wybrany zostanie kandydat/kandydatka, który uzyska najwyższą ocenę;
Kandydat/kandydatka musi aplikować do Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Instytutu;
Przyjęcie do szkoły doktorskiej jest warunkiem niezbędnym otrzymania stypendium;
Lista przyjętych kandydatów do Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej zostanie ogłoszona na stronie internetowej.
W CV prosimy o umieszczenie klauzuli zgody na przetwarzanie przez nas danych osobowych w procesie rekrutacji:
„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w dokumentach aplikacyjnych przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, w celu realizacji procesu rekrutacji wraz z publikacją na stronie internetowej Instytutu pełnych wyników konkursu.”
Klauzula informacyjna:
Administratorem danych osobowych przetwarzanych w ramach procesu rekrutacji jest Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, tel. 89 523 46 86, e-mail: instytut@pan.olsztyn.pl.
Kontakt z inspektorem ochrony danych osobowych jest możliwy pod w/w adresem.
Podane dane osobowe przetwarzane będą w celu realizacji obecnego procesu rekrutacji i przechowywane do czasu jego zakończenia na podstawie wyrażonej zgody (zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a RODO).
Osobie której dane dotyczą przysługuje prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
Osobie, której dane dotyczą przysługuje prawo dostępu do swoich danych osobowych, żądania ich sprostowania lub usunięcia. Wniesienie żądania usunięcia danych jest równoznaczne z rezygnacją z udziału w procesie niniejszej rekrutacji. Ponadto przysługuje jej prawo do żądania ograniczenia przetwarzania w przypadkach określonych w art. 18 RODO.
Osobie, której dane dotyczą, przysługuje prawo do wniesienia skargi do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na niezgodne z prawem przetwarzanie jej danych osobowych. Organ ten będzie właściwy do rozpatrzenia skargi z tym, że prawo wniesienia skargi dotyczy wyłącznie zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych, nie dotyczy zaś przebiegu rekrutacji.
Dane udostępnione nie będą podlegały profilowaniu ani udostępnieniu podmiotom czy państwom trzecim. Odbiorcami danych mogą być instytucje upoważnione z mocy prawa.
Podanie danych zawartych w dokumentach rekrutacyjnych nie jest obowiązkowe, jednak jest warunkiem koniecznym do udziału w procesie rekrutacji.
Budowanie sieci kontaktów, rozwijanie kompetencji liderskich, planowanie i zarządzanie zmianą, samoświadomość i sprawczość – to tylko niektóre z tematów, które podjęły uczestniczki warsztatów EIT Food #WELead Polska.
„Zaprosiłyśmy na warsztaty ponad 30 utalentowanych, twórczych i aktywnych kobiet z naszego regionu. Kobiet, które na co dzień prowadzą badania naukowe, kierują własnym biznesem, kreują i realizują politykę regionu, wspierają rozwój innowacji, pracują w sektorze edukacji i organizacji pozarządowych czy szefują działom w dużych korporacjach, szczególnie w branży agri-food. To liderki, które zarządzają, budują strategie rozwoju, wyznaczają sobie i swoim zespołom cele, organizują zasoby i dbają o relacje z partnerami” mówią Iwona Kieda i Justyna Banasiak, organizatorki wydarzenia z Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk.
Czy zmiana jest kluczowym elementem dochodzenia do kluczowych pozycji liderskich? Czy kontakty pomagają rozbić szklany sufit? Czy organizacje powinny inwestować w mentoring? Jak prowadzić #impact #business? Jak zwiększyć udział kobiet w nauce? I wreszcie, jak znaleźć w aktywnym życiu zawodowym balans, który „uziemi” nas w chwili, kiedy tego najbardziej potrzebujemy?
Na te i inne pytania odpowiadałyśmy podczas panelu dyskusyjnego z udziałem Anny Borys, Impact Director w McDonald’s Polska; dr hab. Magdaleny Weidner-Glunde, kierownik Laboratorium Mikrobiologii i Wirusologii Molekularnej w naszym Instytucie i Matyldy Szyrle, CEO startupu Listny Cud.
Część treningowa warsztatów to odkrywanie swoich zasobów, wyznaczanie celów i planowanie ich osiągnięcia z trenerkami: Marzeną Radzką-Wiśniewską i Lidią Willan.
Finałem spotkania była sesja networkingowa w postaci warsztatów kulinarnych z elementami kuchni molekularnej, który poprowadziły naukowczynie z naszego Instytutu, dr Marta Kopcewicz i dr Sylwia Machcińska-Zielińska.
Warsztaty odbyły się 31 maja w Kuźni Społecznej.
Warsztaty to jedynie przedsmak ogólnoeuropejskiego programu #WELead Food finansowanego przez Europejską Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze Żywności (EIT Food).
Naukowcy z Pracowni Biologii Zarodka Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie organizują bezpłatne warsztaty na temat „Zaawansowanych biotechnik wspomaganego rozrodu u bydła”.
Warsztaty to propozycja skierowana do hodowców bydła, producentów mleka i lekarzy weterynarii, którzy chcieliby zapoznać się w praktyce z metodą produkcji zarodków OPU/IVP. Technika ta jest z sukcesem wykorzystywana w najlepiej prowadzonych fermach na całym świecie.
Warsztaty odbędą się już 22 czerwca 2023r. w Stacji Badawczej IRZiBŻ PAN w Popielnie.
Warsztaty są bezpłatne, ale wymagana jest rejestracja.
10.00-10.15: Przywitanie uczestników oraz otwarcie warsztatów prof. dr n wet. Izabela Wocławek-Potocka, Kierownik Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie
10.15-12.30: Biotechnologia w rozrodzie bydła- embriotransfer w teorii i praktyce prof. dr n wet. Izabela Wocławek-Potocka
Zapłodnienie i hodowla zarodków bydła in vitro w praktyce. dr inż. Ilona Kowalczyk-Zięba
12.30-13.30: Lunch
Część praktyczna
14.00-16.00: Pobieranie komórek jajowych od krowy prof. dr n wet. Izabela Wocławek-Potocka, dr inż. Ilona Kowalczyk-Zięba
Spotkanie brokerskie jest częścią projektu pn. „Centrum Badań Środowiska i Innowacyjnych Technologii Żywności dla Jakości Życia” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020.
Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.
– Wszyscy z nas, którzy odżywiają się bardzo niezdrowo, prędzej czy później odczują negatywne skutki swoich nieodpowiedzialnych zachowań żywieniowych np. w postaci problemów z wątrobą. Najlepszym sposobem na poprawę swojego zdrowia jest zmiana diety na niskotłuszczową. W połączeniu z nowymi nawykami żywieniowymi, terapię warto uzupełnić suplementacją chromem, który m.in. wspomaga redukcję otłuszczenia i stanu zapalnego wątroby – podkreśla prof. Jerzy Juśkiewicz z Zespołu Biologicznych Funkcji Żywności IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Chrom (trójwartościowy) jest kluczowym mikroelementem związanym z metabolizmem węglowodanów, białek i tłuszczu u ludzi i zwierząt. Z uwagi na jego zdolności do regulacji metabolizmu węglowodanowo-lipidowego i redukcji masy ciała, ten mikroelement diety jest popularnym czynnikiem wspomagającym terapię przeciwcukrzycową oraz składnikiem suplementów stosowanych przy odchudzaniu. – To znana zależność, jednak nadal istnieją spory wśród naukowców co do skuteczności terapii tylko przy pomocy takiej suplementacji. W niektórych opracowaniach naukowych wskazano bowiem, że należy ostrożnie podchodzić do chromu jako suplementu przeciwdziałającego otyłości, gdyż w niektórych eksperymentach odnotowano pogorszenie funkcjonowania niektórych organów wewnętrznych – wskazuje prof. Jerzy Juśkiewicz.
Obecnie najpopularniejszą formą chromu wykorzystywaną w suplementach diety jest organiczny pikolinian chromu (Cr-Pic). Jego przyjmowanie może pomóc m.in. w redukcji masy ciała bez strat w masie mięśniowej. –Jednak z powodu względnie niskiej biodostępności (m.in. wchłaniania z przewodu pokarmowego) Cr-Pic, trwają poszukiwania innych form chromu, które będą lepiej wykorzystywane w organizmie. Z tych powodów naukowcy zainteresowali się kompleksami chromu z aminokwasami oraz nieorganiczną formą chromu w postaci nanocząstek; możliwość ich zastosowania u ludzi wymaga jeszcze jednak wnikliwych badań, które póki co prowadzone są na modelach zwierzęcych – wyjaśnia badacz.
Od kilku lat zespół prof. Juśkiewicza, razem z naukowcami z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie (zespół prof. Katarzyny Ognik), zajmuje się badaniami aktywności biologicznej różnych nanocząstek, które wraz z dietą dostają się do przewodu pokarmowego. W ostatnim projekcie badawczym, finansowanym ze środków Narodowego Centrum Nauki, pod lupę wzięli chrom.
– Chcieliśmy sprawdzić, czy negatywne skutki związane z długotrwałym spożywaniem diety wysokotłuszczowej, obserwowane na poziomie jelita, naczyń krwionośnych i wątroby, mogą być następczo łagodzone poprzez suplementację diety różnymi formami chromu i/lub zmianą nawyku żywieniowego poprzez przejście na dietę „normalną” – niskotłuszczową – mówi badacz.
Fragment wyników badań, które zostały przedstawione w publikacji w czasopiśmie „International Journal of Molecular Sciences”, dotyczą przede wszystkim funkcjonowania wątroby.
– Wątroba to organ, który w największy sposób jest narażony na skutki spożywania „tłustej” diety oraz obecność nowych elementów diety, czyli nanocząstek chromu. Badania jasno wykazały, że wątroba szczurów żywionych przez dłuższy czas dietą wysokotłuszczową jest po prostu niezdrowa – otłuszczona, „zestresowana” przez wolne rodniki i w permanentnym stanie zapalenia. Wykazaliśmy, że porzucenie diety tłustej na rzecz diety o niższej zawartości tłuszczu i wyższej zawartości błonnika pokarmowego jest najlepszym rozwiązaniem, aby poprawić funkcjonowanie wątroby. Nasze wnioski zostały poparte szeregiem oznaczonych parametrów, biochemicznych i molekularnych. Co ciekawe, dodatek chromu wspomógł terapię polegającą na zmianie diety na „zdrowszą”, a same nanocząstki chromu były bardziej „pomocne” niż chrom w postaci pikolinianu – mówi badacz.
W kolejnych etapach projektu naukowcy m.in. skupią się na wnikliwych badaniach nanocząstek chromu w innych organach, w kontekście ich bezpieczeństwa spożycia przez ludzi w przyszłości.
Projekt badawczy pn. „Łagodzenie niekorzystnych efektów związanych ze spożywaniem diety wysokotłuszczowej poprzez zmianę sposobu żywienia i/lub suplementację różnymi formami chromu” (2020/39/B/NZ9/00674) jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (NCN). Prowadzi go Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie.
Eksperci z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN organizują bezpłatne spotkanie brokerskie na temat oceny jakości żywności mikrobiologicznej oraz sensorycznej.
Uczestnicy spotkania dowiedzą się też czym jest jakość sensoryczna produktów, jak zorganizować laboratorium ocen sensorycznych w zakładach przemysłu rolno-spożywczego oraz jakie warunki powinny być spełnione, aby przeprowadzić ocenę sensoryczną żywności zgodnie ze standaryzacją międzynarodową. Omówiona zostanie rola mikroorganizmów w produkcji żywności, zarówno świadomie wprowadzanych przez człowieka jak i tych niepożądanych.
Zapraszamy przedsiębiorców z sektora przemysłu rolno-spożywczego.
Spotkanie brokerskie „Żywność pod lupą – jakość mikrobiologiczna i sensoryczna” odbędzie się 16 czerwca 2023 r. o godz. 10.00 w siedzibie Instytutu przy ul. Tuwima 10 w Olsztynie.
Spotkanie jest częścią projektu pn. „Centrum Badań Środowiska i Innowacyjnych Technologii Żywności dla Jakości Życia” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020.
Udział w spotkaniu jest bezpłatny, ale wymaga rejestracji.
Spotkanie brokerskie jest częścią projektu pn. „Centrum Badań Środowiska i Innowacyjnych Technologii Żywności dla Jakości Życia” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020.
Sezon na szparagi trwa. Po ich zjedzeniu mocz większości ludzi ma charakterystyczny, mocno kapuściany zapach. Naukowczyni z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie uspokaja, że to tylko efekt metabolizmu substancji zawartej w szparagach.
Głównym winowajcą jest kwas asparagusowy (tzw. kwas szparagowy). – To nieszkodliwa dla organizmu substancja z grupy kwasów organicznych zawierająca w sobie atomy siarki. Efektem przemian tego kwasu w naszym układzie pokarmowym jest powstanie metabolitów, które z łatwością są wydalane z naszego organizmu w moczu i to właśnie ich obecności przypisuje się charakterystyczny zapach moczu – wyjaśnia dr Małgorzata Starowicz z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Zapach moczu po spożyciu szparagów może przypominać woń gotowanej kapusty. – To za sprawą związków, które powstają w szlaku metabolicznym po spożyciu szparagów. Do tej pory zidentyfikowano cztery związki, które mogą potencjalnie odpowiadać za specyficzny zapach moczu: metanotiol, siarczek dimetylu, sulfotlenek dimetylu oraz dimetylsulfon (wszystkie zawierają w swojej budowie atomy siarki). Ale nie ma się jednak czego obawiać – to naturalny proces zachodzący w każdym organizmie – dodaje naukowczyni.
Kwas asparagusowy w takim stężeniu występuje tylko w szparagach – stąd jego nazwa (szparagi – łac. Asparagus). Sam zapach moczu pojawia się dość szybko, czasem nawet po 15-20 minutach od spożycia tych warzyw.
Co ciekawe, nie wszyscy ludzie potrafią wyczuć ten zapach. Ma to związek z polimorfizmem pojedynczego nukleotydu w genach receptorów węchu – innymi słowy: jedni mogą mieć taki gen, a drudzy nie. Ponadto istnieje grupa ludzi, którzy nie wytwarzają lotnych metabolitów tego kwasu, czego konsekwencją jest brak charakterystycznego zapachu moczu po spożyciu szparagów. Ten fenomen nie został jeszcze wyjaśniony.
Badanie zapachu moczu może być pomocne przy diagnozowaniu chorób metabolicznych, a jego nieprzyjemny zapach mógłby wskazywać na objawy chorobowe, stąd zainteresowanie naukowców tematyką związków uwalniających się z moczu. W literaturze jest wzmianka, że zawartość metanotiolu w moczu (powstaje na drodze przemian metabolicznych po spożyciu szparagów) określił Marceli Nencki – polski naukowiec, lekarz i chemik, żyjący w drugiej połowie XIX wieku. – W przypadku spożycia szparagów nie wykazano nieprawidłowości w metabolizowaniu składników w nich zawartych, czyli ich spożywanie jest całkowicie bezpieczne – przypomina naukowczyni.
Zarówno szparagi zielone, jak i białe są dobrym źródłem witamin A, B1, B2, C i E oraz minerałów Mg, P, Ca i Fe. Innymi podstawowymi cennymi składnikami szparagów są olejki eteryczne, asparagina, arginina, tyrozyna, flawonoidy (kempferol, kwercetyna i rutyna) i taniny. – Wymienione związki posiadają silne właściwości przeciwutleniające, immunostymulujące, przeciwzapalne czy też przeciwbakteryjne – podkreśla Małgorzata Starowicz.
Nawet co 5 osoba może chorować na zespół jelita drażliwego. Objawy można łagodzić poprzez dietę eliminującą określone związki występujące w żywności. Naukowczyni z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie proponuje metody takiego wytwarzania produktów piekarniczych, aby zachowały one wartości odżywcze, a jednocześnie były tolerowane przez osoby cierpiące na tę pokarmową dolegliwość.
– Najzdrowsze produkty piekarnicze, zalecane przez dietetyków, są często najmniej korzystne dla osób chorujących na zespół jelita drażliwego. Przykładem jest pełnoziarnisty chleb żytni, bogaty w błonnik pokarmowy, który jednak nie jest zalecany dla osób z tym zaburzeniem. Na szczęście obecnie, dzięki zdobytej wiedzy i odpowiednim procesom technologicznym, można wyprodukować wartościowe odżywczo pieczywo, które u osób z tą chorobą nie będzie nasilać objawów żołądkowo-jelitowych – podkreśla dr Marianna Raczyk z Pracowni Nutrigenomiki w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
Wnioski przedstawiono w artykule przeglądowym, przedstawiającym najbardziej aktualne światowe doniesienia na ten temat, który ukazał się w „Critical Reviews in Food Science and Nutrition”. Autorami są: dr Marianna Raczyk oraz dr Marcus Schmidt z Federalnego Instytutu Naukowego Badań Żywności i Żywienia przy Departamencie Bezpieczeństwa i Jakości Zbóż w Niemczech.
CO Z CHLEBEM W DIECIE?
Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome – IBS) to jedno z najczęstszych zaburzeń żołądkowo-jelitowych, przy którym odpowiednia dieta ma kluczowe znaczenie. Za zaostrzenie objawów tej przewlekłej choroby odpowiada m.in. grupa węglowodanów zwanych FODMAP – fermentujące oligo-, di-, monosacharydy i poliole. Jest to grupa fermentujących cukrów i alkoholi, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim i grubym. To właśnie one wytwarzają gazy, powodujące u osób z IBS m.in. wzdęcia, biegunkę, ból brzucha i inne dolegliwości.
Do jednego z głównych źródeł FODMAP w diecie należą produkty piekarnicze, w szczególności pełnoziarnisty chleb. – Zboża o wysokiej zawartości fruktanów, takie jak pszenica, jęczmień i żyto, powinny być znacznie ograniczane w diecie o niskiej zawartości FODMAP, stąd trudno jest wybrać pieczywo właściwe dla pacjentów z IBS – podaje Marianna Raczyk.
Osoby z zespołem jelita drażliwego stają więc przed pytaniem: czy spożywać pełnoziarnisty chleb i pogarszać przez to swoje samopoczucie, czy wybierać jasne pieczywo, które jednak nie jest już tak odżywcze.
– Aby poprawić jakość życia osób cierpiących na IBS niezbędne jest więc zapewnienie alternatywnych produktów o niskiej zawartości FODMAP, przy zachowaniu wartości odżywczych – podkreśla naukowczyni, dodając, że nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie związków FODMAP z żywności, ale można je ograniczyć do tzw. minimalnych wartości progowych.
ODPOWIEDNIA PRODUKCJA – KLUCZEM DO SUKCESU
Autorzy publikacji skupili się na produktach piekarniczych. Zbierając najbardziej aktualne światowe doniesienia na ten temat proponują następujące metody ograniczające zawartość FODMAP w produktach: zastosowanie fermentacji drożdżowej i fermentacji z udziałem bakterii kwasu mlekowego, odpowiedni dobór surowców, odpowiednio zmodyfikowany proces fermentacji ciasta czy zastosowanie dodatkowych enzymów lub mikroorganizmów eliminujących niekorzystne związki.
– Te technologie są w większości znane producentom wyrobów piekarniczych, jednak konieczne jest ich udoskonalanie i kontrolowane stosowanie, aby zachować maksymalnie dużo wartości odżywczych – wskazuje badaczka.
Zawartość FODMAP można też kontrolować samemu – w produkcji domowych wypieków m.in. poprzez dobór odpowiednich surowców i właściwy proces wyrabiania ciasta czy fermentację. Szczegóły znajdują się w artykule.
PRZYSZŁOŚĆ ŻYWNOŚCI „LOW FODMAP”
Asortyment żywności o niskiej zawartości FODMAP na rynku produktów spożywczych poszerza się. – Producenci cały czas pracują nad ich udoskonalaniem i poszerzeniem, ponieważ rośnie zainteresowanie nimi przez samych konsumentów oraz firmy cateringowe, oferujące dietę pudełkową właśnie dla osób z zespołem jelita drażliwego – mówi badaczka.
Dzisiaj te produkty są nieco droższe od tych „tradycyjnych”. – Porównam to jednak do produktów bezglutenowych – jeszcze kilkadziesiąt lat temu były one nowością, a dzisiaj są bardzo popularne i często w cenie porównywalnej do tych konwencjonalnych. Przypuszczam, że z produktami o niskiej zawartości FODMAP będzie podobnie – ocenia naukowczyni.
– Zespół jelita drażliwego dotyka ok. 10-20 proc. społeczeństwa. Liczba osób ze zdiagnozowaną chorobą rośnie z roku na rok. Pacjenci z IBS potrzebują wsparcia dietetyków w celu odpracowania właściwej dla nich diety, dlatego szacuje się, że zapotrzebowanie na produkty o niskiej zawartości FODMAP będzie coraz większe – podsumowuje Marianna Raczyk.
______
Dr Marianna Raczyk pracuje w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w ramach projektu ERA Chairs WELCOME2, którego celem jest m.in. stworzenie Centrum Doskonałości w obszarze badań nutrigenomicznych. Więcej informacji na stronie projektu: welcome2.pan.olsztyn.pl.
30 maja (wtorek) o godz. 10:00 w sali konferencyjnej Oddziału Nauk o Żywności IRZiBŻ PAN odbędzie się otwarte seminarium naukowe w ramach projektu WELCOME2. Gościem wydarzenia będzie Profesor Karl-Heinz Herzig, specjalista w zakresie gastroenterologii, fizjologii oraz chorób wewnętrznych; wykładowca na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Oulu w Finlandii.
Podczas seminarium w Instytucie wygłosi referat: Metabolic syndrome and Vitamin D – mechanisms, benefits and limitations.etabolic syndrome and Vitamin D – mechanisms, benefits and limitations.
Abstrakt wystąpienia:
The metabolic syndrome is defined by increased fasting plasma glucose, abdominal obesity, high triglyceride levels, reduced high-density lipoprotein cholesterol, and high blood pressure. The incidence of the metabolic syndrome is increasing. Vitamin D is a steroid-structured hormone produced in the skin to UVB-radiation or obtained from certain food products. Besides its well know roles in calcium and phosphate homeostasis (e.g. Rickets disease) it has a variety of other metabolic effects e.g. on inflammation, hypertension. Decreased seasonal sun light, obesity, and old age are associated with decreased Vitamin D levels. Therefore, food products have been fortified with Vitamin D and additional supplementation recommended to aid in the prevention of certain diseases. In the lecture, mechanisms and effects of vitamin D supplementations will be highlighted and their limitations discussed.
