Co jedzą astronauci w kosmosie, a co alpiniści podczas ekstremalnych wypraw? Na czym polega liofilizacja i czy naprawdę da się przechowywać jedzenie przez dziesiątki lat? O kiszonkach, świecie bakterii i roli drożdży w produkcji żywności opowiadali nasi naukowcy podczas 28. Pikniku Naukowego „Ale Kosmos!”, który 10 maja przyciągnął tłumy na PGE Narodowy w Warszawie.
Wydarzenie, organizowane przez Polskie Radio i Centrum Nauki Kopernik, przyciągnęło tłumy miłośników nauki w każdym wieku. W tym roku tematem przewodnim był kosmos, a na odwiedzających czekało aż 690 pokazów popularnonaukowych przygotowanych przez 152 instytucje z Polski i zagranicy.
Nasze stoisko znajdowało się w Strefie Zdrowia. Pokazy dotyczyły dwóch fascynujących tematów:
Mikrokosmos naszej diety – uczestnicy mogli odkryć świat bakterii i drożdży, które pomagają tworzyć chleb, jogurty czy kiszonki. Pokaz zdradzał tajniki fermentacji i uczył, jak samodzielnie przygotować zdrowe, domowe przetwory.
Kosmiczna żywność – tu można było zobaczyć, jak wygląda jedzenie astronautów, alpinistów czy żołnierzy. Wyjaśnialiśmy, czym jest liofilizacja, jak pozwala przechowywać żywność nawet przez kilkadziesiąt lat i jakie produkty liofilizowane wykorzystujemy na co dzień.
Dziękujemy wszystkim odwiedzającym. Do zobaczenia na kolejnych naukowych wydarzeniach!
21 marca 2025 roku w Zespole Szkół Społecznych w Mikołajkach odbył się Piknik Przyrodniczy, który zgromadził wielu pasjonatów nauki i przyrody. Wzięli w nim również udział pracownicy naszego Instytutu.
„Jak powstają kwaśne deszcze?” – to tytuł warsztatów, które przeprowadziły pracowniczki Zespołu Ochrony Bioróżnorodności: Anna Kononiuk, Katarzyna Boronska i Anna Korzekwa. Podczas zajęć uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się, jak powstają kwaśne deszcze oraz jakie skutki mogą one powodować dla środowiska.
Kluczowym elementem warsztatów było przeprowadzenie eksperymentu, który symulował proces powstawania kwaśnych opadów. W szczelnych, szklanych naczyniach z wodą spalano różne materiały – pellet, drewno kominkowe oraz węgiel kamienny. Proces ten imitował emisję do atmosfery szkodliwych substancji, takich jak dwutlenek siarki, tlenki azotu i dwutlenek węgla. Następnie uczestnicy mierzyli odczyn pH powstałej mieszaniny, korzystając z papierków lakmusowych oraz naturalnego wskaźnika – wywaru z czerwonej kapusty. Wyniki eksperymentu były analizowane wspólnie z prowadzącymi, co pozwoliło uczestnikom lepiej zrozumieć problem zakwaszenia środowiska.
Podsumowaniem warsztatów był quiz, w którym najaktywniejsi uczestnicy zostali nagrodzeni.
W zajęciach wzięło udział około 180 osób, w tym uczniowie z Mikołajek oraz innych okolicznych szkół.
Piknik Przyrodniczy był również okazją do zapoznania się z innymi stoiskami edukacyjnymi. Swoje warsztaty zaprezentowali przedstawiciele Mazurskiego Parku Krajobrazowego, Lasów Państwowych, Stacji Badawczej Uniwersytetu Warszawskiego w Urwitałcie, gospodarstw agroturystycznych oraz Zespołu Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie.
Naukowcy Instytutu wzięli udział w Śniadaniu Mistrzów, wydarzeniu inaugurującym wystawę „CLEVERFOOD for everyone” w Centrum Nauki Experyment w Gdyni, gdzie zaprezentowali m.in. oryginalne metody przetwarzania żywności i mikroorganizmy, dzięki którym powstają fermentowane produkty mleczne. To kolejne popularnonaukowe wydarzenie, na którym naukowcy Instytutu mogli dzielić się wiedzą i wynikami prowadzonych przez nich badań.
– Interaktywne stanowiska zachęcają do dialogu i refleksji nad wyzwaniami, które stawia przed nami współczesność: nadmierną eksploatacją zasobów, zmianą klimatu i niezdrowymi nawykami żywieniowymi społeczeństwa. Mówi o procesach związanych z uprawą, produkcją, przetwarzaniem żywności i wszelkich praktycznych aspektach związanych z jedzeniem. Podkreśla, jak ważna jest rola organizacji działających na rzecz bardziej sprawiedliwej dystrybucji jedzenia, zdrowszej produkcji w duchu zrównoważonego rozwoju – podsumowują organizatorzy z Centrum Nauki Experyment.
Wystawa została stworzona przez zespół ekspertów z Ecsite (Europejskiej Sieci Centrów Nauki i Muzeów).
Zespół Ochrony Bioróżnorodności gościł w październiku dzieci z przedszkola w Rucianem-Nidzie. Katarzyna Borońska, Anna Kononiuk i Anna Korzekwa przygotowały zajęcia, dzięki którym dzieci poznały działalność stacji badawczej IRZiBŻ w Popielnie, w tym inicjatywy ukierunkowane na ochronę przyrody. Najmłodsi odwiedzili z naukowcami stacji zagrody ze zwierzętami, gdzie zobaczyli m.in. krowy, muły, owce czy żubronie. Kolejnym punktem wizyty było zwiedzanie Muzeum znajdującego się w zabytkowym spichlerzu z połowy XVIII w. Przedszkolaki uczestniczyły również w doświadczeniach, dzięki którym zobaczyły jak wygląda praca naukowca w laboratorium.
Przedszkolakom i wychowawcom dziękujemy za odwiedziny i zainteresowanie działalnością Instytutu, a pracownikom Zespołu Ochrony Bioróżnorodności za zorganizowanie wizyty dla naszych najmłodszych gości.
Dr hab. inż. Radosław Kowalski z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka naszego Instytutu wystąpił z gościnnym wykładem na spotkaniu inaugurującym kolejny już rok „akademicki” działającej przy Planetarium w Olsztynie Olsztyńskiej Akademii Dzieci (OAD). Tym razem studenci poznali wodę, a dokładniej jej supermoce stanowiąceźródło życia i zdrowia wszystkich organizmów żywych.
Naukowiec zaintrygował najmłodszych studentów wykładem o ludziach i oceanach. Co nas łączy, dlaczego ludzie to ssaki wodne i dlaczego możemy powiedzieć, że każdy człowiek jest żywą kroplą oceanu? – pytał podczas inauguracji OAD dr hab. inż. Radosław Kowalski.
Pierwsze stacjonarne szkolenie w roku szkolnym 2024/2025 zrealizowaliśmy w Rybniku, dzięki wsparciu Urzędu Miasta Rybnika i Galerii Sztuki Rzeczna. 17 września spotkaliśmy się w przestrzeniach galerii z nauczycielami szkół podstawowych i średnich. Wśród uczestników szkolenia znaleźli się również edukatorzy działający na co dzień w organizacjach pozarządowych.
Szkolenie poprowadziły dr Marta Kopcewicz i mgr Justyna Banasiak z naszego Instytutu. W programie szkolenia priorytet położono na zapoznanie nauczycieli z możliwościami oferowanymi przez program FoodEducators – od gotowych scenariuszy lekcji, przez dodatkowe aktywności (zajrzyj na Tygodnie Aktywności), po certyfikację nauczycieli.
Nauczyciele chętnie włączają edukację żywieniową w prowadzone przez siebie lekcje i z radością przyjęli informacje o tym, że oferowane bezpłatnie materiały wpisują się nie tylko w Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ, ale również w ogłoszone w czerwcu przez Ministerstwo Edukacji Narodowej kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2024/2025. Analizując w grupach wybrane scenariusze lekcji, docenili ich interdyscyplinarny charakter, merytoryczne opracowanie oraz szereg dodatkowych źródeł i materiałów pomocniczych.
Pragniemy serdecznie podziękować za pomoc w organizacji szkolenia Paniom: Monice Kubisz i Dominice Stawarz z Urzędu Miasta Rybnika oraz Pani Ninie Gibie i całemu zespołowi Galerii Sztuki Rzeczna w Rybniku.
Przed nami drugie szkolenie stacjonarne – tym razem spotkamy się 28 września w Olsztynie – zapisy wciąż są otwarte, zapraszamy!
Ograniczaj, używaj ponownie i poddawaj recyklingowi (3R) – to trzy zasady, które powinny nam towarzyszyć każdego dnia jeśli chcemy zadbać o naszą planetę.
W ramach projektu InformPack, realizowanego dzięki Europejskiej Wspólnocie Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności EIT Food, dr Joanna Fotschki i dr Marta Kopcewicz przeprowadziły serię zajęć dotyczących odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami żywności. Do wzięcia udziału w warsztatach zostali zaproszeni Uczniowie Zespołu Szkół Podstawowych im. Olimpijczyków Polskich w Stawigudzie.
W ramach pierwszego spotkania, przypadającego na pierwszy dzień wiosny, uczniowie mieli możliwość sprawdzenia swojej wiedzy oraz pogłębienia świadomości ekologicznej. W formie zabawy, quizów i zadań uczniowie zapoznali się z zasadami 3R (Refuse/Reduce, Reuse and Recycle) wskazującymi jak prawidłowo radzić sobie z opakowaniami po żywności.
Międzynarodowy Dzień Ziemi świętowaliśmy wraz z uczniami pod hasłem „Planeta kontra plastik”. Uczniowie z ZSP w Stawigudzie, wraz z dr Martą Kopcewicz i dr Joanną Fotschki odwiedzili Zakład Gospodarki Odpadami Komunalnymi Sp. z o.o. (ZGOK) w Olsztynie. Podczas wycieczki pogłębiającej świadomość ekologiczną w zakresie gospodarki odpadami uczniowie poznali technologie stosowane w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Olsztynie oraz powtórzyli zasady segregacji odpadów.
23 maja w odbyły się ostanie, podsumowujące warsztaty, w ramach których uczniowie na własne oczy przekonali się co dzieje się z nieprawidłowo wyrzucanymi śmieciami, a także mieli okazję wykazać się plastycznymi zdolnościami ozdabiając ekologiczne torby na zakupy. Ekotorby miały pełnić funkcję przypominającą o prawidłowym postępowaniu z opakowaniami żywności, jednak uzyskały dodatkową funkcję- prezent- na zbliżający się Dzień Matki.
Podniesienie wiedzy konsumentów i budowanie pożądanych postaw, które są potrzebne do podejmowania świadomych decyzji zakupowych – to cele warsztatów edukacyjno-kulinarnych EIT Food „InformPack”, które zorganizowaliśmy wspólnie z Bankiem Żywności w Olsztynie w hipermarkecie Auchan.
Na spotkanie zaprosiliśmy osoby dorosłe odpowiedzialne za zakupy spożywcze w swoich domach oraz młodych konsumentów, którzy wciąż kształtują swoje nawyki zakupowe i wkrótce będą odpowiedzialni za zakupy spożywcze. Poprzez interaktywne quizy mogli sprawdzić swoją wiedzę dotyczącą symboli zamieszczanych przez producentów na opakowaniach żywności oraz utrwalili sobie zasady recyklingu.
W ramach warsztatów InformPack zrealizowaliśmy dwa zadania, które polegały na zastosowaniu poznanej wcześniej wiedzy w praktyce. Pod okiem naszych naukowczyń i edukatorek dr Joanny Fotschki i dr Marty Kopcewicz uczestnicy zostali poproszeni o zrobienie zakupów z uwzględnieniem poznanych zasad i symboli na opakowaniach. Następnie podczas części kulinarnej w Banku Żywności z Radkiem Lewandowskim zdobyli umiejętności w przygotowywaniu zdrowych, roślinnych dań, m.in. spaghetti z cukinii czy naleśniki z boczniakami.
FoodEducators ma przyjemność ogłosić ogólnopolską serię wydarzeń, mających na celu wzmocnienie nauczycieli wiedzą, narzędziami i praktycznymi umiejętnościami związanymi z edukacją żywieniową. Nasze nadchodzące wydarzenia obejmują dwa info-webinary i dwa stacjonarne szkolenia zaprojektowane z myślą o wsparciu nauczycieli w szerzeniu wiedzy o żywności i żywieniu w swoich klasach. Edukacja zdrowotna, która już niebawem pojawi się w polskich szkołach, jest świetną okazją do włączenia się w działania międzynarodowej sieci FoodEducators.
Info-webinary
FoodEducators info-webinary: 18 lipca 2024 r. i 14 września 2024 r. Czas: 11:00 – 12:30 Opis: Webinarium obejmie omówienie FoodEducators i możliwości, jakie program oferuje nauczycielom – od gotowych do użycia scenariuszy lekcji, przez możliwość włączenia się w międzynarodową wspólnotę edukatorów, po wydarzenia i inicjatywy, do których będzie można dołączyć ze swoją klasą. Uczestnicy będą mieli możliwość zadawania pytań i nawiązania kontaktu z ekspertami.
Szkolenia stacjonarne
Szkolenia: 17 września 2024 r. i 28 września 2024 r. Lokalizacja: Olsztyn, Katowice Opis: Szkolenie zapewni nauczycielom praktyczne narzędzia i materiały do skutecznego prowadzenia lekcji z obszaru szeroko rozumianej edukacji żywieniowej (od nauki komponowania zdrowych posiłków, przez poznawanie zjawisk kluczowych dla dzisiejszego systemu żywnościowego, jak niemarnowanie żywności i stosowanie zasady zero waste, po poznanie bogatego wachlarza możliwości kariery zawodowej w branży rolno-spożywczej). Uczestnicy poznają i przetestują wybrane scenariusze lekcji, dowiedzą się, jak przebiega proces certyfikacji FoodEducators, sprawdzą możliwości zaangażowania swojej szkolnej społeczności w szereg inicjatyw FoodEducators.
Jak się zarejestrować?
Nauczyciele zainteresowani udziałem w webinariach i/lub szkoleniach mogą zarejestrować się za pomocą tego formularza rejestracyjnego. Zachęcamy do wcześniejszej rejestracji ze względu na ograniczoną liczbę miejsc.
Przedsiębiorczynie, założycielki start-upów, naukowczynie, ekspertki z branży rolno-spożywczej – 40 kobiet z całego kraju spotkało się 11 czerwca w Warszawie na warsztatach WE Lead Food, by dzielić się swoim doświadczeniem, motywować się wzajemnie do działania i otwierać się na nowe możliwości rozwoju.
Warsztaty WE Lead Food to flagowa i jedna z najbardziej prestiżowych inicjatyw skierowanych do kobiet w ramach programu Europejskiej Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności – EIT Food. Spotkania organizowane są w kilku krajach Europy; w Polsce odbywały się po raz trzeci. Organizatorem warsztatów WE Lead Food w Polsce jest Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności, strategiczny partner sieci EIT Food.
– Celem naszych warsztatowych spotkań jest budowa międzynarodowej społeczności wspierających się liderek, które prowadzą działania na rzecz zdrowego, bezpiecznego i zrównoważonego systemu żywności. Dajemy im przestrzeń do wzajemnej inspiracji i dzielenia się wiedzą, ale też do refleksji na swoimi obecnymi i przyszłymi celami zawodowymi – mówi Iwona Kieda, koordynatorka programu WE Lead Food w Polsce.
Spotkanie otworzyła Shima Barakat – liderka programu WE Lead Food, która połączyła się z uczestniczkami online. – Czasem świat wmawia nam, że osiągniemy sukces tylko wtedy, gdy my się zmienimy. A nie o to chodzi! Musimy naprawić system, a nie kobiety! – podkreślała Shima Barakat.
Następnie uczestniczki poznały inspirujące historie kobiet, które z powodzeniem spełniają się w roli liderek w swoich organizacjach i które od lat kształtują pozytywne zmiany w sektorze żywności. Były to: Agnieszka Ziółek (CEO marki wegańskiego obuwia Agazi), Monika Gaszyńska (założycielka start-upu SERio z roślinnymi alternatywami sera) i dr hab. Monika Stanny (dyrektorka Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN).
Każda z nich opowiedziała swoją podróż do miejsca, w którym się teraz znajduje. Była mowa o determinacji, potrzebnie spełnienia i odwadze wyjścia ze swojej strefy komfortu. Prelegentki, dzieląc się swoim doświadczeniem, podkreślały, że choć na drodze do osiągania swojego celu pełno jest trudności i wyzwań, to właśnie one nas hartują i kształtują nasze charaktery.
W sesji treningowej – pod okiem mentorek Olgi Kołdej i Izabeli Sałamachy – uczestniczki pracowały nad wyznaczaniem celów i planowaniem ich osiągniecia. Zastanawiały się również, jak otworzyć się na nowe możliwości, jakie daje im przynależność do unikalnej sieci współpracy kobiet z sektora rolno-spożywczego.
Spotkanie zakończyła sesja networkingowa, którą poprowadziła Tatiana Frémond – przedsiębiorczyni, restauratorka i członkini Sieci Przedsiębiorczych Kobiet. Pod jej okiem uczestniczki w grupach przygotowywały kulinarne wariacje na temat croissantów.
– Kobiety działają myśląc o przyszłości i przyszłych pokoleniach. Rola kobiet w transformacji systemu żywności jest znacząca, jeśli nie powiedzieć, że kluczowa – cieszę się, że dzięki naszym warsztatom ten przekaz wybrzmiewa z odpowiednią siłą – podsumowuje Justyna Banasiak, project manager w programie WE Lead Food Polska i współorganizatorka warsztatów.
A co same uczestniczki sądzą o udziale w warsztatach i budowaniu sieci wspierających się kobiet?
– Wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo są odważne. Strach przed podejmowaniem decyzji i wszelkie inne bariery są nam kulturowe narzucane. Inicjatywy takie jak WE Lead Food pozwalają te bariery pokonywać i je niwelować. Ponadto pozwalają na budowanie sieci współpracy kobiet z branży rolno-spożywczej. Dają też przestrzeń do dzielenia się swoim doświadczeniem z innymi oraz czerpania z doświadczeń innych, co jest bardzo inspirujące i niezwykle potrzebne. Dr hab. Monika Stanny, dyrektorka Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk
– Spotkanie utwierdziło mnie w przekonaniu, że kobiety absolutnie są gotowe, żeby zawalczyć o siebie i upominać się o swoje miejsce – nie na zasadzie rywalizacji czy konkurencji z mężczyznami, ale na zasadzie partnerstwa, aby działać wspólnie na rzecz zrównoważonego rozwoju. Bożena Bochenek, Attaché ds. rolnych w Ambasadzie Francji w Polsce
– Nie sądziłam, że w kobietach drzemie aż taka siła. Udział w spotkaniu uświadomił mi, jak wielki potencjał ma ta grupa, jak wiele inspiracji można czerpać z doświadczeń innych i jak wspaniałe idee mają kobiety. Życzę uczestniczkom, aby nie zabrakło im determinacji do realizacji swoich pomysłów. Bożena Podlaska z działu Krajowego Punktu Kontaktowego dla programu Horyzont Europa, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
– Wychodzę z warsztatów zainspirowana do tego, by spojrzeć na moje przedsięwzięcia z trochę wyższej perspektywy i jeszcze bardziej działać na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ania Zbyszewska-Hryniewicz, restauratorka i szefowa szkoły gotowania Cook Story by Samsung.
– Uważam, że warsztaty WE Lead Food były bardzo wartościowym wydarzeniem dla specjalistek z sektora agrifood. Pozwoliły na poznanie historii kobiet, które odważyły się w swojej karierze zrobić krok dalej i pójść za swoją intuicją, co poskutkowało innowacyjnymi projektami. Dodatkowo była to świetna okazja do networkingu i wymiany doświadczeń.Takie warsztaty to szansa do zmotywowania i zainspirowania się do wspólnego działania. Dr inż. Katarzyna Polanowska, naukowczyni z Katedry Technologii Żywności Pochodzenia Roślinnego na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
– Spotkanie opuszczam z poczuciem przynależności do wspólnoty, która nawzajem się wspiera i inspiruje. Szkolenie uświadomiło mi się też, gdzie mogę uzyskać pomoc i wsparcie oraz jak mogę podnieść swoje kompetencje. Gabriela Żurawska, twórczyni firmy z naturalnymi olejami Olejvita
Warsztaty odbyły się w przestrzeni Brain Embassy w Warszawie. Partnerami wydarzenia byli: Sieć Przedsiębiorczych Kobiet, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN oraz inicjatywa Agrowomen.
Spotkania – które równolegle odbywają się w Polsce, Hiszpanii, Turcji, Serbii i we Włoszech – to jedynie przedsmak ogólnoeuropejskiego programu głównego WE Lead Food. Jesienią startuje 8-tygodniowe szkolenie online. Nie zwlekaj się i zapisz się już dziś! Więcej informacji tutaj.
