Komosa ryżowa, amarantus, ciecierzyca to znakomite źródła białka roślinnego, wciąż niedoceniane w Europie. Na Starym Kontynencie wciąż dominuje spożycie białka pochodzenia zwierzęcego. Naukowcy chcą to zmienić, zwiększając europejską produkcję białka roślinnego o 25 proc. (więcej…)
dr hab. Monika Kaczmarek, prof. nadzw., Kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej IRZiBŻ
Dotychczas wykazano, że stan odżywienia matki może mieć wpływ na prawidłowy rozwój zarodka, płodu w łonie matki, a po urodzeniu determinuje zachowanie zdrowia potomstwa. We wrześniu br. na łamach Pediatric Obesity angielscy badacze opublikowali prognozę dla 184 krajów, dotyczącą otyłości i powiązanych z nią problemów zdrowotnych u dzieci w wieku szkolnym1. Szacuje się, że do 2025 roku 268 milionów dzieci w wieku 5-17 lat mieć będzie nadwagę, w tym 91 mln ucierpi z powodu otyłość; przy założeniu braku odpowiedniej polityki skutecznie zmieniającej obecne trendy.
Niepłodność zawsze towarzyszyła ludziom, niestety obecnie obserwujemy wzrost częstości występowania problemów z zajściem w ciążę, co uwarunkowane jest między innymi czynnikami środowiskowymi. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization; WHO) wyraźnie wskazuje, że ponad 10 proc. kobiet na całym Świecie bezskutecznie stara się o dziecko, a sytuacja nie poprawiła się w ostatnim dwudziestoleciu2.
Okazuje się, że okres od zapłodnienia aż do 3 roku życia charakteryzuje się zwiększoną wrażliwością na działanie czynników środowiskowych, w tym takich jak styl życia, dieta i zdrowie rodziców. A proces, w którym stan odżywienia determinuje metaboliczną równowagę w organizmie, określa się mianem programowania żywieniowego. Dotychczas wykazano, że stan odżywienia matki może mieć wpływ na prawidłowy rozwój zarodka, płodu w łonie matki, a po urodzeniu determinuje zachowanie zdrowia potomstwa3. Prawidłowe kształtowanie potomstwa w procesie programowania żywieniowego ma długofalowe efekty prozdrowotne i może zapobiegać rozwojowi chorób cywilizacyjnych takich jak choroby układu krążenia, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca typu II.
Interesujące, że nadmierny przyrost masy ciała podczas ciąży występuje powszechniej niż w ubiegłym stuleciu. Na nasze nieszczęście u dzieci kobiet, które w ciąży przybrały zbyt wiele na wadze obserwowano zwiększone ryzyko wystąpienia nadwagi w wieku lat 34. Dlatego zaleca się, aby kobiety o wskaźniku masy ciała (ang. Body Mass Index; BMI) w granicach normy (18,5-24,9) podczas ciąży przybrały 11-16 kg, natomiast kobiety z BMI pomiędzy 25,0 a 29,9 już tylko 7-11 kg; a kobiet z otyłe (BMI ≥30) jedynie 5-9 kg5.
Efekty programowania żywieniowego możemy obserwować nie tylko w komórkach osobnika z nieodpowiednimi nawykami zdrowotnymi, ale w przypadku ciężarnych lub karmiących samic nawet u ich dzieci czy wnuków. W naszych badania prowadzonych na myszach, poddanych restrykcyjnej diecie podczas laktacji obserwowaliśmy nieprawidłowości w rozwoju funkcji rozrodczych potomstwa pomimo wprowadzenia prawidłowej diety w późniejszym okresie. Myszy te później osiągały dojrzałość płciową i miały szereg innych zaburzeń wpływających na ich płodność. Co ciekawe, efekty nieprawidłowej diety samic karmiących były zauważalne nawet w drugim pokoleniu – u wnuków6.
Chociaż wniosków z badań prowadzonych na myszach nie można bezpośrednio przełożyć na człowieka, istnieją liczne doniesienia o wpływie zachwianej równowagi metabolicznej matki na wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy, otyłości i innych chorób w wieku dorosłym7. Dlatego, pamiętajmy, aby podczas ciąży jeść dla dwojga a nie za dwoje, ani nie korzystać z restrykcyjnej diety. Zasadę tą powinniśmy przestrzegać również w okresie karmienia piersią. Później dbajmy o prawidłowy styl życia, który zaszczepimy naszym dzieciom, a one swoim.
Źródło: Zdrowie kobiety
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie bierze udział w pracach nad ulepszeniem produkcji roślin bogatych w białko.
416 mln euro czeka na naukowców zajmujących się bezpieczeństwem żywnościowym i rolnictwem w czterech nowych konkursach programu Horyzont 2020. Dotąd uczeni z Polski na badania nad żywnością z Horyzontu 2020 zdobyli ponad 28 mln złotych.
Komisja Europejska ogłosiła właśnie nabór wniosków do czterech nowych konkursów w obszarze „Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka”, obejmującym 51 tematów badawczych. Nabór potrwa do 14 lutego 2017 roku.
„Warto wziąć w nim udział, bo na aplikujących czeka łącznie ponad 416 milionów euro” – przekonuje Bożena Podlaska z Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.
Obecnie w Polsce realizowanych jest 40 projektów badawczo-innowacyjnych związanych z bezpieczeństwem żywnościowym, finansowanych z programu Horyzont 2020. Zaangażowanych jest w nie 47 polskich instytucji naukowych lub przedsiębiorców.
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z Olsztyna bierze udział w pracach nad ulepszeniem produkcji roślin bogatych w białko. Celem projektu „Protein2Food” jest zwiększenie udziału białek roślinnych w diecie Europejczyków, którzy według ekspertów ds. żywienia i lekarzy jedzą ich zdecydowanie za mało.
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach pracuje nad tym, by Europejczycy mieli jak najlepszy dostęp do swoich ulubionych owoców jagodowych. Konsorcjum 19 partnerów z Europy, Chin i Chile stara się stworzyć nowe odmiany roślin jagodowych, które będą lepiej rosły w niesprzyjających dla nich warunkach środowiska, obficiej owocowały, a jakość ich owoców będzie wyższa.
Produkcja roślinna to tylko część zainteresowań polskich naukowców pracujących w ramach Horyzontu 2020. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie uczestniczy w opracowywaniu nowych szczepionek przeciwko zwierzęcym chorobom pochodzenia bakteryjnego i wirusowego powodującym straty w hodowli zwierząt.
„Powyższe projekty to tylko przykłady możliwości, jakie Horyzont 2020 oferuje naukowcom i przedsiębiorcom zajmującym się bezpieczeństwem żywnościowym i rolnictwem” – mówi Bożena Podlaska.
Dla zainteresowanych KPK Programów Badawczych UE 7 grudnia organizuje dzień informacyjny, podczas którego jego eksperci przedstawią tematykę aktualnych konkursów i opowiedzą o procedurze składania wniosków oraz ich oceny.
źródło: PAP Nauka w Polsce
Sarny europejskie w obrębie tego samego gatunku mogą mieć zróżnicowane genotypy. Osobniki zamieszkujące Francję mogą różnić się genetycznie od swych kuzynek w Polsce. Ochroną bioróżnorodności gatunkowej i międzygatunkowej zajmują się naukowcy PAN w Popielnie.
Zespół Ochrony Bioróżnorodności w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z siedzibą w Popielnie powstał w kwietniu, a działalność rozpoczął w lipcu 2016 roku.
Jak wyjaśniła PAP prof. Anna Korzekwa, bioróżnorodność to zmienność występująca wewnątrz jednego gatunku, ale także zmienność międzygatunkowa oraz zmienność całych siedliskowych ekosystemów. Wynika ona ze zmian zachodzących w środowisku. Zwierzęta nawet jednego gatunku nie żyją w odosobnieniu, tylko we współistnieniu z innymi gatunkami.
Liczebność zwierząt wolnożyjących w Polsce i w całej Europie wzrasta. Jest to spowodowane m.in. działalnością rolniczą człowieka – prowadzeniem upraw kukurydzy czy zbóż, które są bardzo atrakcyjne dla żyjących na wolności zwierząt. Sposób odżywiania zwierząt wpływa na wzrost ich zdolności reprodukcyjnych. Zwierzęta wyrządzają szkody, natomiast ludzie stawiają ogrodzenia, ale one szybko asymilują się do nowej sytuacji – opowiada.
„Zespół Ochrony Bioróżnorodności prowadzi między innymi badania dotyczące biologii rozrodu i rozwoju zwierząt wolnożyjących. Obecnie badania koncentrują się na poznaniu biologii rozrodu zwierząt wolnożyjących. Zachodzące migracje, zmiany klimatu, korzystanie z upraw rolniczych i leśnych przez zwierzęta, nadmierne rozprzestrzenianie się populacji zwierząt to zagrożenia dla liczebności określonych gatunków zwierząt” – podkreśliła PAP prof. Anna Korzekwa. Dodała również, że bioróżnorodność jest wskaźnikiem zanieczyszczenia lub degradacji środowiska naturalnego.
Jak zaznaczyła, chodzi o to, by stosować wypracowane przez naukę metody w działalności rolniczej i leśnej oraz aby – przy zachowaniu równowagi – zwierzęta wolnożyjące mogły jak najlepiej współistnieć w środowisku i ekosystemie.
Podkreśliła, że bioróżnorodność wewnątrzgatunkową – czyli przystosowanie się osobników tego samego gatunku w różnych ekosystemach – można obserwować choćby u saren europejskich.
Jest to gatunek obecny na całym naszym kontynencie. Na jego zmienność gatunkową wpływają migracje, sposób odżywiania (biorąc pod uwagę korzystanie przez te zwierzęta z działalności rolniczej człowieka), a także zmiany klimatyczne.
Badając genotyp sarny europejskiej za pomocą metod biologii molekularnej i mając do dyspozycji inne techniki – określimy, czym różni się osobnik, który zasiedla Popielno, od tego, który występuje we Francji, Serbii czy Portugalii – wyjaśniła prof. Korzekwa. Naukowcy ustalą także, czy geny związane z odpornością zmieniają się w różnych siedliskach. Mogą także określić, która z populacji sarny europejskiej jest bardziej pierwotna, a która przystosowała się do siedliska, w którym żyje. To są oznaczenia polimorfizmu genetycznego, pozwalającego określić bioróżnorodność.
Sarna jest gatunkiem wolno żyjącym, dlatego badania nad zmiennością ich genetyczną naukowcy starają się prowadzić w sposób jak najmniej inwazyjny. Trudno jest w przypadku sarny utrzymywać zwierzęta przez dłuższy czas w warunkach sztucznych i doświadczalnych. Materiał do badań od samic saren pozyskuje się zatem podczas polowań bezpośrednio po odstrzale, w okresie od 1 października do 15 stycznia każdego roku. Współpracując z leśnikami i myśliwymi naukowcy pozyskują bezpośrednio po odstrzale materiał biologiczny: krew, tkanki, mocz, kał sarny.
Celem badań jest poznanie biologii rozrodu sarny i wskazanie parametrów rozrodczych saren europejskich, decydujących o rozwoju i przebiegu ciąży. Aby mówić o liczebności zwierząt, trzeba dobrze określić strukturę płciową w populacji, liczbę samic, samców, liczbę porodów w ciągu roku oraz liczbę urodzonych młodych.
Jak dodała prof. Korzekwa, naukowcy rozpoczynają badania bioróżnorodności zwierząt od tych zamieszkujących Popielno i cztery sąsiadujące nadleśnictwa, by następnie poszerzać je na inne regiony w Polsce oraz w Europie. Nawiązano już współpracę z Ośrodkiem INRA zajmującym się badaniem zmienności genetycznej sarny europejskiej na terenie Francji.
Ochronie bioróżnorodności zwierząt poświęcone będzie Sympozjum pt. „Perspektywy w ochronie bioróżnorodności”, które odbędzie się w Stacji Badawczej Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Popielnie 28 i 29 listopada 2016 r.
Zaproszono na nie przedstawicieli Lasów Państwowych z Regionalnych Dyrekcji w Białymstoku i Olsztynie oraz sąsiadujących ze Stacją Nadleśnictw, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Ministerstw Środowiska i Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz lokalnych władz samorządowych. Obecni będą także naukowcy z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, Stacji Badawczej Instytutu Parazytologii PAN w Kosewie Górnym, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytutu Biologii Uniwersytetu w Białymstoku oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
źródło: PAP
W eksperymencie naukowym dotyczącym rozmnażania tych osobników z udziałem czystej krwi amerykańskiego bizona preriowego w Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie, w sumie przyszło na świat po kilka żubrobizonów obojga płci. Krzyżowanie bydła rasy czerwonej polskiej, żubra i bizona preriowego prowadził w latach 80. i 90. XX wieku dr Andrzej Krzywiński. Mieszkający w Popielnie Brutus urodził się w 1999 roku – podkreślił PAP dyrektor stacji badawczej w Popielnie dr Moussa Mamadou Bah. (więcej…)
Kiedyś wszystkie konie były dzikie. Nasi przodkowie polowali na nie w celach spożywczych – miały podobno bardzo smaczne mięso. Z czasem, a dokładnie 5,5 tysiąca lat temu, jakiś myśliwy-innowator wpadł na to, że takie zwierzę może się przydać w gospodarstwie żywcem. Zamiast więc przerobić złapanego konia na kotlety, udomowił go. A potem jego wszystkich krewnych. No, może prawie wszystkich. (więcej…)
Obniżenie temperatury otoczenia może pomóc obniżyć wagę ciała. Są na to nowe dowody. Kiedy bowiem przebywa się w chłodzie, flora bakteryjna jelit zmienia się i może pomóc w walce z nadwagą. Wyniki polsko-szwedzkich badań kierowanych przez prof. Leslie Kozaka z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN i prof. Fredrika Baeckheda z Uniwersytetu w Goteborgu ukazały się w prestiżowym czasopiśmie „Cell Metabolism” (więcej…)
Badania nad rozrodem zwierząt oraz żywnością będą prowadzić naukowcy w Stacji Badawczej w Popielnie. Stacja znana z hodowli konika polskiego, bobra oraz lokalnych ras bydła została włączona do Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
„Starania o włączenie stacji badawczej w Popielnie z zasobów jednostek gospodarczych podlegających Kancelarii PAN trwały 2 lata. (więcej…)
Zielona herbata, popularna w Azji, ale także chętnie spożywana przez Polaków, jest źródłem związków biologicznie aktywnych, oddziaływujących na organizm człowieka wszechstronnie – oceniają naukowcy. Potencjalnie może obniżać ryzyko zachorowalności na raka i miażdżycę.
Badania nad zieloną herbatą, jej właściwościami prozdrowotnymi, potencjałem przeciwutleniającym oraz wpływem związków w niej zawartych na mikroflorę przewodu pokarmowego prowadzą naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie. Zajmują się także badaniem właściwości sensorycznych zielonej herbaty. (więcej…)
W nasieniu oprócz plemników znajdują się tysiące różnych białek, które m.in. mają pomóc gametom przetrwać. Rozpoznanie takich białek i zrozumienie ich działania jest istotne m.in. w hodowli zwierząt czy w ochronie zwierząt zagrożonych wyginięciem.
Zanim plemniki dotrą do komórki jajowej, muszą przetrwać odpowiednio długie oczekiwanie, a potem – wymagający i trudny wyścig, podczas którego czeka je wiele niebezpieczeństw. (więcej…)
