Naukowcy: nadchodzi wiosna, więc wystaw twarz do słońca i złap trochę witaminy D

Po okresie jesienno-zimowym nasz organizm potrzebuje witaminy D. Naukowcy dowiedli, że nawet zbilansowana i zróżnicowana dieta nie jest w stanie zapewnić całkowitej dziennej dawki tej witaminy, bo to synteza skórna jest jej głównym źródłem dla organizmu. Dlatego radzą, by wiosną wystawić twarz do słońca i złapać trochę witaminy D.

Źródło: Nauka w Polsce

Najnowsze zalecenia dotyczące profilaktyki i leczenia niedoborów witaminy D u dzieci i dorosłych w Polsce opracował zespół naukowców reprezentujących polskie i międzynarodowe towarzystwa medyczne oraz krajowi konsultanci specjalistyczni. Ich konsensus, autorstwa prof. Pawła Płudowskiego i całego zespołu, opublikowano właśnie w czasopiśmie „Nutrients” (https://doi.org/10.3390/nu15030695).

W opracowaniu aktualnych wytycznych uczestniczył prof. Carsten Carlberg, badacz witaminy D, obecnie lider grupy naukowej zajmującej się nutrigenomiką w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

„Nie możemy polegać na diecie jako jedynym źródle witaminy D – nawet ta zbilansowana i zróżnicowana nie wystarczy, dlatego w okresie jesienno-zimowym każdy powinien suplementować witaminę D” – wskazał prof. Carlberg jako najważniejsze przesłanie publikacji.

Najbardziej znanym działaniem witaminy D jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu wapnia w organizmie, aby utrzymać prawidłową strukturę kości. „Jest to główny powód, dla którego każde dziecko powinno być suplementowane witaminą D od urodzenia – zarówno zimą, jak i latem. Ponadto, witamina D jest ważna dla +treningu+ naszego układu odpornościowego, tak aby działał on efektywnie w przypadku infekcji mikrobów, ale nie reagował nadmiernie w przypadku możliwych reakcji autoimmunologicznych” – wyjaśnił prof. Carlberg.

Długotrwały deficyt witaminy D może prowadzić do chorób kości – krzywicy u dzieci i osteomalacji u dorosłych. „Niedobór witaminy D powoduje także wadliwe działanie układu odpornościowego, prowadząc m.in. do zwiększonej podatności na choroby zakaźne czy choroby autoimmunologiczne” – wskazał badacz.

Prof. Carlberg dodał, że dla przeciętnego Polaka poziom witaminy D (czyli poziom 25-hydroksywitaminy D3 w surowicy krwi) określający niedobór definiuje się poniżej 50 nM (20 ng/ml), chociaż każdy człowiek cechuje się inną wrażliwością na witaminę D.

Naukowo udowodniono, że nawet zbilansowana i zróżnicowana dieta nie jest w stanie zapewnić całkowitej dziennej dawki zapotrzebowania organizmu na witaminę D, gdyż jej głównym źródłem jest synteza skórna w kontakcie z promieniowaniem UV. Jednak – jak wskazali w komunikacie naukowcy – spędzanie dużej ilości czasu w pomieszczeniach, noszenie ubrań i stosowanie filtrów słonecznych, a także niska intensywność promieniowania słonecznego w miesiącach jesienno-zimowych przekłada się na liczne niedobory witaminy D w tym czasie.

Kluczowa jest więc dobrze dobrana suplementacja. „Proponuję dobrać dawkę dziennego zapotrzebowania na podstawie masy ciała – jeśli ważysz do 75 kg, przyjmuj codziennie (w okresie jesienno-zimowym) 2000 jednostek, a jeśli więcej – 4000 jednostek (ale nie więcej; to już jest maksymalna dawka)” – radzi prof. Carlberg.

Z kolei w miesiącach wiosenno-letnich, od kwietnia do września, warto wystawiać skórę do słońca (pamiętając o odpowiedniej ochronie przed poparzeniem słonecznym). „Ważna jest pora dnia. Najbardziej efektywne są dwie godziny przed i po zenicie słońca (godz. 11-15 w czasie letnim). W tym czasie 20-30 minut wystawienia twarzy i odkrytych ramion powinno wystarczyć. Oczywiście, za każdym razem unikając poparzeń słonecznych” – powiedział prof. Carlberg.

Naukowiec dodał, że osoby, które nie spędzają wystarczającej ilości czasu na świeżym powietrzu nawet latem, powinny suplementować witaminę D przez cały rok.

Eksperci w opracowanych wytycznych, zwracają szczególną uwagę na potrzebę edukacji w zakresie suplementacji witaminy D w celach profilaktycznych, skierowaną przede wszystkim do towarzystw medycznych, personelu medycznego i decydentów odpowiedzialnych za politykę zdrowotną. Postulują także włączenie praktycznych wskazówek dotyczących profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D do codziennej praktyki. (PAP)

 

Czytaj więcej

Naukowcy Instytutu z wizytą w Olsztyńskim Planetarium

Za nami kolejne wyjątkowe spotkanie z Olsztyńską Akademią Dzieci. Tym razem z młodymi studentami spotkała się dr hab. Anna Szóstek-Mioduchowska, która opowiedziała słuchaczom o zagadnieniu szczególnie ważnym w sezonie jesienno-zimowym – układzie odpornościowym. Pani Doktor zwróciła uwagę na „narzędzia”, jakimi dysponuje organizm człowieka w obronie przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Jakie komórki odpornościowe znajdziemy w ciele człowieka i ile ich jest w jednej kropli krwi? Czym różni się odporność wrodzona od nabytej? Co mówi nam ciało, kiedy dotykają nas dolegliwości charakteryzujące stan zapalny? Na te i wiele innych pytań szukano odpowiedzi podczas spotkania.

Na studentów czekała również część warsztatowa, w której mogli wcielić się w młodych chemików. Pod okiem mgr inż. Kamili Penkacik dzieci badały magiczne przeciwutleniacze oraz tworzyły molekularne perły.

Trzecie spotkanie Akademii odbyło się 11 lutego w olsztyńskim Planetarium. Kolejne planowane jest na 15 kwietnia. Więcej informacji o Olsztyńskiej Akademii Dzieci znajdziecie na stronie Planetarium w zakładce Edukacja.



 
 

Czytaj więcej

Publikacja zespołu dr hab. Agnieszki Wacławik wyróżniona jako Editor’s Choice

Publikacja zespołu dr hab. Agnieszki Wacławik, prof. PAN, z Zespołu Mechanizmów Działania Hormonów, zatytułowana „Novel role for conceptus signals in mRNA expression regulation by DNA methylation in porcine endometrium during early pregnancy” autorstwa  P. Kaczyńskiego, V. van der Weijden, E. Goryszewskej-Szczurek, M. Baryly, SE Ulbrich oraz A. Wacławik została wyróżniona jako „Edtitor’s choice” w prestiżowym czasopiśmie Biology of Reproduction 2023, 108(1): 150-168.

Publikacje „Edtitor’s choice” to artykuły mające istotny wkład w rozwój danej dziedziny nauki. Wybór artykułu jako „Edtitor’s choice” jest uznaniem dla pracy autorów i podkreśleniem wagi prowadzonych przez nich badań w dziedzinie biologii rozrodu.

Dr Piotr Kaczyński i wspomniani wyżej autorzy opisali nowy mechanizm oddziaływania zarodka na procesy związane ze zmianą metylacji w sekwencjach DNA, które mogą regulować ekspresję genów w błonie śluzowej macicy, ważnych dla rozwoju ciąży. Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie Biology of Reproduction (2023, 108(1): 150-168, doi: 10.1093/biolre/ioac193) powstały w ramach projektu OPUS NCN (2017/27/B/NZ9/03014) pod kierunkiem dr hab. Agnieszki Wacławik, realizowanego w naszym Instytucie oraz w trakcie stażu dr. Piotra Kaczyńskiego w zespole prof. S. Ulbrich w ETH w Zurychu.

Czytaj więcej

EIT Food InformPack na ScienceCom w Gdyni

​

Już 18 listopada spotkacie naszych naukowców na #ScienceCom, cyklicznej imprezie łączącej świat nauki ze społeczeństwem, którą organizuje Centrum Nauki Experyment w Gdyni.

Tegoroczna edycja jest poświęcona tematom zrównoważonego rozwoju miast i społeczeństwa oraz odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji.

Badacze z naszego Instytutu, dr Joanna Fotschki, dr Marta Kopcewicz i mgr Marzena Lenkiewicz w ramach projektu EIT Food InformPack przygotują warsztaty na temat racjonalnego podejścia do zakupów, gospodarowania i utylizacji opakowań po żywności. Dowiemy się jak my, konsumenci, możemy dać im drugie życie i przyczynić się do budowania gospodarki obiegu zamkniętego.

Szczegóły na stronie wydarzenia.

Czytaj więcej

EIT Food AgTech Academy – Nowoczesne technologie w akwakulturze

W ostatnim okresie sektor produkcji żywności poddawany jest wzmożonej presji. Z jednej strony oczekuje się, że wyżywi rosnącą populację planety. Z drugiej, zmaga się z rosnącą konkurencją oraz niedoborem ziemi, wody i energii do produkcji. Na obecne praktyki producenckie mają wpływ zmiany w polityce rządów, ale także zmiany popytu i dystrybucji konsumenckiej. Producentom trudno jest osiągnąć konkurencyjną pozycję na coraz bardziej zglobalizowanym rynku. Doświadczenia innych branż dają jednak nadzieję, że innowacyjne rozwiązania oraz technologie wprowadzone w praktykę gospodarstw mogą przełożyć się na realne zyski. Wykorzystanie nowoczesnych technologii m.in.: genetyki, biotechnologii czy robotyki zmienia pozycję firm we współczesnym łańcuch dostaw żywności, dając im pozycję liderów zrównoważonych zmian.

Partnerzy projektu “AgTech Academy”, członkowie Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w dziedzinie Żywności EIT Food, opracowali strategię wsparcia producentów i przetwórców żywności we wdrażaniu takich technologii w swoich przedsiębiorstwach, a co za tym idzie, przygotowania ich do działania w nowoczesnym systemie produkcji żywności.

Funkcjonowanie Akademii opiera się na materiałach edukacyjnych dostępnych on-line, interaktywnych i stacjonarnych warsztatach, dyskusjach, wsparciu mentorskim i wydarzeniach dotyczących nowych trendów, ze szczególnym naciskiem na „uczenie się przez działanie” i „zmianę zachowań” producentów żywności.

W trakcie warsztatów “EIT Food AgTech Academy” organizowanych przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN podczas targów POLFISH poruszane były zagadnienia nowoczesnej akwakultury. Eksperci przedstawili nowe trendy oraz istniejące rozwiązania technologiczne w gospodarstwach rybackich w Polsce, w tym innowacyjne systemy recyrkulacji wody i metody produkcji oparte na akwaponice. Omówione zostały praktyczne aspekty zastosowania technologii długookresowego przechowania nasienia w praktyce wylęgarniczej dla lepszej jakości ikry i wyższych korzyści ekonomicznych. Dodatkowo, uczestnicy poznali techniki tworzenia hybryd międzygatunkowych w akwakulturze, które charakteryzują się wyższą odpornością na choroby oraz większą tolerancją na wysokie temperatury. Odbyło się również szkolenie nt. zastosowania badania USG w wykrywaniu płci i określaniu stanu wytarcia tarlaków.

Zobacz prezentacje z warsztatów:

  1. Nowe trendy oraz istniejące rozwiązania technologiczne w gospodarstwach rybackich w Polsce – mgr Agnieszka Brzyszcz
  2. Kriokonserwacja nasienia ryb – praktyczne aspekty technologii i jej możliwe zastosowania w praktyce – dr Beata Sarosiek
  3. Nowe gatunki i krzyżówki ryb w akwakulturze szansą w dobie globalnego ocieplenia – mgr Agnieszka Brzyszcz
  4. Zastosowanie USG w rybactwie – mgr Michał Blitek






Projekt „EIT Food AgTech Academy” to międzynarodowa inicjatywa ekspertów ds. rolnictwa, rybactwa, naukowców oraz innowatorów z Bawarskiego Ministerstwa Żywności, Rolnictwa i Leśnictwa, Uniwersytetu Queen’s w Belfaście, firm John Deere, MASPEX oraz Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, finansowany przez EIT Food, Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, w ramach programu ramowego UE Horyzont 2020 w zakresie badań i innowacji. Więcej o EIT Food na www.eitfood.eu.

Czytaj więcej

Ewolucja, migracje ludzi i niedobory witaminy D

Kiedy organizmy nauczyły się syntetyzować witaminę D? Jak zmieniały się jej funkcje w trakcie ewolucji i jak wpłynęło to na cały gatunek Homo sapiens? Na te pytania odpowiada prof. Carsten Carlberg w swojej najnowszej publikacji naukowej.

W czasopiśmie „Nutrients” ukazała się nowa publikacja prof. Carstena Carlberga, ERA Chair w projekcie WELCOME2 w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, zatytułowana „Vitamin D in the Context of Evolution”. „Kariera” witaminy D zaczęła się już 1,2 mld lat temu, kiedy to eukarionty (organizmy posiadające jądro komórkowe) wykształciły zdolność syntezy steroli (a więc i witaminy D). W swojej publikacji prof. Carlberg wyjaśnia, jak w toku ewolucji – w tym ewolucji Homo sapiens – rola witaminy D zmieniała się w czasie i „ustabilizowała” się stosunkowo niedawno.

Dopiero 100 lat temu witamina D została nazwana „witaminą”, gdyż jej podawanie było w stanie wyleczyć eksperymentalnie wywołaną krzywicę u psów i szczurów. Krzywica jest także zaburzeniem rozwojowym u dzieci, a wiele badań wiązało witaminę D z homeostazą wapnia i przebudową kości. Szybko okazało się, że jest to tylko jeden z wielu procesów kontrolowanych przez ten mikroelement – inne obejmują  m.in. detoksykację, metabolizm energetyczny i wrodzoną odporność. Naukowcy wskazują także na możliwą rolę witaminy D w rozjaśnianiu skóry wśród migrujących ludów, szczególnie w populacjach europejskich.

Jak witamina D stała się witaminą?

Ewolucja to podstawowy proces odpowiadający za rozwój biologiczny wszystkich organizmów żywych. Nie ma na Ziemi zwierząt czy roślin, których nie obejmowałyby prawa ewolucji, a tym samym, które nie przystosowywały  się do zmian środowiskowych. W pracy prof. Carlberga czytamy, że jedną z takich adaptacji był rozwój receptora witaminy D (VDR), a także białek transportowych i enzymów metabolizmu witaminy D około 550 mln lat temu.

Początkowo witamina D regulowała procesy fizjologiczne, z których pierwszymi były detoksykacja i metabolizm energetyczny. W ten sposób witamina D mogła modulować energochłonne procesy wrodzonego układu odpornościowego w jego walce z mikrobami. W swojej najnowszej pracy prof. Carlberg wspomina, że około 400 mln lat temu gatunki opuściły ocean i zostały wystawione na działanie grawitacji. Witamina D przejęła dodatkową rolę głównego regulatora homeostazy wapnia, który jest niezbędny dla stabilnego szkieletu.

„W swoim ewolucyjnym pochodzeniu z Afryki Wschodniej, gatunek Homo sapiens był każdego dnia przez cały rok narażony na rozległe promieniowanie UV-B, które indukowało wystarczającą syntezę witaminy D3. Dlatego w ciągu ponad 200 000 lat ludzie przyzwyczaili się do stale wysokiego statusu witaminy D wynoszącego 100 nM 25(OH)D3 lub więcej. W ciągu ostatnich 50-75 000 lat, migracja w kierunku regionów o szerokości geograficznej powyżej 37oN pozwoliła im doświadczyć sezonowych zmian w ekspozycji na Słońce i okresów roku, w których witamina D3 nie może być produkowana endogennie” – czytamy w publikacji prof. Carlberga.

W wyniku rewolucji przemysłowej, ludzie przystosowali się do miejskiego stylu życia z dominującą pracą i aktywnością w pomieszczeniach. Te czynniki – niska produkcja witaminy D w zimie i spędzanie mniejszej ilości czasu na zewnątrz  – często prowadziły do niedoboru witaminy D w krajach uprzemysłowionych. Na przykład, w XIX wieku krzywica była powszechna wśród dzieci w Anglii, a niedobory witaminy D zwiększały ryzyko zachorowań na gruźlicę w wielu krajach. W opublikowanej pracy, prof. Carlberg wnioskuje, że to nie ewolucja, a migracje ludzi i zmiany stylu życia sprawiły, że witamina D3 stała się witaminą.

Całkiem niedawno – w skali ewolucyjnej – zmiany w stylu życia człowieka spowodowały zmniejszenie endogennej produkcji witaminy D3. Na całym świecie problem ten dotyczy ponad miliarda ludzi i powoduje liczne problemy zdrowotne, m.in. zniekształcenia kości i obniżenie sprawności układu odpornościowego.

Badania prof. Carlberga

Ta praca prof. Carlberga rzuca nowe światło na ewolucyjne mechanizmy, które doprowadziły do wykształcenia receptora VDR, umożliwiając przyswajanie witaminy D. Pokazuje także, że to nie proces ewolucji, a zmiany trybu życia i częste migracje są powodem występujących dzisiaj na całym świecie niedoborów witaminy D, które dotykają większości z nas.

Prof. Carlberg jest światowej klasy biochemikiem, który przez ponad 30 lat swojej kariery badawczej skupiał się na witaminie D. Niedawno osiągnął H-index 60 na platformie Publons, która umożliwia naukowcom śledzenie, weryfikację i prezentację swoich recenzji naukowych i wkładów redakcyjnych do czasopism naukowych. Prof. Carlberg ma już 265 publikacji na Publons, które były cytowane prawie 12 000 razy.

Prof. Carlberg dołączył do Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w marcu 2022r. w ramach  europejskiego grantu ERA Chair WELCOME2. Jego głównym zadaniem jest stworzenie zespołu zajmującego się analizą regulacji genów w skali całego genomu człowieka, w szczególności zmian w jego epigenomie.  Pomóc ma w tym m.in. opracowanie „cyfrowych bliźniaków”, czyli wirtualnych modeli osób zdrowych i chorych, pozwalających na testowanie in silico (za pomocą symulacji komputerowej) interwencji związanych z doborem diety, aktywnością fizyczną i stosowaniem leków. Działania te będą stanowiły podstawę Centrum Doskonałości w nutrigenomice, które ma powstać w Instytucie. Więcej o projekcie ERA Chair WELCOME2 można przeczytać tutaj. 

 

Czytaj więcej

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności na Olsztyn Green Festival 2022 [RELACJA]

W dniach 13-14 sierpnia mogliście spotkać nas w strefie edukacji Olsztyn Green Festival 2022. Przez dwa intensywne dni nasi naukowcy przybliżali wam zagadnienia bezpieczeństwa żywności i zdrowego odżywiania. Zaprezentowaliśmy aktywności, które na co dzień Instytut realizuje w ramach projektów EIT Food.

Dzięki EIT Food #InformPack sprawdziliście swoje siły w prawidłowym segregowaniu materiałów do pakowania żywności, rozszyfrowaliście symbole umieszczane przez producentów na opakowaniach, a także poznaliście oryginalne metody przetwarzania odpadów.

W strefie EIT Food #FoodScienceClass przenieśliście się do klasy naukowej, w której wykrywaliście obecność skrobi w żywności, tworzyliście molekularne perły i uczyliście się prawidłowego przechowywania produktów spożywczych.

Za sprawą EIT Food #FarmingSimulator wcieliliście się w rolę nowoczesnego rolnika, który wykorzystuje technologie w celu prowadzenia gospodarstwa w możliwie zrównoważony sposób, a biorąc udział w quizie poznaliście tajniki rolnictwa precyzyjnego.

Fotorelacja















Czytaj więcej

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności na Olsztyn Green Festival 2022

Już 13 i 14 sierpnia spotkacie naszych naukowców w strefie edukacji na Olsztyn Green Festival 2022. Czekają na Was warsztaty, pokazy, quizy, konkursy i ciekawe rozmowy z ekspertami zajmującymi się na co dzień zagadnieniem bezpieczeństwa żywności i zdrowego odżywiania.

W ramach projektu EIT Food #InformPack będziecie mogli wziąć udział w warsztatach i interaktywnej grze, która pomoże Wam sprawdzić jak radzicie sobie z prawidłową segregacją materiałów do pakowania żywności. Rozszyfrujecie symbole umieszczane przez producentów na opakowaniach, przyjrzycie się kreatywnym metodom przetwarzania odpadów i stworzycie własne torby na zakupy. Będziecie mogli podzielić się z nami swoją opinią na temat sposobów, w jaki chcielibyście aby informacje na temat racjonalnego podejścia do zakupów, gospodarowania i utylizacji opakowań po żywności były Wam przekazywane. Wasza opinia jest cena, ponieważ pomoże naukowcom i producentom żywności opracować „skrojone na miarę” kampanie edukacyjne wspierające rozwój świadomości proekologicznej.

Strefa EITFood #FoodScienceClass to z koeli opracowane z naukowcami aktywności, które zainteresują nie tylko młodzież, ale również młodszych festiwalowiczów: od strony chemii żywności dowiemy się czym jest skrobia i zbadamy jej obecność w produktach spożywczych, a także samodzielnie wykonamy molekularne perły. Natomiast z szerszej perspektywy żywienia i żywności dowiemy się jak prawidłowo przechowywać produkty spożywcze w lodówce – by jak najdłużej były bezpieczne i przydatne do spożycia. Za udział w naszych pokazach i eksperymentach przewidzieliśmy atrakcyjne upominki. Projekt #FoodScienceClass ma na celu zainteresowanie najmłodszych karierą naukową, pokazanie im, że badanie żywności może być ciekawą, rozwijającą i satysfakcjonującą ścieżką kariery zawodowej. To również doskonała platforma do dzielenia się wyniesioną z projektu wiedzą na temat zrównoważonych praktyk konsumenckich z rodziną i rówieśnikami.

Projekt EITFood #Farming Simulator przygotował dla Was moc atrakcji festiwalowych, m.in. możliwość wcielenia się w rolnika i wypróbowania własnych sił w rolnictwie precyzyjnym, szansę na wygranie projektowych upominków w konkursie nt. zrównoważonych metod produkcji żywności, a także wykonanie pamiątkowego zdjęcia w… ciągniku. Główną atrakcją tej strefy będzie Farming Simulator – gra symulacyjna stworzona przez szwajcarską firmę Giants Software. Jest to jeden z najbardziej zaawansowanych i popularnych symulatorów na świecie, który pozwala graczom poznać wszystkie sekrety rolnictwa, w tym rolnictwa precyzyjnego. „Precision Farming”, bezpłatny dodatek do gry Farming Simulator popularyzuje rozwiązania rolnictwa precyzyjnego, które umożliwiają prowadzenie gospodarstwa rolnego w oparciu o gromadzenie i przetwarzanie różnorodnych danych, pozyskiwanych m.in. dzięki technologiom satelitarnym.

Czytaj więcej