Sarny europejskie w obrębie tego samego gatunku mogą mieć zróżnicowane genotypy. Osobniki zamieszkujące Francję mogą różnić się genetycznie od swych kuzynek w Polsce. Ochroną bioróżnorodności gatunkowej i międzygatunkowej zajmują się naukowcy PAN w Popielnie.
Zespół Ochrony Bioróżnorodności w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z siedzibą w Popielnie powstał w kwietniu, a działalność rozpoczął w lipcu 2016 roku.
Jak wyjaśniła PAP prof. Anna Korzekwa, bioróżnorodność to zmienność występująca wewnątrz jednego gatunku, ale także zmienność międzygatunkowa oraz zmienność całych siedliskowych ekosystemów. Wynika ona ze zmian zachodzących w środowisku. Zwierzęta nawet jednego gatunku nie żyją w odosobnieniu, tylko we współistnieniu z innymi gatunkami.
Liczebność zwierząt wolnożyjących w Polsce i w całej Europie wzrasta. Jest to spowodowane m.in. działalnością rolniczą człowieka – prowadzeniem upraw kukurydzy czy zbóż, które są bardzo atrakcyjne dla żyjących na wolności zwierząt. Sposób odżywiania zwierząt wpływa na wzrost ich zdolności reprodukcyjnych. Zwierzęta wyrządzają szkody, natomiast ludzie stawiają ogrodzenia, ale one szybko asymilują się do nowej sytuacji – opowiada.
„Zespół Ochrony Bioróżnorodności prowadzi między innymi badania dotyczące biologii rozrodu i rozwoju zwierząt wolnożyjących. Obecnie badania koncentrują się na poznaniu biologii rozrodu zwierząt wolnożyjących. Zachodzące migracje, zmiany klimatu, korzystanie z upraw rolniczych i leśnych przez zwierzęta, nadmierne rozprzestrzenianie się populacji zwierząt to zagrożenia dla liczebności określonych gatunków zwierząt” – podkreśliła PAP prof. Anna Korzekwa. Dodała również, że bioróżnorodność jest wskaźnikiem zanieczyszczenia lub degradacji środowiska naturalnego.
Jak zaznaczyła, chodzi o to, by stosować wypracowane przez naukę metody w działalności rolniczej i leśnej oraz aby – przy zachowaniu równowagi – zwierzęta wolnożyjące mogły jak najlepiej współistnieć w środowisku i ekosystemie.
Podkreśliła, że bioróżnorodność wewnątrzgatunkową – czyli przystosowanie się osobników tego samego gatunku w różnych ekosystemach – można obserwować choćby u saren europejskich.
Jest to gatunek obecny na całym naszym kontynencie. Na jego zmienność gatunkową wpływają migracje, sposób odżywiania (biorąc pod uwagę korzystanie przez te zwierzęta z działalności rolniczej człowieka), a także zmiany klimatyczne.
Badając genotyp sarny europejskiej za pomocą metod biologii molekularnej i mając do dyspozycji inne techniki – określimy, czym różni się osobnik, który zasiedla Popielno, od tego, który występuje we Francji, Serbii czy Portugalii – wyjaśniła prof. Korzekwa. Naukowcy ustalą także, czy geny związane z odpornością zmieniają się w różnych siedliskach. Mogą także określić, która z populacji sarny europejskiej jest bardziej pierwotna, a która przystosowała się do siedliska, w którym żyje. To są oznaczenia polimorfizmu genetycznego, pozwalającego określić bioróżnorodność.
Sarna jest gatunkiem wolno żyjącym, dlatego badania nad zmiennością ich genetyczną naukowcy starają się prowadzić w sposób jak najmniej inwazyjny. Trudno jest w przypadku sarny utrzymywać zwierzęta przez dłuższy czas w warunkach sztucznych i doświadczalnych. Materiał do badań od samic saren pozyskuje się zatem podczas polowań bezpośrednio po odstrzale, w okresie od 1 października do 15 stycznia każdego roku. Współpracując z leśnikami i myśliwymi naukowcy pozyskują bezpośrednio po odstrzale materiał biologiczny: krew, tkanki, mocz, kał sarny.
Celem badań jest poznanie biologii rozrodu sarny i wskazanie parametrów rozrodczych saren europejskich, decydujących o rozwoju i przebiegu ciąży. Aby mówić o liczebności zwierząt, trzeba dobrze określić strukturę płciową w populacji, liczbę samic, samców, liczbę porodów w ciągu roku oraz liczbę urodzonych młodych.
Jak dodała prof. Korzekwa, naukowcy rozpoczynają badania bioróżnorodności zwierząt od tych zamieszkujących Popielno i cztery sąsiadujące nadleśnictwa, by następnie poszerzać je na inne regiony w Polsce oraz w Europie. Nawiązano już współpracę z Ośrodkiem INRA zajmującym się badaniem zmienności genetycznej sarny europejskiej na terenie Francji.
Ochronie bioróżnorodności zwierząt poświęcone będzie Sympozjum pt. „Perspektywy w ochronie bioróżnorodności”, które odbędzie się w Stacji Badawczej Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Popielnie 28 i 29 listopada 2016 r.
Zaproszono na nie przedstawicieli Lasów Państwowych z Regionalnych Dyrekcji w Białymstoku i Olsztynie oraz sąsiadujących ze Stacją Nadleśnictw, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Ministerstw Środowiska i Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz lokalnych władz samorządowych. Obecni będą także naukowcy z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, Stacji Badawczej Instytutu Parazytologii PAN w Kosewie Górnym, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytutu Biologii Uniwersytetu w Białymstoku oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
źródło: PAP
Czytaj więcej
