Nowe granty NCN dla naukowców naszego Instytutu

ncn logo

Naukowcy z naszego Instytutu zdobyli finansowanie na realizację projektów badawczych w ramach konkursu Opus 24 ogłoszonego przez Narodowe Centrum Nauki (NCN).

Opus 24 to konkurs przeznaczony dla naukowców na wszystkich etapach kariery naukowej. Do NCN wpłynęło 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Finansowanie otrzymały  224 wnioski o wartości ponad 364,4 mln zł. Wskaźnik sukcesu wyniósł 11,66%.

  • dr hab. Magdalena Maria Weidner-Glunde: Równomierne rozmieszczenie czy plamki? – Badanie mechanizmu tworzenia oraz funkcji nowego, specyficznego dla glejaka typu lokalizacji białka IE1 (immediate early 1) HCMV (ludzkiego wirusa cytomegalii)

Przyznane środki: 4 585 860 zł

Celem projektu jest zbadanie wiązania się białka HCMV IE1 z chromosomami w komórkach glejaka.

– Planujemy zmapować domenę, która determinuje specyficzną lokalizację białka IE1 i wykorzystać te informacje do stworzenia mutanta, który nie wykazuje takiej lokalizacji. Porównując białka oddziałujące z prawidłowym i zmutowanym białkiem IE1 chcemy zidentyfikować czynniki oddziałujące z tym białkiem wirusowym i odpowiedzialne za specyficzny typ lokalizacji. Planujemy zbadać funkcjonalne znaczenie lokalizacji IE1 poprzez sprawdzenie jego udziału w przyłączaniu genomu wirusowego do chromosomów, zaburzaniu struktury centromerów i regulacji cyklu życiowego wirusa. Wierzymy, że odkrycie funkcji specyficznej lokalizacji IE1 nie tylko pogłębi nasze zrozumienie roli, jaką HCMV odgrywa w patogenezie glejaka, ale może w przyszłości pomóc w rozwoju nowych metod terapeutycznych ukierunkowanych na persystencję wirusa – podsumowuje dr hab. Magdalena Weidner-Glunde

  • dr hab. Agnieszka Wacławik: Wpływ sygnałów zarodkowych na metylom endometrium świni jako nowy mechanizm uczestniczący w ustaleniu i rozwoju ciąży

Przyznane środki: 1 999 440 zł

Celem projektu jest kompleksowe poznanie zmian w metylomie endometrium podczas ciąży oraz wywołanych działaniem estradiolu.

– W związku z tym, że endometrium składa się z różnych rodzajów komórek, których wzorce metylacji mogą się różnić, planujemy określić także komórkowo-specyficzne zmiany w metylomie endometrium podczas ciąży i w odpowiedzi na działanie E2. Aby to osiągnąć, planujemy wykorzystać modele ex vivo wraz z zaawansowanymi modelami in vitro. Wykorzystany zostanie także nowatorski model in vivo, w którym estradiol podawany był w taki sposób, aby naśladować jego wydzielanie przez zarodki.

Kolejnym celem badań jest określenie roli procesów metylacji DNA regulowanych przez sygnały zarodkowe i E2 w procesach, takich jak regulacja ekspresji genów, funkcja wydzielnicza endometrium, proliferacja, adhezja czy migracja komórek endometrium świni. Mimo, że sygnały zarodkowe różnią się między gatunkami ssaków, to procesy molekularne, które wywołują są zwykle uniwersalne. Realizacja zaplanowanych badań pogłębi wiedzę z zakresu biologii rozrodu, co w przyszłości pozwoli opracować metody ograniczenia śmiertelności zarodków w newralgicznym okresie ciąży, jakim jest implantacja zarodków i rozwój łożyska. Wyniki badań mogą przyczynić się także do opracowania terapii zwiększających szanse na wydanie zdrowego potomstwa – podsumowuje dr hab. Agnieszka Wacławik

Czytaj więcej

Wyniki konkursu na stanowisko typu post-doc w projekcie NCN Opus 23

Dyrektor Instytutu informuje, że konkurs na stanowisko Post-doc w projekcie Opus 23  pt. „SSc5D – rozpuszczalny receptor zmiatacz bogaty w cysteinę, nowy gracz w odporności nieswoistej nasienia indora (Meleagris galopavo) w odniesieniu do syndromu żółtego nasienia” (nr rej. 2022/45/B/NZ9/01360), został rozstrzygnięty i wybrana została dr Ewa Drzewiecka.

Czytaj więcej

Post-doctoral Researcher in an NCN project OPUS LAP 22

Institution name:

Institute of Animal Reproduction and Food Research, Polish Academy of Sciences (IAR&FR PAS)

Name of the position:

Post-doctoral Researcher in an NCN project OPUS LAP 22 entitled: Biotope influence on genetic diversity, fitness traits, microbiome and embryonic diapause in the European roe deer”.

Description of the position:

The candidate will participate in the following research tasks and analyses:

  1. The procedure of collecting research material in the field, eviscerationand tissue preparation, transporting the material to the laboratory;
  2. The isolation of oocytes from the ovaries of female roe deer, to develop a method for vitrification of oocytes;
  3. The isolation of semen from epididymides of male roe deer, develop a method for cryopreservation of semen, CASA analysis, determination of concentration and morphology;
  4. The develop in vitro fertilization method, culture embryos to blastocyst stage;
  5. Perform molecular biology techniques – Real Time PCR, electrophoresis, Western blotting, ELISA;
  6. Computer and statistical analysis of the obtained results, compilation of results for publication;
  7. Preparation of manuscripts, conference reports, presentations.

Conditions of work:

  • The elected candidate will receive a monthly salary of 7500-8500 PLN per month (brutto),
  • Location of the workplace: Department of Biodiversity Protection, IAR&FR PAS, Popielno 25, 12-220 Ruciane-Nida:
  • Date of beginning of the employment: August 2023,
  • Length of work contract: 30 months.

Requirements:

  1. Ph.D. in bioengineering, biotechnology, biology, veterinary, or related discipline (obtained not earlier than 5 years before the date of the announcement, a degree should be obtained outside the Institution where the project will be carried out);
  2. Knowledge in the field of biochemistry, molecular biology, biology of reproduction od mammals;
  3. Experience confirmed by scientific achievements in research on molecular biology techniques;
  4. Experience confirmed by scientific achievements and reccomendation letter in the field of molecular biology analyses: Real Time PCR, SDS-PAGE, 2D PAGE, Western-Blot, ELISA;
  5. Knowledge of the English language at a level enabling easy communication, reading and writing scientific text;
  6. Driving licence in category B and practical abilities of auto driving confirmed by copy of driving licence vaild in Poland;
  7. Ability to work in a team.

Interested candidates are asked to provide the following documents:

  1. Motivation letter;
  2. CV including a list of publications, conference presentations, and other awards;
  3. Ph.D. diploma or certificate of participation in studies at the moment;
  4. Copy of driving licence,
  5. Recommendation letter confirming skills necessary for completing the project;
  6. Other documents, that in the opinion of the candidate are important when considering him/her for the position.

Applications should be sent to:

Prof. Anna Korzekwa, email: a.korzekwa@pan.olsztyn.pl, deadline June 30, 2023 until 10:00 p.m. The subject of the message should be „Call for Post-doc Researcher/OPUS LAP”.

In your CV, please include a consent clause for the processing of personal data in the recruitment process:

„I consent to the processing of my personal data contained in the application documents by the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn, 10-748 Olsztyn, ul. Tuwima 10, in order to carry out the recruitment process and publishing the full results of the competition on the Institute’s website”.

Information clause:

  1. The administrator of personal data processed as part of the recruitment process is the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn, 10-748 Olsztyn, ul. Tuwima 10, phone no. 89 523 46 86, e-mail: instytut@pan.olsztyn.pl.
  2. Contact with the personal data protection officer is possible at the above-mentioned address.
  3. The provided personal data will be processed in order to carry out the current recruitment process and kept until its completion on the basis of expressed consent (in accordance with Article 6 (1) (a) of the GDPR).
  4. You have the right to withdraw consent at any time without affecting the lawfulness of the processing which was carried out on the basis of consent before its withdrawal.
  5. You have the right to access your personal data, request their rectification or removal. Submitting a request to delete data is tantamount to resignation from participation in the recruitment process. In addition, you have the right to request the restriction of processing in the cases specified in art. 18 GDPR.
  6. You have the right to lodge a complaint with the President of the Personal Data Protection Office against the unlawful processing of his personal data. This authority will be competent to consider the complaint, provided that the right to file a complaint concerns only the lawfulness of the processing of personal data, and not the recruitment process.
  7. Your data will not be profiled or made available to entities or third countries. The recipients of the data may be institutions authorized by law.

Providing your personal data is not obligatory, but it is a necessary condition to participate in the recruitment process.

Czytaj więcej

Post-doc w projekcie NCN OPUS LAP 22

Nazwa jednostki:

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie

Nazwa stanowiska:

Stanowisko typu post-doc w projekcie NCN OPUS LAP 22 pt. „Wpływ biotopu na zróżnicowanie genetyczne, kondycję, mikrobiom oraz przebieg diapauzy embrionalnej u sarny europejskiej”.

Opis zadań:

Kandydat będzie uczestniczył w realizacji następujących procedur i analiz:

  1. Uczestnictwo w procedurze pobierania materiału badawczego w terenie, patroszenie saren i preparacja organów i tkanek, transport materiału do laboratorium.
  2. Przeprowadzenie izolacji oocytów z jajników samic saren, opracowanie metody witryfikacji oocytów.
  3. Przeprowadzenie izolacji nasienia z najądrzy samców sarny, opracowanie metody krioprezerwacji nasienia, analiza CASA, oznaczenie koncentracji i morfologii.
  4. Opracowanie metody zapłodnienia in vitro, hodowla zarodków do stadium blastocysty.
  5. Wykonanie analiz biologii molekularnej – Real Time PCR, elektroforeza, Western blotting, ELISA.
  6. Analiza komputerowa i statystyczna otrzymanych wyników, zestawienie wyników do publikacji
  7. Opracowanie manuskryptów, doniesień konferencyjnych, prezentacji.

Warunki zatrudnienia:

  • wynagrodzenie w wysokości 7 500 – 8 500 zł brutto miesięcznie,
  • miejsce pracy: Zespół Ochrony Bioróżnorodności IRZiBŻ, Popielno 25, 12-220 Ruciane-Nida.
  • data rozpoczęcia: sierpień 2023.
  • czas trwania umowy: 30 miesięcy.

Wymagania:

  1. Stopień naukowy doktora: bioinżynierii, biotechnologii, biologii, weterynarii lub pokrewny (uzyskany nie wcześniej niż 5 lat przed ogłoszeniem konkursu na stanowisko post-doc nadany przez inny podmiot niż podmiot, który jest miejscem realizacji projektu);
  2. Wiedza z zakresu biochemii, biologii molekularnej, biologii rozrodu i immunologii;
  3. Doświadczenie potwierdzone dorobkiem naukowym w obszarze badań dotyczących biologii rozrodu ssaków,
  4. Doświadczenie, w tym umiejętności praktyczne – laboratoryjne potwierdzone dorobkiem naukowym, listem/listami referencyjnym/i w zakresie technik biologii molekularnej – Real Time PCR, elektroforeza, Western blotting, ELISA, pozwalającymi na samodzielne ich przeprowadzenie,
  1. Znajomość języka angielskiego na poziomie umożliwiającym swobodną komunikację; czytanie i pisanie tekstów naukowych,
  2. Posiadanie prawa jazdy kategorii B i praktycznej umiejętności prowadzenia auta potwierdzone skanem prawa jazdy,
  3. Umiejętność pracy w zespole.

Osoby zainteresowane proszone są o przesłanie następujących dokumentów:

  1. List motywacyjny;
  2. Życiorys naukowy z wykazem publikacji, konferencji oraz innych osiągnięć;
  3. Kopia dyplomu uzyskania stopnia doktora;
  4. List referencyjny poświadczający posiadanie umiejętności, niezbędnych przy realizacji projektu;
  5. Kopia prawa jazdy;
  6. Inne dokumenty, które wg Kandydata są istotne przy rozpatrzeniu jego Kandydatury.

Zgłoszenie zawierające komplet dokumentów powinno zostać wysłane do dnia 30.06.2023 do godziny 10:00 pocztą elektroniczną do Prof. Anny Korzekwy na adres: a.korzekwa@pan.olsztyn.pl. W temacie wiadomości należy podać następujący tytuł „Konkurs post-doc/Opus LAP”.

W CV prosimy o umieszczenie klauzuli zgody na przetwarzanie przez nas danych osobowych w procesie rekrutacji:

„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w dokumentach aplikacyjnych przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, w celu realizacji procesu rekrutacji wraz z publikacją na stronie internetowej Instytutu pełnych wyników konkursu.”

Klauzula informacyjna:

  1. Administratorem danych osobowych przetwarzanych w ramach procesu rekrutacji jest Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, tel. 89 523 46 86,
    e-mail: instytut@pan.olsztyn.pl.
  2. Kontakt z inspektorem ochrony danych osobowych jest możliwy pod w/w adresem.
  3. Podane dane osobowe przetwarzane będą w celu realizacji obecnego procesu rekrutacji i przechowywane do czasu jego zakończenia na podstawie wyrażonej zgody (zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a RODO).
  4. Osobie której dane dotyczą przysługuje prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
  5. Osobie, której dane dotyczą przysługuje prawo dostępu do swoich danych osobowych, żądania ich sprostowania lub usunięcia. Wniesienie żądania usunięcia danych jest równoznaczne z rezygnacją z udziału w procesie niniejszej rekrutacji. Ponadto przysługuje jej prawo do żądania ograniczenia przetwarzania w przypadkach określonych w art. 18 RODO.
  6. Osobie, której dane dotyczą, przysługuje prawo do wniesienia skargi do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na niezgodne z prawem przetwarzanie jej danych osobowych. Organ ten będzie właściwy do rozpatrzenia skargi z tym, że prawo wniesienia skargi dotyczy wyłącznie zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych, nie dotyczy zaś przebiegu rekrutacji.
  7. Dane udostępnione nie będą podlegały profilowaniu ani udostępnieniu podmiotom czy państwom trzecim. Odbiorcami danych mogą być instytucje upoważnione z mocy prawa.
  8. Podanie danych zawartych w dokumentach rekrutacyjnych nie jest obowiązkowe, jednak jest warunkiem koniecznym do udziału w procesie rekrutacji.

Czytaj więcej

Natalia Płatosz with a prestigious scholarship from the Foundation for Polish Science

Natalia Płatosz from the Department of Chemistry and Biodynamics of Food received the prestigious „START” scholarship for young scientists of the Foundation for Polish Science. The prestigious scholarships were awarded to 100 outstanding young scientists, from a group of 660 candidates.

The START program of the Foundation for Polish Science is the oldest scholarship program in Poland for the best young scientists representing all fields of science. Its goal is to support outstanding young scientists and encourage their further scientific development.

Research conducted by Natalia Platosz has shown that anthocyanins, natural pigments with antioxidant properties, from chokeberries and red cabbage and their metabolites penetrate the blood-cerebrospinal fluid barrier. This means that, thanks to their strong antioxidant properties, they can favorably influence processes in the particularly susceptible to oxidative damage environment of the central nervous system. This is of particular importance when we consider that diseases of the central nervous system are a significant problem of modern societies, and the indication of preventive behaviors, including nutritional ones, allowing to reduce their ascendancy or mitigate their course may be one of the possible and important solutions.

Young scientists with outstanding research achievements, who are under 30 years of age at the time of application, may apply for START FNP scholarships.

Full list of awardees

Czytaj więcej

Specjalista ds. rozliczeń finansowych do Biura Wspierania Badań

Stanowisko: specjalista ds. rozliczeń finansowych do Biura Wspierania Badań.

Zakres obowiązków:

  1. Udział w przygotowaniu wniosków do właściwych Instytucji (NCN, NCBIR, MEiN, FNP, NAWA)
  2. Przygotowywanie rozliczeń finansowych okresowych i końcowych projektów;
  3. Przygotowywanie dokumentów niezbędnych do rozliczenia projektów pod kątem finansowo-księgowym, sporządzanie wniosków o płatność i kompletowanie niezbędnych dokumentów księgowo-płacowych stanowiących załączniki do wniosku o płatność;
  4. Monitorowanie finansowego postępu realizacji projektów, przygotowywanie bieżących zestawień finansowych dla kierowników projektów;
  5. Monitorowanie wszelkich zmian w wytycznych i innych regulacjach dot. realizowanych projektów mających wpływ na prawidłowe rozliczenie projektów;
  6. Bieżąca współpraca z kierownikami projektów oraz instytucjami finansującymi w zakresie realizacji projektów;
  7. Udział w kontrolach i zewnętrznych audytach finansowanych projektów;
  8. Przygotowywanie informacji, zestawień dotyczących realizowanych w Instytucie projektów na potrzeby innych działów oraz ogólnej sprawozdawczości Instytutu;
  9. Administrowanie danymi w bazie POLON.

Nasze wymagania: 

  1. minimum 4-letniego doświadczenia na podobnym stanowisku;
  2. znajomość obsługi programów pakietu MS Office w stopniu zaawansowanych w tym doskonała znajomość programu Excel, (weryfikujemy to podczas rozmowy rekrutacyjnej);
  3. znajomość języka angielskiego na poziomie min. B2 w stopniu umożliwiającym komunikowanie się z kierownikami projektów (weryfikujemy to podczas rozmowy rekrutacyjnej);
  4. otwartość i komunikatywność;
  5. umiejętności analitycznego myślenia;
  6. bardzo dobrej organizacji pracy własnej;
  7. samodzielność i zaangażowanie;
  8. umiejętność współpracy w zespole i działania pod presją czasu;
  9. wykształcenie wyższe;
  10. mile widziana dyspozycyjność od zaraz.

Co oferujemy:

  1. umowa o pracę,
  2. wdrożenie od pierwszego dnia pracy,
  3. możliwość rozwoju i zdobycie doświadczenia w obszarze rozliczeń, księgowości,
  4. pracę w nowoczesnym budynku przy ul. Trylińskiego – wkrótce

Termin nadsyłania zgłoszeń do 16.06.2023 do 15.00 na adres Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN ul. Tuwima 10; 10-748 Olsztyn lub mailem e-mail: j.papurzynska@pan.olsztyn.pl

Przewidywany termin rozmów kwalifikacyjnych 19-21.06.2023r.

Zastrzegamy sobie prawo do kontaktu tylko z wybranymi osobami.

Aplikując na to ogłoszenie jesteś brany/a pod uwagę jedynie pod kątem niniejszego stanowiska.

W CV prosimy o umieszczenie klauzuli zgody na przetwarzanie przez nas danych osobowych w procesie rekrutacji:

„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w dokumentach aplikacyjnych przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, w celu realizacji procesu rekrutacji wraz z publikacją na stronie internetowej Instytutu pełnych wyników konkursu.”

Klauzula informacyjna:

  1. Administratorem danych osobowych przetwarzanych w ramach procesu rekrutacji jest Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie z siedzibą 10-748 Olsztyn ul. Tuwima 10, tel. 89 523 46 86, e-mail: instytut@pan.olsztyn.pl.
  2. Kontakt z inspektorem ochrony danych osobowych jest możliwy pod w/w adresem.
  3. Podane dane osobowe przetwarzane będą w celu realizacji obecnego procesu rekrutacji i przechowywane do czasu jego zakończenia na podstawie wyrażonej zgody (zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a RODO).
  4. Osobie której dane dotyczą przysługuje prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
  5. Osobie, której dane dotyczą przysługuje prawo dostępu do swoich danych osobowych, żądania ich sprostowania lub usunięcia. Wniesienie żądania usunięcia danych jest równoznaczne z rezygnacją z udziału w procesie niniejszej rekrutacji. Ponadto przysługuje jej prawo do żądania ograniczenia przetwarzania w przypadkach określonych w art. 18 RODO.
  6. Osobie, której dane dotyczą, przysługuje prawo do wniesienia skargi do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na niezgodne z prawem przetwarzanie jej danych osobowych. Organ ten będzie właściwy do rozpatrzenia skargi z tym, że prawo wniesienia skargi dotyczy wyłącznie zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych, nie dotyczy zaś przebiegu rekrutacji.
  7. Dane udostępnione nie będą podlegały profilowaniu ani udostępnieniu podmiotom czy państwom trzecim. Odbiorcami danych mogą być instytucje upoważnione z mocy prawa.
  8. Podanie danych zawartych w dokumentach rekrutacyjnych nie jest obowiązkowe, jednak jest warunkiem koniecznym do udziału w procesie rekrutacji.

Czytaj więcej

Natalia Płatosz z prestiżowym stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

Natalia Płatosz z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności otrzymała prestiżowe stypendium „START” dla młodych naukowców Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Prestiżowe stypendia otrzymało 100 wybitnych młodych naukowców, z grona 660 kandydatów.

Program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest najstarszym w Polsce programem stypendialnym dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Jego celem jest wspieranie wybitnych młodych uczonych i zachęcanie ich do dalszego rozwoju naukowego.

Badania przeprowadzone przez Natalię Płatosz dowiodły, że antocyjany, naturalne barwniki o właściwościach przeciwulteniających, z aronii i kapusty czerwonej oraz ich metabolity przenikają przez barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy. Oznacza to, że dzięki swoim silnym właściwościom przeciwutleniającym mogą korzystnie oddziaływać na procesy zachodzące w szczególnie podatnym na uszkodzenia oksydacyjne środowisku centralnego układu nerwowego. Ma to szczególne istotne znaczenie gdy uwzględnimy, że choroby centralnego układu nerwowego są istotnym problem współczesnych społeczeństw, a wskazanie profilaktycznych zachowań, w tym żywieniowych, umożliwiających ograniczenie ich wstępowania lub złagodzenie ich przebiegu, może być jednym z możliwych i ważnych rozwiązań.

O stypendia START FNP mogą ubiegać się młodzi naukowcy o wyróżniającym się dorobku badawczym, którzy w chwili składania wniosku nie przekroczyli 30. roku życia.

Pełna lista laureatów

Relacja z uroczystości wręczenia dyplomów START na Zamku Królewskim w Warszawie

Uroczystość wręczenia dyplomów START – zapis transmisji

Czytaj więcej

What should we know about celiac disease?

International Celiac Disease Day is celebrated on May 16 in all countries belonging to the AOECS. Established in 2006, it draws attention to gluten-dependent diseases and the challenges faced by consumers following a gluten-free diet, but also by food producers, for whom the market has growing expectations. Dr. Urszula Krupa-Kozak from the Department of Chemistry and Biodynamics of Food, talks about celiac disease and the relevant research being conducted at our Institute.

Many people who consume grain products report distressing symptoms, worsening health and reduced quality of life. Gluten, which is a complex of wheat reserve proteins (gliadin and glutein) and the homologous proteins of rye (secalin) and barley (hordein), can cause the development of gluten-dependent diseases, which include celiac disease, Dühring syndrome, gluten ataxia, wheat allergy and non-celiac gluten hypersensitivity. Celiac disease (a.k.a. visceral disease, gluten-dependent enteropathy) is an autoimmune disease that occurs in genetically predisposed individuals, caused by persistent gluten intolerance. The disease is characterized by a varied clinical picture, the presence of specific serum antibodies and haplotype (group of genes inherited from one parent – ed.) HLADQ2 or HLA-DQ8, and enteropathy (pathological changes – ed.) in the small intestine. The disease leads to damage to the intestinal mucosa, followed by atrophy of the intestinal villi, whose function is to absorb nutrients.

Diagnosis

Gluten-dependent diseases can manifest themselves with different symptoms, which can additionally vary in severity. Classic celiac disease (full-blown) is characterized by symptoms of malnutrition, abdominal pain, weight loss; it is accompanied by diarrhea, bloating, and in children, personality changes and developmental disorders. This form of the disease is relatively rare, and is diagnosed relatively quickly due to its characteristic symptoms. Much more often, however, patients with celiac disease have extraintestinal symptoms (anemia, chronic fatigue, aphthas, neurological disorders, bone and joint pain, premature osteoporosis, fertility problem), which should draw the attention not only of gastroenterologists, but also of endocrinologists, gynecologists, hematologists, rheumatologists or neurologists. Non-celiac gluten hypersensitivity (NCGS) is characterized by symptoms similar to celiac disease and irritable bowel syndrome, with which it can be confused. The condition mainly affects adults and is characterized by symptoms beyond the gastrointestinal tract.

People who observe alarming symptoms in themselves after consuming gluten-containing products and suspect the development of gluten-related diseases should consult their GP. The doctor, based on the medical history, will order a consultation with a specialist – a gastroenterologist in a justified case. The specialist in the next step will order the determination of celiac disease-specific antibodies (tTG and EmA), the presence of which in the blood serum indicates the disease, but does not always mean changes in the small intestine, authorizing its diagnosis. Therefore, for a complete diagnosis of celiac disease, biopsy and histopathological evaluation of small intestine sections, which are the gold standard for diagnosis in adults, are necessary. In the case of NCGS, diagnosis relies on the exclusion of other gluten-dependent diseases (celiac disease and wheat allergy), as there are no specific markers to detect this type of hypersensitivity.

What’s next?

For gluten-dependent diseases, the basic and common form of therapy is to exclude gluten from the diet. The differences, however, are that in the case of celiac disease, a gluten-free diet must already be followed rigorously and for life, while in the case of allergies and NCGS, the diet can be followed temporarily.

A gluten-free diet involves eliminating foods made from grains, i.e. wheat (including spelt, flatbread, semolina), barley, rye and uncertified oats. Commercially, gluten-free products are marked with a crossed ear sign. However, unlabeled products can be a problem, especially those in which gluten is not expected such as cured meats, sauces, spice blends, dressings, yogurts or gum, and even some medicines that may have been contaminated with this protein in the manufacturing process.

In the initial stages of treatment, right after diagnosis, the support of a qualified nutritionist is very important and helpful in properly balancing a gluten-free diet. However, once you become familiar and „accustomed” to its principles, following the diet in your own home becomes a habit. Meals away from home, in restaurants, at school/preschool or while traveling can be a problem. That’s why it’s a good idea to ensure your safety by planning your meals well, choosing only reliable restaurants and catering companies. Although products with the crossed-thorn mark are now available for purchase, it is advisable to prepare a set of tried-and-true gluten-free products for trips, consisting, for example, of bread, cookies, nuts and fruit. It’s also a good idea to be mindful of your diet when traveling by air and to book a gluten-free meal in advance.

Trendy „gluten-free”

Without consulting a gastroenterologist and without a definitive diagnosis, you should not switch to a gluten-free diet on your own. This will make it more difficult and prolong the time for a proper diagnosis because when we eliminate gluten from the diet, the body will not be in contact with this factor and will stop producing characteristic antibodies, so that the results of serological tests will be inaccurate or falsely negative.

Flaxseed cake as an opportunity to improve gluten-free products

Recent research conducted by scientists at the Institute of Animal Reproduction and Food Research, in cooperation with the West Pomeranian University of Technology, has focused on improving the quality and enrichment of gluten-free baked goods with nutrients and bioactive ingredients derived from flaxseed cake, the pomace from linseed oil production. Compared to conventional bread, a common disadvantage of commercially available gluten-free baked goods is poor quality due to inferior taste, unsatisfactory texture and reduced nutritional value and short shelf life. The need to improve the quality of baked goods led researchers to study the nutritional and functional potential of flaxseed cake, which has been shown to be a good source of minerals and antioxidants. In addition, along with flaxseed cake, proteins and polysaccharides are introduced into bread recipes, which have a beneficial effect on the technological properties of bread, giving it the desired cohesiveness, porosity, colour and even aroma. The research conducted by the teams from Olsztyn and Szczecin is important from the point of view of consumers on a gluten-free diet, who have the right to expect that the quality of gluten-free products available commercially will be similar to conventional products. In reality, however, this is not easy to achieve and poses a great challenge for food technologists and producers.

Czytaj więcej

Co powinniśmy wiedzieć o celiakii?

Międzynarodowy Dzień Celiakii obchodzony jest 16 maja we wszystkich krajach należących do Europejskiego Zrzeszenia Stowarzyszeń Osób z Celiakią AOECS. Ustanowiony w 2006 r. zwraca uwagę na choroby glutenozależne i na wyzwania, z jakimi mierzą się konsumenci stosujący dietę bezglutenową, ale i producenci żywności, wobec których rynek ma coraz większe oczekiwania. O celiakii i prowadzonych w tym kierunku w naszym Instytucie badaniach opowiada dr hab. Urszula Krupa-Kozak z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności.

Wiele osób spożywając produkty zbożowe zgłasza niepokojące symptomy, pogorszenie zdrowia i obniżenie jakości życia. Gluten, czyli kompleks białek zapasowych pszenicy (gliadyny i gluteiny) oraz homologicznych białek żyta (sekaliny) i jęczmienia (hordeiny), może być przyczyną rozwoju chorób glutenozależnych, do których należą m.in. celiakia, zespół Dühringa, ataksja glutenowa, alergia na pszenicę oraz nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Celiakia (inaczej choroba trzewna, enteropatia glutenozależna) jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, występującą u osób predysponowanych genetycznie, wywołaną trwałą nietolerancją glutenu. Choroba charakteryzuje się różnorodnym obrazem klinicznym, obecnością specyficznych przeciwciał w surowicy krwi i haplotypu (grupy genów odziedziczonej po jednym z rodziców – red.) HLADQ2 lub HLA-DQ8 oraz enteropatią  (patologicznymi zmianami – red.) w obrębie jelita cienkiego. Choroba prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita, a następnie do zaniku kosmków jelitowych, których funkcją jest wchłanianie składników odżywczych.

Diagnoza

Choroby glutenozależne mogą manifestować się różnymi symptomami, które dodatkowo mogą mieć różne nasilenie. Klasyczna celiakia (pełnoobjawowa) charakteryzuje się występowaniem objawów niedożywienia, bólem brzucha, utratą masy ciała; towarzyszą jej biegunka, wzdęcia, a u dzieci również zmiany osobowości i zaburzenia rozwoju. Ta postać choroby występuje stosunkowo rzadko, a ze względu na charakterystyczne objawy jest stosunkowo szybko diagnozowana. Znacznie częściej jednak chorzy na celiakię mają objawy pozajelitowe (anemia, przewlekłe zmęczenie, afty, zaburzenia neurologiczne, bóle kostne i stawowe, przedwczesna osteoporoza, problem z płodnością), które powinny zwrócić uwagę nie tylko gastroenterologów, ale również endokrynologów, ginekologów, hematologów, reumatologów czy neurologów. Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS) charakteryzuje się objawami zbliżonymi do celiakii i zespołu jelita drażliwego, z którymi może być mylona. Schorzenie to dotyczy głównie osób dorosłych i charakteryzuje się wystąpieniem objawów nie tylko ze strony układu pokarmowego.

Osoby, które obserwują u siebie niepokojące objawy po spożyciu produktów zawierających gluten i podejrzewają rozwój chorób glutenozależnych powinny skonsultować się z lekarzem rodzinnym. Lekarz, na podstawie wywiadu medycznego, w uzasadnionym przypadku zleci konsultacje ze specjalistą – gastroenterologiem. Specjalista w następnym etapie zleci oznaczenie przeciwciał specyficznych dla celiakii (tTG i EmA), których obecność w surowicy krwi wskazuje na chorobę, ale nie zawsze oznacza zmiany w jelicie cienkim, upoważniające do jej rozpoznania. Dlatego do pełnej diagnozy celiakii konieczne jest przeprowadzanie biopsji i oceny histopatologicznej wycinków jelita cienkiego, które są złotym standardem diagnostycznym u osób dorosłych. W przypadku NCGS, diagnostyka polega na wykluczeniu innych chorób glutenozależnych (celiakii i alergii na pszenicę), ponieważ nie istnieją specyficzne markery wykrywające ten rodzaj nadwrażliwości.

Co dalej?

W przypadku chorób glutenozależnych, podstawową i wspólną formą terapii jest wykluczenie glutenu z diety. Różnice polegają natomiast na tym, że w przypadku celiakii dieta bezglutenowa musi być już stosowana rygorystycznie i przez całe życie, natomiast w przypadku alergii i NCGS dieta może być stosowana czasowo.

Dieta bezglutenowa polega na wyeliminowaniu pokarmów ze zbóż tj. z pszenicy (także orkiszu, płaskurki, samopszy), jęczmienia, żyta i niecertyfikowanego owsa. W handlu produkty bezglutenowe oznaczone są znakiem przekreślonego kłosa. Jednak problem mogą stanowić produkty nieoznaczone, szczególnie te, w których nie spodziewamy się glutenu jak np. wędliny, sosy, mieszanki przypraw, dresingi, jogurty czy guma do życia, a nawet niektóre leki, które w procesie produkcji mogły zostać zanieczyszczone tym białkiem.

W początkowym etapie leczenia, zaraz po diagnozie, wsparcie wykwalifikowanego dietetyka jest bardzo ważne i pomocne w prawidłowym zbilansowaniu diety bezglutenowej. Jednak po zapoznaniu się i „oswojeniu” z jej zasadami, przestrzeganie diety we własnym domu staje się nawykiem. Problemem mogą być posiłki poza domem, w restauracji, w szkole/przedszkolu czy podczas podróży. Dlatego warto zadbać o swoje bezpieczeństwo poprzez dobre planowanie posiłków, wybieranie tylko sprawdzonych restauracji i firm cateringowych. Chociaż produkty ze znakiem przekreślonego kłosa są obecnie dostępne w sprzedaży, na wyjazdy warto przygotować zestaw sprawdzonych produktów bezglutenowych, składający się np. z pieczywa, ciastek, orzechów i owoców. Warto również pamiętać o diecie podczas podróży samolotem i z wyprzedzeniem zarezerwować posiłek bezglutenowy.

Moda na „bezgluten”

Bez konsultacji z lekarzem gastroenterologiem i bez definitywnej diagnozy nie należy przechodzić samodzielnie na dietę bezglutenową. Utrudni i wydłuży to czas na postawienie właściwej diagnozy albowiem gdy wyeliminujemy z diety gluten, organizm nie będzie miał kontaktu z tym czynnikiem i przestanie wytwarzać charakterystyczne przeciwciała, przez co wyniki badań serologicznych będą niemiarodajne lub fałszywie negatywne.

Makuchy lniane szansą na ulepszenie produktów bezglutenowych

Ostatnie badania prowadzone przez naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie we współpracy z Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technicznym skupiają się na poprawie jakości i wzbogacaniu pieczywa bezglutenowego w składniki odżywcze i bioaktywne pochodzące z makuchów lnianych, czyli wytłoków po produkcji oleju lnianego. W porównaniu z konwencjonalnym pieczywem, częstą wadą dostępnych w handlu bezglutenowych produktów wypiekowych jest niska jakość ze względu na gorszy smak, niezadowalającą teksturę oraz obniżoną wartość odżywczą i krótki okres przydatności do spożycia. Potrzeba poprawy jakości pieczywa skłoniła badaczy do podjęcia badań nad potencjałem odżywczym i funkcjonalnym makuchów lnianych, które okazały się być dobrym źródłem składników mineralnych oraz antyoksydantów. Ponadto, wraz z makuchami lnianymi do receptury chleba wprowadzone są białka i polisacharydy, który wpływają korzystnie na właściwości technologiczne pieczywa, nadając mu pożądaną spoistość, porowatość, barwę a nawet aromat. Badania prowadzone przez zespoły z IRZiBŻ PAN i ZUT są istotne z punktu widzenie konsumentów na diecie bezglutenowej, którzy mają prawo oczekiwać, że jakość produktów bez glutenu dostępnych w handlu będzie podobna do wyrobów konwencjonalnych. W rzeczywistości nie jest to jednak łatwe do osiągnięcia i stanowi wielkie wyzwanie dla technologów i producentów żywności.

Czytaj więcej

Adenomyosis – learn about a female disease similar to endometriosis

Until recently, it was believed that if a woman had a problem with heavy menstrual bleeding, fertility or menstrual pain, then „this is her beauty”. Today we know that these may be symptoms of, for example, adenomyosis – a female disease similar to endometriosis. The research results of scientists from the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn may improve the diagnosis and treatment of this condition.

The publication on this topic appeared in the journal „Journal of Clinical Medicine” .

ADENOMMYOSIS – A LESS KNOWN FORM OF ENDOMETRIOSIS

Adenomyosis is an estrogen-dependent disease similar to endometriosis. In endometriosis, endometrial tissue, the lining inside the uterus, abnormally migrates to other places in the body, including the intestines or around the anus. With adenomyosis, these tissues get into in the uterine muscle – explains the author of the study, Maria Sztachelska, MD, PhD from the Department of Biology and Pathology of Human Reproduction IRZiBŻ PAS in Olsztyn.

The main symptoms of adenomyosis are very heavy menstrual bleeding, perimenstrual pain and pain during intercourse, thickening of the uterine walls in the ultrasound image, infertility problems, general malaise, and a tendency to anemia.

The exact mechanism of adenomyosis formation is not yet known. As Maria Sztachelska emphasizes, one of the theories is the presence of excessive contractile activity of the uterus, which leads to micro-trauma and the mucous membrane tissue inside the uterus instead of exfoliating outside (during menstruation) penetrates inside this wall.

(NOT) ESSENTIAL ESTROGEN

Adenomyosis is an estrogen-dependent disease, which means that estrogens are the key hormones driving its growth.

“In our studies, we wanted to determine the profile of hormone receptors and we showed the presence of all nuclear and membrane estrogen and progesterone receptors. We suspect that in the case of adenomyosis – as in endometriosis – the mechanism of disease formation is most likely related to the expression of the beta estrogen receptor, which is not present in the normal endometrium – the researcher points out.

Studies have also shown that adenomyosis is able to drive its own development, because its tissues themselves produce estradiol (biologically active estrogen), and this promotes cell proliferation. – In addition, adenomyosis also produces prolactin, which inhibits apoptosis, i.e. the process of cell destruction. All this increases the lifespan of adonemiosis and therefore its complete recovery is still a challenge – emphasizes Maria Sztachelska.

BETTER DIAGNOSIS AND TARGETED THERAPY

Currently, adenomyosis can be treated in two ways. The first path is radical, surgical treatment.

– The second option, often used after the procedure, is pharmacological treatment. Currently, the therapy most often consists in the use of GnRH antagonists, which inhibit the production of estradiol. However, they cannot be used indefinitely, because estradiol is necessary for a woman – it affects e.g. skin, hair, nails, well-being. Our previous research, led by Dr. Donata Ponikwicka-Tyszko, on the biology of endometriosis, indicates that GnRH antagonist therapy in combination with estradiol can be used long-term and has good effects. Currently, the potential of targeted therapy, e.g. in the form of antibodies directed at specific receptors, is also being investigated, emphasizes Maria Sztachelska.

The test results may also contribute to better diagnosis. „Since we showed a high expression of the estrogen receptor beta, knowing this altered profile of receptors, it would be possible to determine whether a woman is potentially at risk of adenomyosis by examining the endometrial tissue taken in a biopsy, even before the onset of symptoms” – the researcher points out.

– Until recently, it was believed that if a woman has a problem with heavy menstrual bleeding, fertility or menstrual pain, then „this is her beauty”. Fortunately, today the awareness and detection of endometriosis or adenomyosis is increasing. And this is not a marginal problem, because these diseases can affect up to every fifth woman – sums up Maria Sztachelska.

Czytaj więcej