Zdrowe odżywianie a „superfoods” – hit czy mit?
Dr Marianna Raczyk z Zespołu Nutrigenomiki była gościem redaktor Izabeli Malewskiej w audycji „Nauka dla wszystkich” Radia Olsztyn, gdzie mówiła o żywności szczególnie korzystnej dla naszego zdrowia.
Wśród najbardziej korzystnych, a zarazem dostępnych regionalnie produktów naukowczyni wymienia m.in. jabłka.
„Antyczni farmerzy”, fauna w kształcie flory, niezwykłe wodne organizmy: KORALOWCE – przedmiot badań dr. hab. inż. Radosława Kowalskiego, lidera Zespołu Biotechnologii Rozrodu Organizmów Wodnych naszego Instytutu – były bohaterem podkastu „Nauka dla wszystkich” @Radio Olsztyn.
W rozmowie z redaktor Izabelą Malewską badacz opowiada o naukowych strategiach wzmocnienia raf koralowych – np. krzyżowaniu gatunków, kriokonserwacji – i ochronie tych wyjątkowych ekosystemów przed negatywnymi skutkami globalnego ocieplenia.
Prof. Anna Korzekwa, liderka Zespołu Ochrony Bioróżnorodności naszego Instytutu oraz Krzysztof Wittbrodt, dyrektor Mazurskiego Parku Krajobrazowego, podsumowują tegoroczną edycję Wakacyjnej Akademii Nauk.
Pod koniec czerwca w Stacji Badawczej w Popielnie odbyły się warsztaty inaugurujące Wakacyjną Akademię Nauk, wspólną inicjatywę Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN oraz Mazurskiego Parku Krajobrazowego. – Celem spotkań jest stworzenie sieci jednostek związanych z ochroną bioróżnorodności na terenie Puszczy Piskiej, a jednocześnie przedstawienie dziedzictwa i wyjątkowości Mazur w ujęciu interdyscyplinarnym, łącząc fakty biotechnologiczne, przyrodnicze, z obszaru leśnictwa i akwakultury, oraz kulturoznawcze – podkreśla prof. Anna Korzekwa, inicjatorka wydarzenia ze strony Instytutu.
Wydarzenie potrwa do końca sierpnia i odbywa się w formie cyklicznych sobotnich warsztatów. Ideą przewodnią było zaprezentowanie walorów Mazur od strony… naukowej, szczególnie w kontekście bioróżnorodności. Organizatorzy zaprosili do realizacji wydarzenia Partnerów – jednostki naukowe i kulturalne regionu – którzy w swoich siedzibach prowadzą warsztaty tematyczne, adresowane zarówno do turystów, jak i mieszkańców Mazur.
– Do Wakacyjnej Akademii Nauk zaprosiliśmy Nadleśnictwo Maskulińskie, Stację Badawczą Ogrodu Botanicznego PAN w Kosewie, Mazurskie Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego w Urwitałcie – KUMAK, Klasztor Staroobrzędowców w Wojnowie. Udało nam się także zaangażować sponsora, firmę Genomed – wyjaśnia prof. Korzekwa, liderka Zespołu Ochrony Bioróżnorodności IRZiBŻ PAN.
Warsztaty są prowadzone przez doświadczonych ekspertów, ale przede wszystkim pasjonatów, co ma szczególne znaczenie przy działaniach z obszaru komunikowania nauki. Organizatorzy, zdając sobie sprawę z turystycznej działalności regionu, wiedzą, jak ważna jest jego ochrona. – Turyści są ważną częścią Mazur, szczególnie w letnich miesiącach. Chcemy im pokazać wyjątkowość naszego regionu , stąd w tematach spotkań m.in. spacery, gry terenowe, pogadanki, warsztaty i eksperymenty, wspólne działania, np. wytwarzanie maści zawierających cenne zioła – podsumowuje Pani Profesor.
Pierwsze spotkanie odbyło się 21 czerwca w Stacji Badawczej w Popielnie. Zespół prof. Anny Korzekwy: dr inż. Anna Kononiuk, mgr inż. Katarzyna Borońska oraz wolontariuszki, doktorantki Instytutu, mgr inż. Paulina Zając i mgr inż. Oliwia Serej, zaprezentował popularne reakcje chemiczne zachodzące w każdej kuchni. Po laboratoryjnych aktywnościach uczestnicy wybrali się na zwiedzanie stacji oraz grę terenową o tajemnicach Półwyspu Popielniańskiego.
Eksperymenty z suchym lodem, bakterie pod mikroskopem i mleko pod lupą – takie pokazy edukacyjne nasi naukowcy zaprezentowali 3 czerwca w Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie podczas pikniku zorganizowanego z okazji Dnia Dziecka.
W ramach wydarzenia edukatorzy z Instytutu promującego cele programu EIT Food – FoodEducators– przybliżali najmłodszym tajniki nauki o żywności w sposób dostosowany do dziecięcej wyobraźni.
Dzieci miały okazję odkryć fascynujący mikroskopijny świat bakterii, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które występują w żywności oraz w układzie pokarmowym człowieka. Uczestnicy dowiedzieli się, czym są mikroorganizmy, jaką pełnią rolę w naszych organizmach oraz dlaczego nie wszystkie bakterie są szkodliwe.
Podczas tych zajęć dzieci poznawały budowę komórek roślinnych i zwierzęcych oraz funkcje ich organelli. W części praktycznej samodzielnie tworzyły artystyczne modele komórek z plasteliny.
Ten warsztat koncentrował się na zagadnieniach związanych z jakością i bezpieczeństwem żywności. Dzieci analizowały próbki mleka, oceniały ich wygląd i konsystencję, a także uczyły się rozróżniać mleko pochodzące od zdrowych i chorych krów. Zajęcia podkreśliły znaczenie higieny i kontroli jakości na każdym etapie produkcji żywności.
Spektakularne eksperymenty z użyciem suchego lodu wprowadziły dzieci w świat fizyki i chemii. Pokazy ilustrowały zjawiska związane ze zmianą temperatury, chłodzeniem i konserwacją produktów – mechanizmami wykorzystywanymi również w technologii żywności.
Warsztaty były doskonałą okazją do nauki przez zabawę. Uczestnicy zdobyli wiedzę o mikroorganizmach, procesach biologicznych i zasadach bezpieczeństwa żywności, a przy tym była to doskonała zabawa.
Awokado, jagody goji, chlorella – to tylko niektóre z produktów, które często pojawiają się na listach tzw. superżywności. Ale czy nasze rodzime maliny, aronia, czarna porzeczka, natka pietruszki, jarmuż czy miód mogą z nimi konkurować na wartości odżywcze?
Temat polskich superfoods podjęła redaktorka Marta Boroń w podcaście naukowym Radia Kampus. Rozmawia z Małgorzatą Starowicz, naukowczynią z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności, o produktach bogatych w składniki odżywcze, które można uprawiać lokalnie i sezonowo. Dlaczego warto sięgać po lokalne super produkty?
Co jedzą astronauci w kosmosie, a co alpiniści podczas ekstremalnych wypraw? Na czym polega liofilizacja i czy naprawdę da się przechowywać jedzenie przez dziesiątki lat? O kiszonkach, świecie bakterii i roli drożdży w produkcji żywności opowiadali nasi naukowcy podczas 28. Pikniku Naukowego „Ale Kosmos!”, który 10 maja przyciągnął tłumy na PGE Narodowy w Warszawie.
Wydarzenie, organizowane przez Polskie Radio i Centrum Nauki Kopernik, przyciągnęło tłumy miłośników nauki w każdym wieku. W tym roku tematem przewodnim był kosmos, a na odwiedzających czekało aż 690 pokazów popularnonaukowych przygotowanych przez 152 instytucje z Polski i zagranicy.
Nasze stoisko znajdowało się w Strefie Zdrowia. Pokazy dotyczyły dwóch fascynujących tematów:
Mikrokosmos naszej diety – uczestnicy mogli odkryć świat bakterii i drożdży, które pomagają tworzyć chleb, jogurty czy kiszonki. Pokaz zdradzał tajniki fermentacji i uczył, jak samodzielnie przygotować zdrowe, domowe przetwory.
Kosmiczna żywność – tu można było zobaczyć, jak wygląda jedzenie astronautów, alpinistów czy żołnierzy. Wyjaśnialiśmy, czym jest liofilizacja, jak pozwala przechowywać żywność nawet przez kilkadziesiąt lat i jakie produkty liofilizowane wykorzystujemy na co dzień.
Dziękujemy wszystkim odwiedzającym. Do zobaczenia na kolejnych naukowych wydarzeniach!
21 marca 2025 roku w Zespole Szkół Społecznych w Mikołajkach odbył się Piknik Przyrodniczy, który zgromadził wielu pasjonatów nauki i przyrody. Wzięli w nim również udział pracownicy naszego Instytutu.
„Jak powstają kwaśne deszcze?” – to tytuł warsztatów, które przeprowadziły pracowniczki Zespołu Ochrony Bioróżnorodności: Anna Kononiuk, Katarzyna Boronska i Anna Korzekwa. Podczas zajęć uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się, jak powstają kwaśne deszcze oraz jakie skutki mogą one powodować dla środowiska.
Kluczowym elementem warsztatów było przeprowadzenie eksperymentu, który symulował proces powstawania kwaśnych opadów. W szczelnych, szklanych naczyniach z wodą spalano różne materiały – pellet, drewno kominkowe oraz węgiel kamienny. Proces ten imitował emisję do atmosfery szkodliwych substancji, takich jak dwutlenek siarki, tlenki azotu i dwutlenek węgla. Następnie uczestnicy mierzyli odczyn pH powstałej mieszaniny, korzystając z papierków lakmusowych oraz naturalnego wskaźnika – wywaru z czerwonej kapusty. Wyniki eksperymentu były analizowane wspólnie z prowadzącymi, co pozwoliło uczestnikom lepiej zrozumieć problem zakwaszenia środowiska.
Podsumowaniem warsztatów był quiz, w którym najaktywniejsi uczestnicy zostali nagrodzeni.
W zajęciach wzięło udział około 180 osób, w tym uczniowie z Mikołajek oraz innych okolicznych szkół.
Piknik Przyrodniczy był również okazją do zapoznania się z innymi stoiskami edukacyjnymi. Swoje warsztaty zaprezentowali przedstawiciele Mazurskiego Parku Krajobrazowego, Lasów Państwowych, Stacji Badawczej Uniwersytetu Warszawskiego w Urwitałcie, gospodarstw agroturystycznych oraz Zespołu Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie.
Naukowcy Instytutu wzięli udział w Śniadaniu Mistrzów, wydarzeniu inaugurującym wystawę „CLEVERFOOD for everyone” w Centrum Nauki Experyment w Gdyni, gdzie zaprezentowali m.in. oryginalne metody przetwarzania żywności i mikroorganizmy, dzięki którym powstają fermentowane produkty mleczne. To kolejne popularnonaukowe wydarzenie, na którym naukowcy Instytutu mogli dzielić się wiedzą i wynikami prowadzonych przez nich badań.
– Interaktywne stanowiska zachęcają do dialogu i refleksji nad wyzwaniami, które stawia przed nami współczesność: nadmierną eksploatacją zasobów, zmianą klimatu i niezdrowymi nawykami żywieniowymi społeczeństwa. Mówi o procesach związanych z uprawą, produkcją, przetwarzaniem żywności i wszelkich praktycznych aspektach związanych z jedzeniem. Podkreśla, jak ważna jest rola organizacji działających na rzecz bardziej sprawiedliwej dystrybucji jedzenia, zdrowszej produkcji w duchu zrównoważonego rozwoju – podsumowują organizatorzy z Centrum Nauki Experyment.
Wystawa została stworzona przez zespół ekspertów z Ecsite (Europejskiej Sieci Centrów Nauki i Muzeów).
Zespół Ochrony Bioróżnorodności gościł w październiku dzieci z przedszkola w Rucianem-Nidzie. Katarzyna Borońska, Anna Kononiuk i Anna Korzekwa przygotowały zajęcia, dzięki którym dzieci poznały działalność stacji badawczej IRZiBŻ w Popielnie, w tym inicjatywy ukierunkowane na ochronę przyrody. Najmłodsi odwiedzili z naukowcami stacji zagrody ze zwierzętami, gdzie zobaczyli m.in. krowy, muły, owce czy żubronie. Kolejnym punktem wizyty było zwiedzanie Muzeum znajdującego się w zabytkowym spichlerzu z połowy XVIII w. Przedszkolaki uczestniczyły również w doświadczeniach, dzięki którym zobaczyły jak wygląda praca naukowca w laboratorium.
Przedszkolakom i wychowawcom dziękujemy za odwiedziny i zainteresowanie działalnością Instytutu, a pracownikom Zespołu Ochrony Bioróżnorodności za zorganizowanie wizyty dla naszych najmłodszych gości.
