W programie ukazał się reportaż na temat kriobankowania nasienia ryb, którym zajmują się naukowcy naszego Instytutu. Obecnym w studio ekspertem był dr hab. Daniel Żarski. W programie wystąpili również prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, dr hab. Joanna Nynca, dr Sylwia Judycka.
https://www.programczystapolska.pl/czysta-polska/czysta-polska-odcinek-145_15189/
Czy planowanie kariery jest procesem liniowym? Czy można pomyśleć o niesamowitej karierze, która została dokładnie zaplanowana, zanim jeszcze się rozpoczęła? W 99,9% przypadków tak nie jest. Aktualnie jedyną stałą jest zmiana, dlaczego zatem myśląc o karierze zawodowej nie skupić się na budowaniu odporności na zmianę?
Takie pytania krążyły wokół Dni Kariery z Food Educators, programu Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze Żywności (EIT Food), które odbyły się w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN. W dniach 5-7 grudnia trzy grupy olsztyńskich licealistów (Uniwersyteckie XII Liceum Ogólnokształcące im. Marii i Georga Dietrichów, IVLiceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Olsztynie, Zespół Szkół Gastronomiczno-Spożywczych im. Wisławy Szymborskiej w Olsztynie) w łącznej liczbie 66 osób miały okazję dowiedzieć się i doświadczyć, jak może wyglądać kariera naukowa.
– Oprócz zwiedzania laboratoriów Nutrigenomiki IRZiBŻ PAN (biochemicznego i bioinformatycznego) oraz tych związanych z akwakulturą (IRZiBŻ PAN, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza – Państwowy Instytut Badawczy), uczniowie mieli okazję porozmawiać z naukowcami z całego świata i zobaczyć ich pasję do badań. Była to świetna okazja, aby pokazać, że w Olsztynie można odnieść sukces i zrobić międzynarodową karierę – podsumowuje Maciej Cieślik, HR Business Partner IRZiBŻ PAN i koordynator Dni Kariery z Food Educators.
Najważniejszym wnioskiem płynącym ze spotkań z uczniami było to, że w porządku jest nie wiedzieć, co chce się robić przez resztę życia, zwłaszcza gdy jest się młodym, o ile chce się próbować nowych rzeczy, nowych ścieżek i nastawić się do nich pozytywnie. Pierwszym krokiem do udanej kariery jest lepsze poznanie siebie, zidentyfikowanie swoich mocnych stron i rozwijanie ich. Nigdy nie jest za późno na zmianę ścieżki kariery, gdy ostatecznym celem jest szczęście. Zorganizowane przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN Dni Kariery odbyły się w ramach Food Educators, programu Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze Żywności (EITFood), szerzącego wiedzę na temat bezpieczeństwa żywności, zdrowych nawyków żywieniowych, odpowiedzialnych wyborów konsumenckich, niemarnowania żywności czy kariery w branży rolno-spożywczej, za pomocą wydarzeń z udziałem ekspertów oraz gotowych materiałów i scenariuszy lekcji dostępnych na stronie: foodeducators.eu.
Zastosowanie drożdży w przemyśle spożywczym, poznanie i samodzielne przetestowanie metod badania mleka, liczenie bakterii, przygotowanie preparatów mikroskopowych – uczniowie szkół średnich z Olsztyna i okolic odwiedzili Laboratorium Mikrobiologiczne IRZiBŻ PAN.
Jak zainteresować młodzież żywnością, by pomóc im wykształcić świadome postawy konsumenckie, rozwinąć krytyczne myślenie, zaprezentować fascynujące możliwości pracy zawodowej w branży rolno-spożywczej, które w przyszłości przełożą się na aktywną transformację systemu żywnościowego? Najlepiej od strony praktycznej, o czym przekonali się uczniowie szkół średnich podczas warsztatów mikrobiologicznych z Food Educators.
Spotkanie rozpoczęto od wprowadzenia do mikrobiologii i zainteresowania uczniów „mocarnymi mocarzami”, czyli drożdżami. O tych niezwykłych mikroorganizmach i wykorzystaniu ich w przemyśle spożywczym opowiedziała mgr inż. Marzena Lenkiewicz. Po części teoretycznej uczniowie przeszli do laboratoriów, w których poznali zagadnienie bezpieczeństwa żywności i metody badania mleka, samodzielnie przeprowadzili testy, przygotowali preparaty mikroskopowe i liczyli bakterie.
– Cieszymy się, że możemy pokazać młodzieży świat nauki. Być może wybiorą karierę naukową (…) Bardzo dziękuję za możliwość pokazania Instytutu i za warsztaty – podsumowuje Ewa Stanisławska-Lepko, nauczycielka z Zespołu Szkół Gastronomiczno-Spożywczych im. Wisławy Szymborskiej w Olsztynie.
Food Educators to program Europejskiej Wspólnoty Wiedzy i Edukacji w obszarze żywności (EIT Food), który tworzy i upowszechnia materiały niezbędne do nauczania młodych ludzi o zdrowych i zrównoważonych nawykach żywieniowych. Umożliwia najmłodszym konsumentom dokonywanie takich wyborów, które będą dobre zarówno dla nich, jak i dla środowiska. Food Educators to także promocja ciekawych ścieżek zawodowych w całym łańcuchu dostaw żywności i zachęcanie adeptów do podjęcia pracy w sektorze rolno-spożywczym. Dołącz do międzynarodowej sieci na www.foodeducators.eu
Spaghetti bolognese, burgery, jajecznica, napoje typu smoothie – to dania dość popularne w diecie nastolatka. Czy da się je przygotować tak, aby były pyszne, łatwe w przygotowaniu, zdrowe, a w dodatku 100% roślinne? Eksperci Instytutu w ramach projektu EIT Food „Food Educators” pokazali, że tak!
Bezmięsny Poniedziałek (ang. Meatless Monday) to ogólnoświatowa akcja zachęcająca konsumentów do ograniczania spożycia mięsa – z myślą o własnym zdrowiu i w trosce o naszą planetę. Nazwa kampanii sugeruje, by wyzwanie ograniczania mięsa i produktów odzwierzęcych zacząć od wyeliminowania mięsa z naszej diety przynajmniej przez jeden dzień w tygodniu.
O ile kampanie informacyjne zarysowują temat, skuteczniejszą metodą wspierania zmiany nawyków konsumenckich, zwłaszcza w przypadku młodzieży, są działania praktyczne. Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w ramach realizowanego projektu „Food Educators” zorganizował warsztaty kulinarne, na które zaprosił uczniów szkół średnich z Olsztyna.
Podczas spotkania uczniowie poznali ideę Bezmięsnego Poniedziałku, przeanalizowali z ekspertami świadome postawy konsumenckie, w tym radzenie sobie z etykietami produktów spożywczych oraz opakowaniami po żywności, a następnie wkroczyli do kuchni warsztatowej, gdzie pod okiem szefa kuchni poznali roślinne alternatywy swoich ulubionych dań. Zwieńczeniem wydarzenia był wspólny posiłek i przestrzeń do dzielenia się wrażeniami.
– Bezmięsny Poniedziałek to świetna akcja, którą z powodzeniem można włączyć do szkolnych stołówek. Co istotne, uczniowie reagują na ten pomysł bardzo entuzjastycznie! – podsumowują organizatorzy.
Food Educators to program Europejskiej Wspólnoty Wiedzy i Edukacji w obszarze żywności (EIT Food), który tworzy i upowszechnia materiały niezbędne do nauczania młodych ludzi o zdrowych i zrównoważonych nawykach żywieniowych. Umożliwia najmłodszym konsumentom dokonywanie takich wyborów, które będą dobre zarówno dla nich, jak i dla środowiska. Food Educators to także promocja ciekawych ścieżek zawodowych w całym łańcuchu dostaw żywności i zachęcanie adeptów do podjęcia pracy w sektorze rolno-spożywczym. Dołącz do międzynarodowej sieci na www.foodeducators.eu
Akcja „Roślinny poniedziałek”, ma na celu zachęcenie każdego z nas, aby jeden dzień w tygodniu zamienić produkty mięsne na pyszne produkty roślinne.
W ramach projektu EIT Food „FoodEducators” uczniowie szkół średnich i ich nauczyciele wzięli udział w warsztatach kulinarnych, podczas których przygotowywali roślinne posiłki – buraczane burgery, tofucznicę, smoothie mocy i spaghetti z cukinii w sosie pomidorowym. Spotkanie to było również okazją do rozmowy z młodzieżą o odpowiedzialnych postawach konsumenckich, m.in. w kontekście świadomego kupowania, recyklingu opakowań produktów spożywczych i ograniczania marnowania żywności. Każdy wziął udział w quizie InformPack „Recycle Hero” i sprawdził swoją wiedzę dotyczącą postępowania z opakowaniami po żywności.
W ramach cyklu „Fajna Polska Latem” Paulina Drażba i Przemysław Toczek wraz z regionalnymi dziennikarzami Telewizji Polskiej oprowadzą widzów po nieodkrytych zakątkach Polski.
W odcinku „Kraina Tysiąca Jezior” zaprezentowana została Stacja Badawcza IRZiBŻ PAN w Popielnie, a przedstawiła ją widzom Marlena Boroń.
Cieszymy się, że byliście z nami 22 września podczas #21 Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki. Warsztaty odbyły się w Bibliotece Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, ul. Oczapowskiego 12 B, gdzie przygotowaliśmy dla Was stanowisko projektu EIT InformPack.
Każdy z uczestników mógł wziąć udziału w interaktywnej grze, która pomogła sprawdzić jak radzicie sobie z prawidłową segregacją materiałów do pakowania żywności. Razem sprawdzaliśmy jak można rozszyfrować symbole umieszczane przez producentów na opakowaniach do żywności. Zachęcaliśmy Was również abyście podzielili się z nami swoją opinią na temat sposobów, w jaki chcielibyście aby informacje na temat zakupu, gospodarowania i utylizacji opakowań po żywności były Wam przekazywane. Wasza opinia jest dla nas bardzo cena, ponieważ pomoże naukowcom i producentom żywności opracować „skrojone na miarę” kampanie edukacyjne wspierające rozwój świadomości proekologicznej.
Kosmiczna żywność i tajniki liofilizacji, badanie jakości mleka, fermentacja jako naturalna metoda utrwalania żywności, piramida zdrowego stylu życia i odżywiania, bezpieczeństwo żywności a sposób jej przechowywania w lodówce, prozdrowotne przeciwutleniacze w popularnych napojach, wskazówki dotyczące postępowania z opakowaniami po żywności z projektem EIT Food InformPack – to tematy, które przybliżyliśmy uczestnikom 21. Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki.
– Wybraliśmy aktywności, które zainteresują zarówno młodszych, jak i starszych uczniów. Zależało nam na pokazaniu, że badania nad żywnością to owszem, laboratorium i chemia żywności, ale i szerszy kontekst, czyli zjawiska związane z żywnością, które dotyczą przecież każdego z nas – od przechowywania żywności, przez świadome postawy konsumenckie i zwrócenie uwagi na skalę marnowania żywności, po obchodzenie się z opakowaniami po produktach spożywczych – podsumowuje Iwona Kieda, pomysłodawczyni włączenia się w tegoroczne obchody Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki i koordynatorka z ramienia Inobiotek sp. z o. o., spółki celowej IRZiBŻ PAN.
W dniach 21-22 września naukowcy zapraszali do aktywności zarówno grupy zorganizowane, jak i gości indywidualnych, którzy chcieli poszerzyć swoją wiedzę o żywności lub zainteresować tematem najmłodszych członków swoich rodzin.
Wzrost popularności diety ketogenicznej nie idzie w parze z naukową wiedzą na temat bezpieczeństwa jej stosowania – wskazuje dr Natalia Drabińska z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, która bada wpływ diety ketogenicznej na metabolizm, stan zapalny, wybrane parametry odżywienia oraz stres oksydacyjny u kobiet z nadwagą i otyłością.
Dieta ketogeniczna to dieta o dużej zawartości tłuszczu i niskiej zawartości węglowodanów, polegająca na wprowadzeniu organizmu w stan ketozy. – Jest to dość wymagająca dieta, która jednak daje szybkie efekty i pozwala pozbyć się niechcianych kilogramów w krótkim czasie. To dlatego w ostatnich latach stała się tak modna i popularna – podkreśla dr Natalia Drabińska z Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Nie oznacza to jednak, że dieta ketogeniczna jest dobrze poznana naukowo; wciąż wiele informacji publikowanych w internecie o wpływie tej diety na ludzki organizm nie ma potwierdzenia w badaniach naukowych. – Dostępna literatura naukowa wskazuje wprawdzie, że stosowanie diety ketogenicznej może być korzystne w redukcji masy ciała, brakuje jednak kompleksowych badań gwarantujących bezpieczeństwo jej stosowania – dodaje.
Chcąc wypełnić tę lukę, naukowczyni w ramach projektu finansowanego z NCN, sprawdza, jak dieta ketogeniczna wpływa na metabolizm, stan zapalny, wybrane parametry odżywienia oraz stres oksydacyjny u kobiet z nadwagą i otyłością.
Pierwszą z badanych zależności jest wpływ diety ketogenicznej na metabolizm, czyli ogół procesów biochemicznych zachodzących w organizmie, przetwarzających energię składników odżywczych z jedzenia.
Kolejnym krokiem będzie zbadanie wpływu diety ketogenicznej na stan zapalny – czy i jak może ona np. go zmniejszać.
We wpływie diety ketogenicznej na wybrane parametry odżywiania naukowczyni zbada poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczu, czyli witamin A, D, E i K; określi profil aminokwasów oraz profil kwasów tłuszczowych.
Z kolei wpływ diety ketogenicznej na stres oksydacyjny zostanie określony na podstawie poziomu aktywności przeciwutleniającej – tego, co z diety ją podwyższa i jak organizm na to reaguje; poziomu enzymów zaangażowanych w neutralizację wolnych rodników oraz poziomu produktów peroksydacji lipidów i kwasów nukleinowych. – Moje wcześniejsze badania na zwierzętach pokazały, że dieta ketogeniczna, nawet w dość ekstremalnej formie, nie wywoływała stresu oksydacyjnego, a wręcz go obniżyła – mówi badaczka.
– Wykonaliśmy już większość badań i rozpoczęliśmy analizę ich wyników. Dzięki nim odpowiemy na pytania zadawane przez wiele osób borykających się z otyłością i nadwagą, zastanawiających się, czy dieta ketogeniczna jest bezpiecznym i skutecznym sposobem walki z nadmiernymi kilogramami – podkreśla Natalia Drabińska.
Grupę badawczą stanowiło 80 kobiet (ukończyły 72) – zdrowe, z lekką nadwagą (o BMI 25,5-35), średnio w wieku 35-40 lat; to ochotniczki z Olsztyna i okolic. Panie przez 8 tygodni codziennie otrzymywały zbilansowane posiłki, dostarczane przez catering dietetyczny, oraz regularnie stawiały się na badaniach. – Wszystkie panie są zadowolone z efektów tej diety, ponieważ w sumie pozbyły się 380 kg! – wskazała naukowczyni, która również podjęła się diety.
Dieta ketogeniczna polega na tak odpowiednim zbilansowaniu posiłków, by główna część kalorii pochodziła z tłuszczy, a spożywanie węglowodanów było maksymalnie ograniczone. Co ciekawe, oryginalnie dieta ketogeniczna była stosowana do leczenia chorych na padaczkę lekooporną.
Po 4-6 tygodniach adaptacji do takiej diety w organizmie zachodzi stan ketozy, czyli „przestawienie się” organizmu tak, by energię czerpał z ciał ketonowych (czyli nagromadzonego w tkankach tłuszczu), a nie – jak dotąd – z cukrów (glukozy).
– Zanim to jednak nastąpi trzeba się uzbroić w cierpliwość i samozaparcie, ponieważ w pierwszych tygodniach dieta ketogeniczna można powodować gorsze samopoczucie. Kiedy bowiem w naszym organizmie kończy się glukoza, a organizm jeszcze nie potrafi wykorzystywać ciał ketonowych, opadamy z sił i możemy mieć objawy grypopodobne. Szczególnie wtedy trzeba pamiętać, by pić dużo wody i pilnować odpowiedniego poziomu elektrolitów. Na początek polecam też suplementację olejem MCT – to olej zawierający kwasy średniej długości łańcucha, które trafiają bezpośrednio do wątroby (bez przejścia przez trzustkę) i tam są przekształcane w ciała ketonowe – mówi badaczka.
Naukowczyni przypomina, że w stosowaniu każdej diety należy postępować rozważnie i świadomie. – W niektórych sytuacjach konieczne jest zasięgnięcie opinii lekarza, ponieważ dieta wysokotłuszczowa nie powinna być stosowana np. przez osoby mające problemy z nerkami czy wątrobą. Musimy pamiętać, że jest to dieta oparta głównie na tłuszczu, który metabolizowany jest przez wątrobę. Dlatego jej obciążenie dietą wysokotłuszczową u osób chorych może być niebezpieczne dla zdrowia. Warto więc przed rozpoczęciem diety zrobić panel wątrobowy (ALT, AST, GGTP) oraz sprawdzić parametry nerek, takie jak kwas moczowy, którego poziom podwyższa się szczególnie na początku stosowania diety ketogenicznej – wskazuje.
Dieta ketogeniczna jest dietą eliminacyjną, dlatego istotna jest dbałość o jej zróżnicowanie i zbilansowanie. – Dieta ketogeniczna to nie ociekające tłuszczem mięso, ale przede wszystkim ten zdrowy tłuszcz pochodzący np. z jajek, awokado, orzechów, oliwy czy wybranych owoców i warzyw – podkreśla Natalia Drabińska.
Jak wskazuje badaczka, zgodnie z obecną wiedzą naukową, nie ma przeciwwskazań do dłuższego/długotrwałego stosowania diety ketogenicznej.
Badania dr Natalii Drabińskiej są prowadzone w ramach projektu pt. „KETO-MINOX: Wpływ izokalorycznej, redukcyjnej diety ketogenicznej na metabolizm, stan zapalny, wybrane parametry odżywienia i stres oksydacyjny kobiet z nadwagą i otyłością”, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (NCN). Projekt potrwa do 2025 roku.
Wszystko, co chcesz wiedzieć o opakowaniach na żywność.
Co oznaczają symbole na opakowaniach, czy trzeba opakowania po żywności myć przed wyrzuceniem, aby nadawały się do recyklingu i czy konieczne jest pakowanie świeżych warzyw i owoców – odpowiedzi na te pytania nie są dla konsumentów oczywiste.
Z pomocą przychodzi europejska kampania edukacyjna na rzecz odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami na żywność, w której uczestniczy Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
Projekt EIT Food „InformPack” to międzynarodowa inicjatywa instytucji naukowych i eksperckich z Danii, Wielkiej Brytanii, Polski, Finlandii oraz Hiszpanii.
– Założeniem projektu jest zbadanie zachowań, wiedzy i postaw konsumentów wobec opakowań do żywności. W ankiecie pytaliśmy konsumentów m.in. o to, czy zwracają uwagę na materiał, z jakiego wykonane jest opakowanie przy zakupie żywności, czy są w stanie zrezygnować z kupna produktu z powodu nadmiernej ilości plastiku w opakowaniu albo czy segregacja zużytych opakowań sprawia im trudność. Na tej podstawie opracowujemy materiały edukacyjne, które mają zachęcać konsumentów do odpowiedzialnego postępowania z opakowaniami po żywności zarówno w domu, jak i poza nim – opowiada Iwona Kieda z IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Dotychczasowe analizy wyników wyłoniły trzy kluczowe tematy, które najbardziej nurtują konsumentów i sprawiają im trudność. Są to: brak zrozumienia symboli opakowań, nieporozumienia dotyczące konieczności czyszczenia opakowań żywności przed wyrzuceniem i dalszym recyklingiem, nadmierne opakowania świeżych warzyw i owoców i postępowanie z opakowaniami wielomateriałowymi.
Na tej podstawie eksperci i naukowcy z instytucji zaangażowanych w projekt stworzyli kampanie edukacyjne z materiałami w postaci infografik i animowanych filmów.
Z materiałów można się dowiedzieć m.in. czy należy myć opakowania po żywności, po co producenci opakowują świeże warzywa i owoce, co zrobić z wielomateriałowym opakowaniem po soku, gdzie wyrzucić opakowania po pieczywie, co oznaczają trójkąty na opakowaniach, jakie plastikowe opakowania są najczęściej poddawane recyklingowi i jaka jest różnica między opakowaniem kompostowalnym i biodegradowalnym.
Niebawem dostępne będą równie materiały na temat bioplastiku oraz skierowana szczególnie do dzieci kampania o dobrych praktykach w kontekście postępowania z opakowaniami po żywności.
Infografiki można zobaczyć tutaj.
Filmy dostępne są tutaj.
W ramach projektu „InformPack” powstał również quiz (w wersji dla dorosłych i dzieci), dzięki któremu można sprawdzić swoją wiedzę. Quiz dostępny jest tutaj.
Obecnie uczestnicy projektu rozpowszechniają opracowane informacje w internecie czy podczas warsztatów np. w szkołach. Przy okazji mierzą długoterminowe zmiany w zachowaniach konsumentów.
– W przyszłym roku planujemy przeprowadzić badania konsumenckie we Francji, Włoszech, Niemczech, Danii i Finlandii. Ponadto w najbliższych miesiącach będziemy dalej pracować nad nowymi materiałami, a także będziemy kontynuować warsztaty dla uczniów szkół oraz organizować zajęcia edukacyjne podczas imprez popularyzujących naukę w Polsce – zapowiada dr Joanna Fotschki z IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
Projekt EIT Food InformPack to międzynarodowa inicjatywa instytucji naukowych Uniwersytetu w Aarhus (Dania), Uniwersytetu w Reading (Wielka Brytania), Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN (Polska), sieci badawczej VTT (Finlandia), producentów: Bioazul (Hiszpania) i Grupy Maspex (Polska) oraz hiszpańskiej sieci supermarketów Eroski.
Celem działań prowadzonych w ramach projektu jest przede wszystkim zmiana zachowań konsumentów, aby postępowali z opakowaniami na żywność w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Istotne jest również zaangażowanie i uświadamianie samych producentów żywności, a także władz samorządowych, odpowiedzialnych m.in. za dostępność przy ulicach śmieci do segregacji.
InformPack jest finansowany przez EIT Food, Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, w ramach programu ramowego UE Horyzont 2020 w zakresie badań i innowacji.
Więcej informacji i bezpłatne materiały znajdują się na stronie: https://pan.olsztyn.pl/popularyzacja-nauki/informpack/.
