Dzień wolny w Instytucie – 10 listopada
Informujemy, że poniedziałek, 10 listopada 2025 r. będzie w naszym Instytucie dniem wolnym od pracy.
Przed nami więc kilka dni wytchnienia w związku ze Świętem Niepodległości, które przypada we wtorek 11 listopada. Instytut będzie ponownie otwarty w środę, 12 listopada.
Wszystkim, którzy w tym czasie również planują chwilę oddechu, życzymy spokojnego odpoczynku i dobrej energii na kolejne dni.
Naukowcy z naszego Instytutu nagrodzeni przez Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Prof. Jerzy Juśkiewicz i dr hab. Bartosz Fotschki z Zespółu Biologicznych Funkcji Żywności zostali laureatami Nagrody Naukowej Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego. To wyróżnienie przyznano za wybitne badania nad wpływem nanocząstek chromu i miedzi na zdrowie i metabolizm człowieka.
Nagrodzone prace, realizowane w ramach projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki, koncentrowały się na ocenie ryzyka i potencjalnych korzyści wynikających ze stosowania nanocząsteczek mikroelementów w diecie. Naukowcy analizowali ich wpływ m.in. na:
- mikrobiotę jelitową,
- metabolizm lipidów,
- funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Wyniki o międzynarodowym znaczeniu
Odkrycia naszych badaczy, opublikowane w prestiżowych czasopismach naukowych, wniosły ważny wkład w zrozumienie, jak nowoczesne formy mikroelementów mogą wspierać zdrowie metaboliczne, przeciwdziałać skutkom otyłości i chronić wątrobę.
Nagroda Marszałka to nie tylko osobiste wyróżnienie dla naukowców, ale także potwierdzenie wysokiego poziomu badań prowadzonych w Instytucie i ich znaczenia dla rozwoju nauk o żywieniu oraz zdrowiu człowieka.
Nowy rok akademicki: z energią i planami rozwoju młodej kadry
Pod koniec września w naszym Instytucie odbyła się inauguracja roku akademickiego 2025/2026 Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych. Uroczystość, prowadzona przez dyrektor Instytutu prof. dr hab. Monikę Kaczmarekbyła okazją do powitania nowych doktorantów, których do społeczności akademickiej oficjalnie wprowadził mąż zaufania Maciej Cieślik.
Podczas ceremonii pięcioro doktorantów złożyło uroczyste ślubowanie, a następnie otrzymało z rąk prof. Kaczmarek i dr. hab. Wiesława Wiczkowskiego, zastępcy dyrektora ds. naukowych, indeksy oraz upominki, tym samym symbolicznie rozpoczynając swoją naukową ścieżkę w naszym Instytucie.
Wydarzenie uświetnił wykład inauguracyjny dr. hab. Radosława Kowalskiego pt. „Dlaczego dobrostan zwierząt jest ważny dla naukowców?”, doskonale wpisujący się w misję Instytutu, łącząc dobrostan zwierząt, zdrowie oraz zrównoważony rozwój.
Głos zabrała również prof. Aneta Andronowska, Dyrektor Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych: „Każdy nowy doktorant to nie tylko przyszły naukowiec, ale też ktoś, kto wnosi świeże spojrzenie i energię do naszego Instytutu. Szkoła doktorska to miejsce nauki, ale także jest przestrzenią do odkrywania siebie jako naukowca i człowieka”.
Nowi doktoranci będą prowadzić swoje badania w czołowych zespołach naukowych Instytutu, pracując pod opieką doświadczonych mentorów.
- Karolina Osiecka, Zespół Molekularnych podstaw Rozrodu Koni, dr Agnieszka Sadowska
- Arleta Janysz, Zespół Nutrigenomiki, prof. Carsten Carlberg
- Agnieszka Bachmura, Zespół Biologii Regeneracyjnej, dr hab. Joanna Wiśniewska
- Sandra Brygida Mirończuk, Zespół Biologicznych Funkcji Żywności, dr hab. Adam Jurgoński
- Piotr Lekowski, Zespół Nutrigenomiki, prof. Carsten Carlberg
Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Rolniczych prowadzona jest przez Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie (pełniący funkcję Lidera), Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN w Lublinie oraz Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Szkoła rozpoczęła swoją działalność 1 października 2020 r. Kształci doktorantów w 4 dyscyplinach naukowych: zootechnika i rybactwo, technologia żywności i żywienie, weterynaria, rolnictwo i ogrodnictwo.
Wszystkim nowo przyjętym doktorantom serdecznie gratulujemy i życzymy inspirujących odkryć oraz sukcesów na ich naukowej drodze!
FLICKandGO – nowe rozwiązanie dla hodowli bydła z dofinansowaniem SMART
Zespół Biologii Zarodka w składzie: prof. Izabela Wocławek-Potocka, dr Ilona Kowalczyk-Zięba, dr Dorota Boruszewska oraz dr Agnieszka Jończyk, opracuje innowacyjny zestaw FLICKandGO – rozwiązanie umożliwiające bezpieczne i proste zamrażanie oraz rozmrażanie zarodków bydlęcych.
Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach ścieżki SMART programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), wspierającego najbardziej innowacyjne przedsięwzięcia o wysokim potencjale wdrożeniowym.
Cel projektu – praktyczne wsparcie dla lekarzy weterynarii
Celem projektu jest opracowanie technologii, która pozwoli lekarzom weterynarii w terenie samodzielnie i skutecznie przeprowadzać embriotransfery, bez konieczności korzystania z wyspecjalizowanych laboratoriów. Rozwiązanie to może zwiększyć efektywność rozrodu bydła, obniżyć koszty hodowli i poprawić dobrostan zwierząt.
Znaczenie embriotransferu w hodowli
Embriotransfer umożliwia uzyskanie kilku cieląt od jednej samicy, przyspiesza postęp hodowlany, wspiera ochronę cennych ras bydła oraz ułatwia międzynarodową wymianę materiału genetycznego. Opracowanie i wdrożenie zestawu FLICKandGO ma na celu upowszechnienie tej technologii – zarówno w Polsce, jak i na rynku europejskim.
Projekt „FLICKandGO – unikalny zestaw do mrożonego embriotransferu”, o wartości ponad 5,18 mln zł, realizowany w ramach Priorytetu I „Wsparcie dla Przedsiębiorców” Programu FENG, stanowi przykład efektywnej współpracy nauki z praktyką gospodarczą, odpowiadającej na potrzeby sektora rolniczego i biotechnologicznego. Przedsięwzięcie będzie prowadzone w konsorcjum z Gabinetem Weterynaryjnym „ESKULAP” lek. wet. Kamila Kossakowskiego, który pełni funkcję lidera projektu.
Prof. Bożena Kamińska: seminarium naukowe – Nowe osiągnięcia w leczeniu glejaków
Prof. Bożena Kamińska z Laboratorium Neurobiologii Molekularnej Instytutu Biologii Doświadczalnej Instytutu Nenckiego PAN będzie gościem nadchodzącego seminarium naukowego. Spotkanie będzie poświęcone badaniom nad mikrośrodowiskiem guzów mózgu i nowymi możliwościami terapii glejaków.
Profesor wygłosi wykład: Dissecting brain tumor microenvironment at a single-cell resolution reveals new targets and immune biomarkers.
Seminarium odbędzie się 31 października (piątek) o godz. 10:00 w sali konferencyjnej Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie przy ul. Trylińskiego 18 (sala SKANDA).
Wykład zostanie wygłoszony w języku angielskim.
Serdecznie zapraszamy!
Abstrakt wystąpienia:
The tumor microenvironment (TME) plays important role in tumor endurance and response to therapies. TME of malignant brain tumors (gliomas) is characterized by a large diversity of different cell types, including endothelial cells, neurons, astrocytes, and a variety of immune cells such as microglia, tumor-associated macrophages, and tumor-infiltrating lymphocytes and various non-cellular components.
Advancements of single-cell and spatial transcriptomics provide powerful means to systemically profile the TME at a single-cell resolution, revealing the phenotypes and functionalities of disease-specific cell populations. Human tumors have different genetic alterations and consequences of those alterations on the immune TME and host immunity are poorly known. We used Cellular Indexing of Transcriptomes and Epitopes by Sequencing (CITE-seq) to identify cells/functionalities in experimental gliomas with various genetic alterations: the mutated NRAS or overexpression of PDGFB and different IDH1 status (wild type of mutated). IDH1 mutations are among the initial events in tumorigenesis and mutant IDH1 enzymes via the production of the oncometabolite 2-hydroxyglatarate (2-HG) exert pronounced effects on the immune composition of TME. Computational analysis revealed the presence of 34 immune cell clusters in tumors and various abundance of specific cells/states in TME of gliomas with distinct genetic alterations. IDH1 mutant gliomas have less cytotoxic T lymphocytes than wild type gliomas, and we noticed the inhibition of cell cycle processes in T cells suggesting deeper immunosuppression in those gliomas. The observed differences were validated by flow cytometry and immunocytochemistry. The experimental tumor models revealed mechanisms of immune dysregulation and defined new targets for immunotherapies. We found that tumor-secreted SPP1 (secreted phosphoprotein 1) a ligand of integrins drives reprogramming of immune cells, formation of aberrant tumor vasculature and a “cold” TME. We had developed synthetic peptides that block SPP1-integrin interactions and reprogramming of myeloid cells. The 7aaRGD peptide efficiently blocked microglia-dependent invasion of glioma cells in vitro, prevented the emergence of protumoral myeloid cells and normalized peritumoral vasculature. Combining 7aaRGD with anti-PD-1 antibody reduced tumor growth, expanded proliferating, interferon-ɣ producing CD8+T cells and reduced T regulatory cells. Transcriptomic profiles of myeloid cells after the combined treatment suggested the emergence of the “hot” inflammatory TME and augmented immune responses. Intratumorally delivered 7aaRGD similarly modified the TME of human U87MG gliomas in immunocompromised mice. We developed a series of humanized SPP1-integrin blocking peptides that reduced invasion of glioma cells in vitro. The leading candidate I49 blocked glioma growth in vivo when delivered intratumorally. We propose that combining the integrin blockade with immune checkpoint inhibitors would improve immunotherapy outcomes in brain tumors and other cancers.
Prof. Bożena Kamińska is a distinguished neuroscientist and molecular biologist, internationally recognized for her research on brain tumors and immune responses in the central nervous system.
She is head of the Laboratory of Molecular Neurobiology at the Nencki Institute of Experimental Biology of the Polish Academy of Sciences in Warsaw, Poland. She obtained her PhD in biochemistry at the Nencki Institute in 1991 and after postdoctoral training at the Mc Gill University in Montreal, Canada, she become a full professor in 2003. From 2009 to 2023 she was the director of the Postgraduate School of Molecular Medicine at the Medical University of Warsaw. She was a visiting researcher at the Brain Research Institute at UCLA in Los Angeles, USA (2001-2002) and the Nanshan Scholar visiting professor at the Medical University of Guangzhou, China (2019-2022). She is an elected member of the Polish Academy of Sciences (since 2016) and European Molecular Biology Organization (since 2022).
She received a prestigious Foundation for Polish Science Award 2021 in life sciences, the Prime Minister Award for scientific achievements (2022) and was nominated by NCN for AcademiaNet – Expert Database for Outstanding Female Scientists and Scholars.
She specializes in molecular neurobiology, tumor immunology, neuro-oncology and neuroimmunology, with focus on functions of myeloid cells in pathological processes. Prof. Kaminska’s lab employs multidisciplinary approaches combining in vivo experiments in rodent models of human pathologies and in vitro experiments in primary cultures, brain slices and human induced pluripotent stem cell organoids. She has pioneered single-cell omics studies of brain tumor microenvironment in experimental gliomas. In recent years her group has been exploring transcriptional and epigenetic mechanisms in microglia in response to environmental exposures and experience.
She promoted 38 PhD students and 15 Master students.
Instytut gospodarzem międzynarodowych warsztatów CROSSPATHS
Zarządzanie pracą laboratorium oraz badania z udziałem zwierząt – to tematy, o których dyskutowali eksperci z Polski, Portugalii, Holandii i Estonii, tworząc unikalną przestrzeń do wymiany cennych doświadczeń i dobrych praktyk. W dniach 23-24 września br. nasz Instytut pełnił rolę gospodarza międzynarodowych warsztatów zorganizowanych w ramach projektu CROSSPATHS, programu ukierunkowanego na rozwój międzynarodowej współpracy jednostek naukowych na rzecz lepszego wykorzystywania inwestycji finansowanych z Regionalnych Programów Operacyjnych i tworzenia innowacji w dziedzinie żywności, zdrowia i biogospodarki.
ZARZĄDZANIE LABORATORIUM: WYZWANIA
Pierwszego dnia uczestnicy skupili się na wyzwaniach stojących przed menedżerami laboratoriów. Po wizytach w naszych laboratoriach przedstawiciele Uniwersytetu Katolickiego w Portugalii (UCP), Estońskiego Uniwersytetu Nauk Przyrodniczych (EMU) oraz naszego Instytutu otworzyli dyskusję, w której starali się zidentyfikować kluczowe obszary problemowe, z którymi zmagają się kierownicy laboratoriów. Kluczowe wyzwania to ograniczone budżety, niedobór personelu i nadmierne eksploatowanie sprzętu. Jako strategie wychodzące naprzeciw w/w wyzwaniom wskazano m.in. wzmocnienie współpracy, lepsze zarządzanie danymi oraz definiowanie unikalnych cech oferty poszczególnych placówek. Dzień podsumowano wykładem Inny Dimovej (Innotrope), który przybliżył uczestnikom zawiłości praw własności intelektualnej w europejskich projektach badawczych.
PRZEDE WSZYSTKIM ETYKA
Drugi dzień poświęcono tematyce dobrostanu zwierząt. Nasi eksperci, prof. Jerzy Juśkiewicz, prowadzący badania z udziałem zwierząt, i dr hab. inż. Radosław Kowalski, Przewodniczący Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach, omówili etyczne aspekty badań, alternatywne metody doświadczeń in vivo oraz polskie ramy prawne. Przedstawiciele Uniwersytetu w Wageningen (WUR) zaprezentowali z kolei innowacyjne projekty w zakresie zrównoważonego rolnictwa. Podsumowaniem drugiego dnia była wizyta studyjna w zwierzętarni Instytutu.
SZANSE I ZASADA 3R
Wspólnie zidentyfikowane wyzwania laboratoryjne wymagają wspólnych rozwiązań, opartych na standaryzacji, szkoleniach i partnerskiej współpracy między instytucjami. Warsztaty utwierdziły uczestników w konieczności kontynuacji ścisłej współpracy i dzielenia się wiedzą, szczególnie w ramach projektów europejskich. Dyskusja o badaniach na zwierzętach podkreśliła zaś kluczowe znaczenie transparentności, etyki i stosowania zasady 3R (ang. Replacement, Reduction, Refinement – Zastąp, Zmniejsz, Udoskonal) dla uzyskania wiarygodnych wyników naukowych i społecznej akceptacji.
Więcej o projekcie CROSSPATHS pisaliśmy tutaj.
GALERIA
PANorama – Biuletyn Oddziału PAN w Olsztynie i w Białymstoku
W najnowszym 32. numerze czasopisma „PANorama”, wydawanego przez Oddział PAN w Olsztynie i w Białymstoku z siedzibą w Olsztynie, ukazał się artykuł dr. hab. Bartosza Fotschki pt. „Mikrobiota jelitowa i polifenole z malin – duet, który wspiera procesy metaboliczne w wątrobie”. To podsumowanie wyróżnienia badacza przez Kapitułę Nagrody Naukowej Oddziału PAN. Więcej o wyróżnionych badaniach pisaliśmy tutaj.
Dr Fotschki opisuje w artykule, jak synergiczne działanie ekstraktu z malin i prebiotyków może skutecznie przeciwdziałać niealkoholowemu stłuszczeniu wątroby oraz wspierać regulację metabolizmu lipidów. Przeprowadzone eksperymenty pokazały także, że kluczowym ogniwem tego mechanizmu jest aktywność mikrobioty jelitowej, bez której bioaktywne składniki nie wykazują pełni swojego potencjału.
Naukowcy Instytutu na liście 2% najlepszych naukowców według Stanford/Elsevier 2025
Opracowana wspólnie przez Uniwersytet Stanforda i wydawnictwo naukowe Elsevier lista zawiera 2% najlepszych naukowców na świecie według standardowych wskaźników cytowań. Prestiżowa lista wyróżnia czołowych naukowców świata, którzy swoją pracą naukową i publikacjami wywarli znaczący wpływ na swoje dziedziny. Publikacje są niezbędnym źródłem informacji potwierdzonej w nauce. Pozwalają ocenić doskonałość naukową oraz śledzić najnowsze osiągnięcia naukowe, co ma szczególne znaczenie w czasach rosnącej dezinformacji.
Na liście oceniającej cytowania za rok 2025 znaleźli się:
- prof. Carsten Carlberg, lider Zespołu Nutrigenomiki,
- prof. dr hab. Ryszard Amarowicz, lider Zespołu Chemicznych i Fizycznych Właściwości Żywności,
- dr Małgorzata Starowicz, liderka Zespołu Chemii i Biodynamiki Żywności,
- prof. dr hab. Henryk Zieliński, Zespół Chemii i Biodynamiki Żywności,
- prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, lider Zespołu Biologii Gamet.
Na liście oceniającej cytowania z całego okresu kariery naukowej znaleźli się:
- prof. Carsten Carlberg, Zespół Nutrigenomiki
- prof. dr hab. Ryszard Amarowicz, Zespół Chemicznych i Fizycznych Właściwości Żywności
- prof. dr hab. Henryk Zieliński, Zespół Chemii i Biodynamiki Żywności
- prof. dr hab. Mariusz Piskuła, Zespół Chemii i Biodynamiki Żywności
- prof. dr hab. Adam Zięcik, profesor emerytowany
- dr hab. inż. Magdalena Karamać, Zespół Chemicznych i Fizycznych Właściwości Żywności
- prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, Zespół Biologii Gamet
- prof. dr hab. Zenon Zduńczyk, profesor emerytowany
- prof. dr hab. Jan Kotwica, profesor emerytowany
Gratulujemy!
Więcej o liście oraz zastosowanej metodologii przeczytasz tutaj.
Ślubowanie doktorantów Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych
Szanowni Państwo,
Serdecznie zapraszamy Doktorantów, Promotorów, opiekunów naukowych oraz wszystkich pracowników na Ślubowanie doktorantów Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej Nauk Rolniczych.
Inaugurację roku akademickiego uświetni wykład dr hab Radosława Kowalskiego:
Dlaczego dobrostan zwierząt jest ważny dla naukowców?
Inauguracja odbędzie się 30 września 2025 roku o godz. 8:30 w sali seminaryjnej SKANDA.
