Aktualności

Z radością informujemy, że dr hab. Mariola Dietrich, decyzją Prezydenta RP z dnia 14 stycznia 2025 r., otrzymała tytuł profesora nauk rolniczych w dyscyplinie zootechnika i rybactwo!

Prof. dr hab. Mariola Dietrich jest członkinią Zespołu Biologii Gamet. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół biologii gamet – plemników i oocytów ryb, w szczególności karpia, gatunku o znaczeniu gospodarczym, oraz zagrożonego wyginięciem jesiotra syberyjskiego. Prowadzi badania nad rolą białek w funkcjonowaniu układu rozrodczego ryb oraz nad opracowaniem skutecznych biotechnik rozrodu. Jej prace obejmują analizy proteomiczne zmian zachodzących w gametach w wyniku technik stosowanych w rozrodzie kontrolowanym ryb, takich jak stymulacja hormonalna i kriokonserwacja, a także wpływu infekcji na jakość gamet.

Badania prof. Dietrich przyczyniły się do poznania składu białkowego nasienia karpia i jesiotra syberyjskiego oraz mechanizmów aktywacji ruchu i dojrzewania plemników, aklimatyzacji i kriouszkodzeń. Uzyskane wyniki mają istotne znaczenie zarówno dla biologii rozrodu ryb karpiowatych i jesiotrowatych, jak i dla praktyk hodowlanych. Mogą one w przyszłości przyczynić się do udoskonalenia technik przechowywania nasienia ryb oraz identyfikacji markerów jakości gamet i markerów przydatności nasienia do mrożenia.

Profesor uczestniczyła w realizacji 31 projektów badawczych, w tym w 6 jako kierownik. Odbyła staże naukowe w prestiżowych ośrodkach badawczych, m.in. na Ohio State University (USA) oraz w LAFUGA, Ludwig-Maximilians-Universität w Monachium (Niemcy). Jest laureatką licznych nagród i stypendiów naukowych, m.in. stypendium dla wybitnych młodych naukowców MNiSW, „START” Fundacji Nauki Polskiej oraz „Pro Scientia et Vita” Fundacji Członków PAN. Jej dorobek naukowy obejmuje 135 oryginalnych prac badawczych i przeglądowych, z czego 105 jest indeksowanych w JCR.

Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów naukowych!

Czytaj więcej

Prof. dr hab. Mariusz Piskuła został powołany do Komitetu Polityki Naukowej – organu doradczego ministra nauki i szkolnictwa wyższego, zajmującego się kształtowaniem polityki naukowej państwa. Kadencja obecnego składu trwa od 2022 do 2027 roku. W gronie 12 ekspertów znalazło się sześciu nowych członków, reprezentujących różne dziedziny nauki.

Komitet pełni kluczową rolę w analizie działań naukowych i rekomendowaniu kierunków rozwoju polskiej nauki. Jego prace mają realnie wspierać naukę, gospodarkę i bezpieczeństwo kraju.

– Komitet Polityki Naukowej odgrywa kluczową rolę w analizie dotychczasowych działań i rekomendowaniu kierunków rozwoju polskiej nauki.(…)Dlatego zdecydowałem się powołać w skład Komitetu Polityki Naukowej wybitnych ekspertów, którzy dzięki szerokiej gamie zainteresowań badawczych i dotychczasowym osiągnięciom, zagwarantują wachlarz różnorodności i najwyższy poziom merytoryczny – powiedział Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Marcin Kulasek.

Gratulujemy profesorowi Mariuszowi Piskule i wszystkim nowym członkom! Życzymy owocnej pracy na rzecz rozwoju polskiej nauki.

Komitet Polityki Naukowej jest organem pomocniczym ministra nauki i szkolnictwa wyższego ds. polityki naukowej państwa. KPN powołano w 2010 roku, a członkowie pierwszej kadencji rozpoczęli prace rok później. Od 2018 roku gremium to działa w oparciu o ustawę z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Zdjęcia: MNiSW

Czytaj więcej

Już od bieżącego numeru (wolumin 75) artykuły publikowane w Polish Journal of Food and Nutritional Sciences, kwartalniku naszego Instytutu, ukazują się na licencji Creative Commons Attribution 4.0 (CC BY 4.0). W praktyce oznacza to, że autorzy zachowują pełne prawa autorskie i wydawnicze, a jednocześnie ich prace mogą być swobodnie wykorzystywane, udostępniane i modyfikowane, pod warunkiem podania źródła.

To istotna zmiana, ponieważ wcześniejsze numery były objęte bardziej restrykcyjną licencją CC BY-NC-ND, która nie pozwalała na komercyjne wykorzystanie ani tworzenie utworów zależnych. Nowe zasady sprawią, że dostęp do publikowanych badań będzie teraz łatwiejszy dla szerszego grona odbiorców – nie tylko naukowców, ale także studentów, nauczycieli czy specjalistów z obszaru biznesu.

Dzięki temu wyniki publikowane w czasopiśmie będą mogły być szerzej wykorzystywane w edukacji, innowacjach oraz praktyce zawodowej. Firmy i instytucje badawcze będą miały większą swobodę w analizowaniu i rozwijaniu zaprezentowanych w artykułach koncepcji, co może przyczynić się do powstawania nowych rozwiązań technologicznych czy produktów. Z kolei nauczyciele i popularyzatorzy nauki będą mogli łatwiej włączać treści z czasopisma do materiałów edukacyjnych. To kolejny krok w kierunku upowszechniania otwartej nauki w Polsce, która dąży do zapewnienia swobodnego dostępu do wyników badań, co sprzyja ich szerokiemu wykorzystywaniu oraz przyspiesza rozwój innowacji i technologii.

Otwarta nauka odnosi się do sposobu prowadzenia badań naukowych, ale i komunikowania wyników badań w oparciu o zasady otwartości, przejrzystości, replikowalności, weryfikowalności. Więcej o otwartej nauce przeczytasz TU.

Czytaj więcej

Jesteś studentem i masz pomysł na wykorzystanie odpadów spożywczych? Chcesz przedstawić swój plan ekspertom, ale i skonfrontować go z realnymi potrzebami rynku? Podejmij wyzwanie EIT Food „Waste-to-Value” i dołącz do kursu, dzięki któremu przyczynisz się do rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego, spotkasz mentorów ze świata nauki i biznesu i zdobędziesz szansę na stworzenie prototypu swojego pomysłu.

O programie

Program Food Solutions „Waste-to-Value” to ekscytująca szansa dla studentów, by rozwijać gospodarkę o obiegu zamkniętym przez przekształcanie odpadów spożywczych w wartościowe biomateriały. Dzięki ustrukturyzowanym blokom nauczania i praktycznemu wymiarowi kursu, uczestnicy w trakcie 7 miesięcy rozwiną w sobie postawę przedsiębiorczości, poznają ekosystemy innowacji i praktyki zrównoważonego rozwoju.

Dołącz do kursu, jeśli chcesz:

• poznać gospodarkę o obiegu zamkniętym,
• rozwinąć kompetencje, m.in. rozwiązywania problemów, przywództwa i krytycznego myślenia,
• obudzić w sobie podejście projektowe myśląc o systemie żywnościowym, od łańcucha dostaw, przez pakowanie, po marketing,
• stworzyć profesjonalny biznesplan i koncepcję innowacji,
• pracować pod okiem mentorów – ekspertów branży,

Struktura programu

Program rozpoczyna się od wydarzenia inauguracyjnego (w trybie online, planowany termin: koniec marca), a następnie obejmuje: ustrukturyzowane bloki nauczania oraz sesje prezentacji pomysłów (pitching).

Bloki nauczania o przedsiębiorczości i innowacjach:

1. Rynek – Ocena potencjału Twojej innowacji;
2. Klienci – Identyfikacja grupy docelowej i propozycji wartości;
3. Model biznesowy – Skuteczne dostarczanie wartości;
4. Marketing – Angażujące docieranie do odbiorców;
5. Finanse – Podstawy finansowe dla Twojego przedsięwzięcia.

Uczestnicy wezmą udział w trzech sesjach pitchingu, aby skutecznie zaprezentować swoje pomysły, otrzymać wartościowy feedback i dopracować swoje pomysły pod okiem ekspertów. Mentoring od liderów branży pomoże przekształcić pomysły w realne modele biznesowe.

Możliwości kariery

Program przygotowuje studentów do różnych ścieżek zawodowych, w tym:

• Przedsiębiorczości – Założenia własnej firmy,
• Start-upów – Pracy w innowacyjnych przedsiębiorstwach,
• Doradztwa – Zostania konsultantem ds. innowacji,
• Przedsiębiorczości na poziomie organizacji – Wprowadzania zmian w organizacjach,
• Badań i rozwoju – Pracy w sektorze spożywczym.

Absolwenci programu mieli możliwość współpracować z wiodącymi firmami, takimi jak Puratos, lub założyć własne start-upy.

Kto może aplikować?

Program jest skierowany do studentów, którzy znajdują się na etapie pomysłu swojej innowacji i chcą rozwinąć prototyp. Jeśli jesteś studentem studiów licencjackich, magisterskich lub doktoranckich z zakresu technologii żywności, inżynierii rolniczej, dietetyki, ekonomii, zarządzania, lub innych pokrewnych dziedzin, możesz aplikować. Priorytet będą miały osoby ze znajomością języka angielskiego co najmniej na poziomie B1-B2.

Międzynarodowy program umożliwia stypendia, dzięki którym udział w kursie o wartości 3 500 € jest bezpłatny. Dodatkowo pierwsza zwycięska drużyna będzie miała szansę wygrać nagrodę w wysokości 1 500 €.

Bądź częścią zmiany, aplikuj już teraz!

Masz pytania? Skontaktuj się z nami:

Dagmara: d.zlotkowska@pan.olsztyn.pl
Małgorzata: m.starowicz@pan.olsztyn.pl

—

Program “Waste-to-Value” Food Solutions organizowany jest we współpracy z Foodback, Instytutem Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Yaşar University oraz İzmir Agricultural Technology Center.

EIT FOOD to największa i najbardziej dynamiczna społeczność innowacji w branży spożywczej. Tworzy połączenia w całym systemie żywnościowym i napędza innowacje: między startupami i korporacjami, przedsiębiorcami i inwestorami, konsumentami i przemysłem, badaniami i działaniami, teraźniejszością i przyszłością.

Czytaj więcej

Pączki bezglutenowe, wegańskie, proteinowe, bez smażenia na tłuszczu – coraz częściej niektóre składniki tradycyjnie stosowane zamienia się na takie o właściwościach prozdrowotnych. Pod kątem technologicznym takie warianty nie są wyzwaniem. Dodatki te wpływają jednak na konsystencję ciasta, a co za tym idzie, na teksturę oraz walory smakowo-zapachowe produktu. W Tłusty czwartek o najnowszych trendach piekarniczych opowiada dr Marianna Raczyk z naszego Instytutu.

– Choć sama receptura ciasta drożdżowego nie zmieniła się od lat, to dziś coraz częściej spotyka się jej modyfikacje, w zależności od wymagań konsumenta – wskazuje ekspertka od technologii żywności i żywienia człowieka.

Pączkowe trendy

W cukierniach można dziś bez problemu znaleźć pączki wegetariańskie (bez smażenia na smalcu), wegańskie (z zamiennikiem jajek i mleka w cieście) czy bezglutenowe (z zamiennikiem glutenu, obecnego w mące pszennej, który odpowiada za elastyczność ciasta).

– Jednym z najnowszych trendów jest przygotowywanie pączków pieczonych, czyli bez smażenia w tłuszczu, a jedynie w strumieniu gorącego powietrza. Taki pączek będzie miał mniej kalorii i mniej tłuszczu, w tym mniej niekorzystnych dla zdrowia kwasów nasyconych. Jednak co za tym idzie, będzie też miał mocno zmieniony smak – wskazuje dr Marianna Raczyk.

Innym pomysłem jest zastąpienie niektórych składników tradycyjnie stosowanych takimi o właściwościach prozdrowotnych. Chodzi np. o zastąpienie mąki „białej” mąką pełnoziarnistą, aby zwiększyć udział błonnika pokarmowego i mikroelementów; albo o zastąpienie cukru ksylitolem, stewią lub innym słodzikiem.

– Jeśli chodzi o tradycyjnego pączka i zdrową żywność, to jedno wyklucza drugie. Pączek składa się głównie z cukrów prostych i tłuszczy nasyconych, jest więc produktem, który ma nam po prostu dostarczyć przyjemności. Ale producenci podejmują różne próby, aby zawierał nieco więcej składników odżywczych, np. zwiększając udział białka (ciasto na bazie sera twarogowego lub z dodatkiem serwatki), zwiększając udział błonnika (dodatek otrębów, siemienia lnianego czy nasion chia) albo stosując niskocukrowe marmolady jako nadzienie – opowiada naukowczyni.

– Te wszystkie modyfikacje nie sprawiają większych problemów technologicznych, ale zawsze wpływają na konsystencję ciasta, teksturę, smak i zapach produktu. Dlatego też w Tłusty czwartek wielu konsumentów wciąż poszukuje tych najbardziej tradycyjnych pączków – przecież to do tych tradycyjnych pączkarni ustawiają się najdłuższe kolejki – podkreśla dr Marianna Raczyk.

Tradycyjny pączek pod lupą

Jak przypomina dr Marianna Raczyk, tradycyjny pączek składa się z ciasta drożdżowego, które w swoim składzie, obok mąki pszennej, wody i drożdży, najczęściej ma też jaja, mleko, masło i cukier. – Po fermentacji ciasta wyrobioną kulkę wkłada się do głębokiego tłuszczu rozgrzanego do temperatury 180 st. C i smaży z jednej i drugiej strony – bo z definicji pączek to właśnie produkt smażony w głębokim tłuszczu. Masa jest na tyle lekka, że pączek się nie zanurza, tylko unosi na tłuszczu. Stąd też charakterystyczna jasna obwódka wokół pączka – oznacza ona miejsce, w którym pączek nie miał już bezpośredniego kontaktu z rozgrzanym tłuszczem. Jeśli takiej obwódki nie ma, pączek był wyprodukowany inną technologią – wskazuje.

– Pączek tradycyjnie jest smażony na smalcu, czego się dziś już raczej nie spotyka, chyba że w domowych warunkach. W przemyśle spożywczym pączki są smażone w specjalnej fryturze, czyli mieszance olejów roślinnych, odpornych na długotrwałe działanie wysokiej temperatury. Jednak mieszanki często budzą wiele kontrowersji, ponieważ składają się głównie z kwasów nasyconych, niekorzystnych dla naszego zdrowia, a warto pamiętać, że podczas smażenia nawet do około 20 proc. tego tłuszczu może być wchłonięte przez ciasto. Co ciekawe, badania pokazują, że smalec nie jest taki zły do smażenia, ponieważ ma niewiele kwasów tłuszczowych trans i więcej kwasów jednonienasyconych, w porównaniu np. do masła czy utwardzonych olejów roślinnych  – podaje naukowyczni.

Średnio jeden tradycyjny pączek zawiera 250-350 kilokalorii. – Pod względem kaloryczności lepiej wybierać pączki z nadzieniem owocowym niż kremowym. Kremy są produkowane na bazie tłuszczy nasyconych, przez to kaloryczność pączka może się zwiększyć nawet o 100 kcal – podaje dr Marianna Raczyk.

Na koniec, naukowczyni, która obecnie zajmuje się badaniem powiązań między dietą a ekspresją genów i ich wpływem na zdrowie, przypomina, że każdy zjedzony pączek jest dodatkowym zastrzykiem kalorii, które trzeba później jakoś spalić np. poprzez dodatkową aktywność fizyczną.

Czytaj więcej

Odnowienie poczucia wspólnoty, kolegialne opracowanie nowej misji oraz nowych celów strategicznych Instytutu, a także poprawa przejrzystości komunikacji wewnętrznej – to jedne z priorytetów prof. Moniki M. Kaczmarek, która z początkiem roku objęła stanowisko dyrektora Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

Od ponad miesiąca pełni Pani funkcję dyrektora Instytutu. Jakie były pierwsze wyzwania?

Monika M. Kaczmarek: Chyba największych bieżącym wyzwaniem – nie tylko dla mnie, ale i dla całego Instytutu – jest odnalezienie się w nowej strukturze organizacyjnej, zmienionej jeszcze przez poprzedniego dyrektora. Teraz mamy jeden pion badawczy (a nie dwa, jak wcześniej) i jednego wicedyrektora do spraw naukowych. Mamy też nowy podział na zespoły badawcze, laboratoria. I oczywiście mamy nową siedzibę, do której przeprowadziliśmy się w grudniu. Wcześniej funkcjonowaliśmy w różnych lokalizacjach, dziś pracujemy w jednym miejscu. Widzę w tym wszystkim duże szanse, na wielu polach.

Jakie są zatem Pani najważniejsze plany dotyczące zarządzania Instytutem?

M.M.K.: Najważniejsi dla mnie są ludzie i większość moich planów obraca się właśnie wokół nich. To podejście współgra z moimi osobistymi wartościami i przekonaniem, że silna wspólnota naukowa stanowi fundament każdego dobrze funkcjonującego Instytutu. Chciałabym, abyśmy na nowo poczuli się jedną społecznością – zarówno w aspekcie naukowym, jak i towarzyskim.

Jednym z kroków w tę stronę będzie zmiana funkcjonowania Instytutu w oparciu o bardziej kolegialny model zarządzania. Już podjęłam tu pierwsze kroki m.in. organizując spotkania z poszczególnymi grupami pracowników np. kierownikami zespołów badawczych oraz doktorantami. Kolejne z następnymi gremiami będą systematycznie planowane. Ich nadrzędnym celem jest zwiększenie zaangażowania pracowników w funkcjonowanie Instytutu, tak abyśmy wspólnie opracowywali strategiczne kierunki jego rozwoju. Ostateczne decyzje pozostaną w zakresie moich obowiązków, jednak zależy mi na stworzeniu przestrzeni do otwartej dyskusji i współpracy. 

Chcę również przypomnieć nam wszystkim, że tworzymy jedną społeczność i każdy z nas – niezależnie od pełnionej funkcji – odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu tej ogromnej układanki. Aby ona dobrze funkcjonowała, wszystkie elementy muszą być dobrze zsynchronizowane, a niektóre – jeśli to konieczne – odpowiednio usprawnione i „naoliwione”.

Na przykład jakie?

M.M.K.: Jednym z nich jest poprawa przejrzystości komunikacji wewnętrznej w Instytucie. Chcę aby pracownicy nie tylko byli na bieżąco z tym, co się dzieje, ale też mieli możliwość wyrażenia swoich opinii. W tym celu organizuję wspomniane już spotkania z pracownikami, zapewniam politykę otwartych drzwi, a w nadchodzących miesiącach będę podejmować kolejne działania usprawniające komunikację w Instytucie.

Na czym jeszcze Pani zależy?

M.M.K.: Stawiam również na inkluzywność i tworzenie równych szans dla wszystkich pracowników, niezależnie od ich stanowiska czy etapu kariery. Chciałabym, aby każdy miał jasno określoną ścieżkę rozwoju zawodowego, co wymaga wypracowania przejrzystych zasad awansu oraz systemu wsparcia, który pomoże w osiąganiu kolejnych etapów kariery naukowej i administracyjnej.

A jak chciałaby Pani wspierać pracowników naukowych?

M.M.K.: Uważam, że musimy myśleć bardziej interdyscyplinarnie i wychodzić ze swoich wąskich obszarów. Mamy świetnie wykształconą kadrę, która zdobywała doświadczenie w bardzo dobrych zagranicznych laboratoriach i jednostkach. Mamy również wielu młodych, ambitnych naukowców. Jeśli połączymy nasze kompetencje i postawimy na interdyscyplinarność, będziemy prowadzić badania na jeszcze lepszym poziomie i skuteczniej aplikować o prestiżowe granty. W tym obszarze ważne będzie usprawnienie procesu aplikowania o granty, organizowanie kompetentnych zespołów projektowych i nawiązywanie współpracy z kluczowymi partnerami w kraju i zagranicą oraz z otoczeniem gospodarczym.

Ma Pani też w planach opracowanie nowej misji Instytutu, powiązanej z niedawno przeprowadzonym rebrandingiem wokół hasła: „InLife”?

M.M.K.: Oczywiście, to jeden z moich priorytetów. Mam już pewną wizję tej misji, ale chcę, aby powstała przy udziale przedstawicieli pracowników, z którymi wspólnie ustalimy nasze cele strategiczne. Myślę, że dokument ten będzie gotowy najpóźniej do końca pierwszego półrocza.

Chcę też położyć nacisk na długofalową strategię rozwoju Instytutu, abyśmy działali w sposób przemyślany i spójny, a nie impulsywnie.

Budżet zaprząta Pani głowę?

M.M.K.: Bardzo. Mamy wiele zobowiązań wynikających z budowy nowej siedziby, a proces sprzedaży naszych starych budynków Instytutu jeszcze potrwa. Jednak wraz z całym zespołem robimy wszystko, aby jak najszybciej odzyskać płynność finansową. Jestem optymistką i wychodzę z założenia, że nie ma rzeczy niemożliwych – kluczowe jest działanie na wielu frontach.

A jakie ma Pani plany na poszerzanie współpracy Instytutu z otoczeniem społeczno-gospodarczym?

M.K.: Jeśli chodzi o współpracę z otoczeniem społecznym, chciałabym jeszcze bardziej postawić na popularyzację i edukację, np. na stałe współpracując ze szkołami w Olsztynie i regionie. To dla mnie osobiście bardzo ważny temat, ponieważ z jednej strony zwiększamy w ten sposób świadomość dzieci i młodzieży na temat pracy i roli naukowca, a z drugiej – być może zachęcimy młode osoby do podjęcia w przyszłości kariery naukowej. 

Współpraca z biznesem to dla mnie kluczowy obszar, w którym widzę ogromny potencjał do rozwoju. Chcę, aby Instytut stał się strategicznym partnerem dla firm, zwłaszcza w dziedzinach biotechnologii, innowacyjnej produkcji żywności oraz zdrowia ludzi i zwierząt. W planach mam intensyfikację działań związanych z transferem technologii i komercjalizacją wyników badań, m.in. poprzez wspólne projekty badawczo-rozwojowe oraz wspieranie inicjatyw, które pozwolą skutecznie wdrażać nasze osiągnięcia naukowe do praktyki.

Jeszcze jakieś plany – może nawet takie na dalszą przyszłość?

M.M.K.: Takim dalekosiężnym planem, który chciałabym zrealizować, jest powołanie przy Instytucie zewnętrznego ciała doradczego w postaci międzynarodowej rady doradczej. Takie organy funkcjonują już na niektórych uniwersytetach oraz w kilku instytutach naukowych. Uważam, że taka rada mogłaby wnieść świeże spojrzenie na działalność Instytutu, pomóc w określaniu priorytetów badawczych i zwiększyć naszą widoczność na arenie międzynarodowej. Warto spojrzeć na siebie również oczami osób spoza naszej naukowej „bańki” i wykorzystać ich perspektywę, aby w pełni rozwinąć potencjał Instytutu.

—

Więcej o karierze naukowej prof. Moniki M. Kaczmarek można przeczytaj tutaj.

Czytaj więcej