Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie rozpoczął swoją działalność w 1988 roku. Obecnie posiada status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego (KNOW) oraz wiodącą pozycję wśród jednostek naukowych w Polsce, doceniany zarówno na arenie krajowej jak i europejskiej w obszarze nauk rolniczych, leśnych, weterynaryjnych i w szeroko definiowanych naukach o życiu. Instytut jest członkiem międzynarodowej Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze Żywności – EIT Food, skupiającej uniwersytety i ośrodki badawcze z czołowych pozycji rankingów naukowych oraz największe potęgi biznesowe. Interdyscyplinarny zespół pracowników Instytutu prowadzi badania podstawowe i stosowane w zakresie:

  • nauk weterynaryjnych i nauk o zwierzętach, a w szczególności biologii i patologii rozrodu, rozpoznania przyczyn i patomechanizmów zaburzeń rozrodu zwierząt, opracowania i wprowadzenia nowych technik terapeutycznych oraz metod biotechnicznych i biotechnologicznych w celu zapobiegania i leczenia niepłodności, a także opracowywania narzędzi służących ochronie bioróżnorodności produkcji zwierzęcej i ochronie wybranych gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem oraz badań nad fizjologicznymi podstawami żywienia zwierząt;
  • nauk o żywności i żywieniu w problematyce badania wzajemnych interakcji pomiędzy składnikami żywności a organizmem człowieka; identyfikacji, oceny i wdrożenia strategii doskonalenia wartości odżywczych i prozdrowotnych żywności, rozpoznania niepożądanych reakcji organizmu na składniki żywności, w tym nietolerancji, alergii i patogenności;
  • nauk biomedycznych w tematyce rozpoznania przyczyn i terapii niepłodności człowieka, mechanizmów oddziaływania środowiska, w tym żywności i zanieczyszczeń, na utrzymanie komfortu i jakości życia, profilaktyki i terapii cukrzycy typu 2, alergii i otyłości; a także badań z zakresu mechanizmów regeneracji tkanek i opracowywania nowatorskich metod diagnostycznych (biosensorów diagnostycznych).

Działalność badawcza i wdrożeniowa Instytutu prowadzona jest w trzynastu zespołach: Mechanizmów Działania Hormonów, Immunologii i Patologii Rozrodu, Fizjologii i Toksykologii Rozrodu, Lokalnych Regulacji Fizjologicznych, Biologii Gamet i Zarodka, Biosensorów, Immunologii i Mikrobiologii Żywności, Biologicznych Funkcji Żywności, Chemii i Biodynamiki Żywności, Chemicznych i Fizycznych Właściwości Żywności, Profilaktyki Chorób Metabolicznych, Biologii i Patologii Rozrodu Człowieka, Ochrony Bioróżnorodności przy wsparciu metodycznym pięciu specjalistycznych laboratoriów: Biologii Molekularnej, In Vitro, Mikrobiologii, Sensoryki, Zwierzętarni; wyposażonych w nowoczesną aparaturę badawczą pozyskaną w większości w ramach projektów strukturalnych Unii Europejskiej.

IRZiBŻ prowadzi szeroką współpracę naukową z wiodącymi ośrodkami badawczymi na całym świecie. Odbywa się ona poprzez zawiązywanie sieci partnerskich, inicjowanie wspólnych projektów badawczych, zawieranie umów dwustronnych i organizację konferencji o zasięgu międzynarodowym. Ponadto, od wielu lat Instytut szczyci się statusem europejskich i krajowych Centrów Doskonałości: międzynarodowego – Centre of Excellence for Knowledge Transfer, Research and Education in Food and Health for Central and Eastern Europe (CENEXFOOD) i krajowego – Centrum Doskonałości: Biotechnika i biotechnologia w kreowaniu nowych strategii kontroli rozrodu oraz ochrony zdrowia ludzi i zwierząt (BIOANIREP).

Komisja Europejska uznała działalność badawczą Instytutu za kluczową w zwiększaniu potencjału naukowego i socjoekonomicznego Polski Wschodniej, wspierając jego udział w wielu międzynarodowych programach UE (m.in. 7PR, HORYZONT 2020, Akcje Marii Curie), umożliwiając rozwijanie relacji z wiodącymi jednostkami naukowymi, rekrutację wybitnych badaczy oraz wzmocnienie integracji z Europejską Przestrzenią Badawczą.

Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego w dziedzinie nauk rolniczych: technologii żywności i żywienia oraz zootechniki. Szkolenie młodej kadry naukowej stanowi istotną część misji Instytutu, umożliwiając studentom II i III stopnia zdobywanie interdyscyplinarnej wiedzy i uniwersalnych umiejętności, kluczowych w jednostkach naukowych i przedsiębiorstwach B+R. Młodzi adepci nauki uczestniczą w badaniach prowadzonych w Instytucie, odbywając staże i szkolenia naukowe w ramach współpracy z wiodącymi ośrodkami badawczymi w całej Europie, Japonii, Izraelu, USA i Chinach. Ponadto, umożliwia się im realizację własnych projektów badawczych, gwarantując dostęp do know-how i nowoczesnego zaplecza badawczego.

Jednym ze strategicznych celów Instytut jest przełożenie wyników badań na rozwiązania i innowacje istotne z punktu widzenia partnerów przemysłowych, przy jednoczesnym zachowaniu spójności priorytetów badawczych z socjoekonomicznymi potrzebami kraju i regionu. W ramach platformy wymiany wiedzy i doświadczeń Instytut dostarcza indywidualne rozwiązania z zakresu medycyny, weterynarii, hodowli zwierząt i technologii żywności, oferując najwyższej jakości ekspertyzy, szkolenia i analizy wraz z dostępem do specjalistów i nowoczesnej aparatury badawczej.

Instytut jest wydawcą dwóch międzynarodowych czasopism naukowych: Polish Food and Nutrition Sciences oraz Reproductive Biology indeksowanych w bazie JCR.