Olsztyn 05 – 07 listopada 2014
W dniach 05-07 listopada 2014 odbyła się trzecia konferencja zorganizowana w ramach projektu PNEUFISH, finansowana ze środków UE z funduszy Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013, oś priorytetowa 3.5 Projekty Pilotażowe”.
W hotelu Omega w Olsztynie nad jeziorem Krzywym, uczestnicy konferencji zapoznali się z wynikami badań prowadzonych w ramach projektu „Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry – możliwości aplikacyjne oraz wpływ na parametry jakościowe i ilościowe gamet oraz dobrostan tarlaków”. Wśród uczestników byli przedstawiciele Polskiego Związku Wędkarskiego, Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Państwowej Straży Rybackiej, Suwalskiego Parku Krajobrazowego, Służby Rybactwa na Litwie a także lekarze weterynarii . Licznie pojawili się pracownicy i studenci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, z Wydziału Nauk o Środowisku w Olsztynie. Najbardziej jednak cieszy obecność na konferencji przedstawicieli prywatnych gospodarstw rybackich, do których w szczególności adresowane są wyniki naszych badań.
Tematem przewodnim konferencji było pneumatyczne pozyskiwanie ikry od ryb jesiotrowatych.
W prezentacji pt.: „Tarło pneumatyczne i możliwości jego zastosowania u ryb nie owulujących ikry do jamy ciała” dr Radosław Kowalski wprowadził w zagadnienia pneumatycznego pozyskiwania ikry ryb. Mimo, że metoda ta znana jest od 1957 roku, do niedawna nie była doceniana przez praktyków. Dopiero niedawne zainteresowanie środowiska naukowego i przeprowadzone badania pozwoliły na udoskonalenie metody i ukazanie wszystkich jej zalet. Dotychczas sądzono, że pneumatyczne tarło może być stosowane u gatunków owulujących ikrę do jamy ciała. Badania naszego zespołu pokazują, że ikra innych ryb takich jak szczupak i jesiotry może być z powodzeniem pozyskiwana pneumatycznie. Pneumatyczne tarło pozwala na pozyskanie lepszej jakości jaj co przekłada się na lepsze wyniki rozrodu. Mała inwazyjność metody pozwala też polepszyć dobrostan tarlaków zarówno dzięki zmniejszeniu ilości uszkodzeń zewnętrznych ciała ryb, jak i ułatwieniu resorpcji ikry, której nie udało się pozyskać (jest to szczególnie ważne u jesiotrów, których specyficznie ukształtowany układ płciowy nie pozwala zazwyczaj na pozyskanie 100% ikry).
O trudnościach w pozyskiwaniu ikry jesiotrów, związanymi z anatomią ich układu rozrodczego opowiedział dr hab. Mirosław Szczepkowski w wystąpieniu „Pozyskiwanie ikry jesiotrów – metody historyczne i innowacyjne”. Przedstawił on także metody pozyskiwania ikry poczynając od metod najbardziej inwazyjnych, związanych z uśmiercaniem ryb, a kończąc na metodach opracowanych dla poprawienia dobrostanu tarlaków.
Tematem trzeciego wykładu prowadzonego przez dr inż. Bożenę Szczepkowską była restytucja jesiotra ostronosego w Polsce. Badania genetyczne prowadzone w ostatnich latach wykazały, że genotyp tego gatunku jesiotra jest zbieżny z genotypem jesiotra bałtyckiego, którego nie ma w polskich wodach od lat 60. dwudziestego wieku. Zbieżność ta pozwoliła na na restytucję wymarłego gatunku do naszych wód. Niestety mała dostępność materiału zarybieniowego, oraz długi czas dojrzewania płciowego ryb nie pozwala na masowe zarybienia. Dlatego tak ważne jest opracowanie jak najbardziej skutecznych metod rozrodu aby zmaksymalizować jego efekty. Tu z pomocą może przyjść metoda pneumatycznego pozyskiwania ikry. Połączenie jej z dotychczasowymi metodami tarła pomoże w pozyskiwaniu lepszej jakości gamet i co za tym idzie większej ilości materiału zarybieniowego.
Po przerwie kawowej mgr Ziemowit Pirtań przedstawił uczestnikom konferencji „Znaczenie odnawialnych źródeł energii (OZE) dla rozwoju akwakultury”. Przedstawione zostały ekonomiczne oraz prawne aspekty tego zagadnienia.
Tematem ostatniego wykładu było „Praktyczne zastosowanie metody pneumatycznej w rozrodzie ryb jesiotrowatych – analiza jakości i ilości pozyskanych gamet oraz diagnostyka USG”. Dr Radosław Kowalski przedstawił wyniki badań prowadzonych na rybach jesiotrowatych w ramach projektu PNEUFISH. Wskazane zostały zalety metody pneumatycznej. Ważniejsze z nich to mała inwazyjność oraz małe nakłady siły fizycznej potrzednej do pozyskania ikry w porównaniu do tarła tradycyjnego. Niestety w związku z budową przewodów rozrodczych jesiotra metoda pneumatyczna sama w sobie nie jest jeszcze w pełni skuteczna i musi być stosowana w połączeniu z innymi, stosowanymi dotychczas technikami.
Liczymy, że realizowany przez nasz Instytut projekt PNEUFISH przyczyni się do rozpowszechnienia tej metody w Polsce, i być może w Europie. Pierwsze głosy zainteresowania już się pojawiły i wskazują na duże zapotrzebowanie obecnie pracujących wylęgarni na transfer wiedzy i technologii, które zwiększają efektywność rozrodu ryb. Dla każdego gatunku konieczne jest dostosowanie parametrów pneumatycznego tarła tak aby uzyskać jak najlepszą wydajność i jakość ikry, oraz nie wywołać śnięć potarłowych.
Po zakończeniu wykładów mieliśmy okazję zaprezentować mobilne laboratorium. Mercedes sprinter zakupiony w ramach projektu i dostosowany do naszych potrzeb, jest niezwykle pomocny podczas przeprowadzania badań nad rozrodem ryb w czasie badań prowadzonych w ośrodkach hodowlanych. Mamy w nim miejsce na przeprowadzanie analiz ruchu plemników czy pomiary koncentracji nasienia. Naszego „mobilka” (tak zdrobniale nazywamy to mobilne laboratorium) doceniamy zwłaszcza wczesną wiosną i późną jesienią, gdy nie musimy już marznąć podczas przeprowadzania doświadczeń. Ponadto łatwiej jest nam zachować wszelkie rygory sanitarne, gdyż nie wychodzimy z naszymi urządzeniami na zewnątrz. Wszelkie próbki pobierane są do jednorazowych pojemników, próbki, które mają pozostać u hodowcy, zawsze pobierane są do sterylnych opakowań/próbówek. Ma to niebagatelne znaczenie ze względu na współpracę z wieloma ośrodkami hodowlanymi o różnym statusie epidemiologicznym (w tym i enklawy).
Następnego dnia odbyły się konsultacje indywidualne, podczas których uczestnicy konferencji mogli zapytać o interesujące ich szczegóły naszych badań. Wszystkie referaty zostały opracowane w pisemnej wersji, wydanej w monografii zatytułowanej „Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry – możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb jesiotrowatych” pod redakcją prof. Jana Glogowskiego. Książkę tę otrzymali wszyscy uczestnicy w ramach pakietu materiałów konferencyjnych.
W ramach projektu PNEUFISH planowane są jeszcze praktyczne warsztaty, na których każdy chętny będzie mógł osobiście przekonać się o tym, jak szybko i przyjemnie przeprowadza się pneumatyczne tarło. Warsztaty odbędą się wczesną wiosną 2015 roku, każdy z uczestników będzie mógł sam wytrzeć rybę stosując przy tym innowacyjną technikę pneumatycznego pozyskiwania ikry ryb.
