Dr hab. Agnieszka Wacławik, prof. PAN, zdobyła Nagrodę Naukową Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie i w Białymstoku za wybitne osiągnięcia naukowe w kategorii nauk biologicznych, rolniczych i medycznych w roku 2022. Wyróżnienie – rekomendacją Kapituły Nagrody, za pogłębienie wiedzy na temat zrozumienia mechanizmów regulujących dwa przeciwstawne sposoby gojenia urazów skórnych – otrzymała prof. dr hab. n. med. Barbara Gawrońska-Kozak.

Prezydium Oddziału PAN nagrodziło dr hab. Agnieszkę Wacławik za znaczące pogłębienie wiedzy z zakresu molekularnych mechanizmów związanych z ustanowieniem i rozwojem ciąży u świni domowej i człowieka. To już VI edycja Nagród Naukowych Oddziału, które przyznawane są pracownikom ośrodków naukowych, uczelni wyższych i instytutów badawczych zlokalizowanych na obszarze Warmii, Mazur i Podlasia. Osiągnięcia kandydatów oceniane są pod kątem m.in. oryginalności tematyki badawczej i metodyki badań, wartości poznawczej, rangi czasopisma lub wydawnictwa, oraz wpływu osiągnięcia na praktyczny rozwój gospodarczo-społeczny i kulturalny regionu.

Dr hab. Agnieszka Wacławik pracuje na stanowisku profesora instytutu w Zespole Mechanizmów Działania Hormonów. Kapituła Nagrody Naukowej PAN nagrodziła dr hab. Agnieszkę Wacławik za cykl publikacji dotyczących molekularnych interakcji między sygnałem zarodkowym i jego mediatorami a układem rodnym we wczesnej ciąży na modelu świni domowej. Dr hab. Wacławik opisała m.in. nową, nieznaną dotąd korzystną rolę prostaglandyny F2α w regulacjach lokalnych procesów zachodzących w macicy i zarodku podczas wczesnej ciąży, jak również wykazała, że mechanizm jej działania jest uniwersalny i niezależny od typu implantacji (badania z udziałem dwóch typów trofoblastów nieinwazyjnego – świni domowej  i inwazyjnego – linia komórkowa trofoblastu ludzkiego). Nagrodzony cykl publikacji składa się z ośmiu prac eksperymentalnych o sumarycznym IF=37,2, opublikowanych w takich czasopismach, jak Biology of Reproduction Placenta, Theriogenology i International Journal of Molecular Science. Badania dr hab. Agnieszki Wacławik pozwalają na lepsze zrozumienie procesów zaangażowanych w ustanowienie ciąży u ssaków i mogą w przyszłości przyczynić się do opracowania terapii ograniczających wysoką śmiertelność zarodków w newralgicznym okresie implantacji zarodków, a tym samym zwiększyć szanse na utrzymanie ciąży i jej prawidłowy rozwój.

Prezydium Oddziału, przychylając się do rekomendacji Kapituły Nagrody, przyznało również wyróżnienie. Otrzymała je prof. dr hab. Barbara Gawrońska-Kozak, liderka Zespołu Biologii Regeneracyjnej z Zespołu Biologicznych Funkcji Żywności, za pogłębienie wiedzy na temat zrozumienia mechanizmów regulujących dwa przeciwstawne sposoby gojenia urazów skórnych: naprawczego, skutkującego wytworzeniem blizny i regeneracyjnego, odpowiedzialnego za gojenie bezbliznowe. W serii publikacji naukowych wykazano po raz pierwszy stymulujący wpływ czynnika Foxn1 na mechanizmy związane z wytworzeniem blizny oraz na mechanizmy kontrolujące/utrzymujące homeostazę niezranionej skóry. Ponadto badania mające na celu wykazanie udziału Foxn1 w procesie starzenia się skóry ujawniły, że wiek, jak i integracja dwóch parametrów: wieku i płci, mają największy wpływ na kondycję skóry. Prowadzone przez prof. Gawrońską-Kozak badania mogą przyczynić się do rozpoznania, a następnie opracowania metody przekierowania procesu naprawczego gojenia ran (bliznowego) na proces regeneracyjny (bezbliznowy), a także stworzenia narzędzi terapeutycznych służących do  stymulowania procesu gojenia w przypadku niegojących się ran (np. u osób w podeszłym wieku bądź diabetyków). Dane literaturowe poparte badaniami prof. Gawrońskiej-Kozak wykazały, że lokalizacja i modulacja ekspresji czynnika Foxn1 w skórze myszy jest analogiczna do ekspresji w skórze człowieka, dzięki czemu osiągnięte wyniki na modelu mysim stanowią istotny wkład w badania nad procesem gojenia ran skórnych u ludzi.

Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 17 stycznia br. podczas uroczystej sesji zgromadzenia Oddziału PAN w Olsztynie i w Białymstoku.