„Weekend z Konikiem Polskim” to nazwa imprezy hodowlanej, zorganizowanej przez prof. Zbigniewa Jaworskiego i dr hab. Martę Siemieniuch w dniach 19-20 sierpnia br. Przegląd hodowlany przeprowadzany jest corocznie w każdej stadninie, w celu zaprezentowania osobom zainteresowanym stawki koni uczestniczących w programie hodowlanym oraz kwalifikacji młodych koni do programu hodowlanego.
W pierwszym dniu imprezy przeprowadzone zostały polowe próby dzielności: zaprzęgowa oraz wierzchowa. Właściwa próba zaprzęgowa odbywa się na dystansie 8 km, podczas których koń ma do przebycia 800-metrowe odcinki, pokonywane na zmianę stępem i kłusem. Podczas polowej próby wierzchowej, koń przebywa dystans 9 km, rozpoczynający się 600-metrowym odcinkiem stępa, po którym następuje 600-metrowy odcinek kłusa, a po nim 600-metrowy odcinek galopu.Poszczególne odcinki powtarza się pięciokrotnie. Komisja sędziowska ocenia ruch konia i jego tempo w poszczególnych chodach oraz zachowanie podczas próby. Ocena końcowa konia jest zależna nie tylko od możliwości ruchowych konia (czyli budowy anatomicznej), ale również od jego kondycji (czyli wytrenowania), ponieważ ocenie podlegają wskaźniki fizjologiczne: tętno i oddechy mierzone przed i po próbie oraz czas, w jakim koń przebył założony dystans. Polowej próbie dzielności poddawane są zwykle konie 3-letnie, które w danym roku rozpoczęły pracę pod siodłem bądź w zaprzęgu. Ponieważ nie wszyscy hodowcy zdają sobie sprawę z obciążeń, które niesie ze sobą pokonanie takiego dystansu, zdarzało się że konie przyjeżdżające z zewnątrz, które nie były prawidłowo trenowane, nie zdawały w danym roku próby. W tym roku do próby przystępowały dwie klacze z hodowli Stacji Badawczej PAN w Popielnie. Jedna z klaczy była zajeżdżona i pokazywana przeze mnie w próbie wierzchowej, a drugą przygotował i pokazał główny stajenny Stacji, pan Czesław Lipka, podczas próby zaprzęgowej. Ilość koni prezentowana podczas prób dzielności, z oczywistych z hodowlanego punktu widzenia względów, jest stosunkowo mała i nigdy nie będzie tak duża, jak liczba rodzących się w stadninie źrebiąt. Próba polowa jest sprawdzianem użytkowości konia, który musi być pozytywnie zdany, przed wpisaniem konia do Księgi Stadnej Koników Polskich (bądź księgi stadnej innej rasy), warunkującym użytkowanie danego osobnika w rozrodzie. Ponieważ znaczna część źrebiąt i młodych koni, mimo że jest poprawnej budowy, nie posiada cech wybitnych, to takie konie są sprzedawane, tak aby do hodowli wyselekcjonować te rzeczywiście najlepsze. Ponieważ pomiędzy 18 a 36 miesiącem życia następuje intensywny wzrost koników, zdarza się że wstępnie wybrany do hodowli osobnik, nie spełnia kryteriów danej rasy i nie zostaje poddany próbie dzielności. Z tego względu, mimo że corocznie w Popielnie rodzi się około 25-30 źrebaków (razem w hodowli stajennej i rezerwatowej), to do prób dzielności przygotowywanych jest jedynie kilka trzylatków z każdego rocznika, tj. tych które pozostają na tzw. remont stada.
Następnego dnia odbył się przegląd hodowlany. Gości i wszystkich przybyłych przywitał Kierownik Stacji Badawczej Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN – dr Mamadou Bah, następnie krótkie przemówienie wygłosił Dyrektor IRZiBŻ ds. naukowych – prof. Dariusz Skarżyński. Przegląd stada podstawowego grupy stajennej, tj. ogierów czołowych i klaczy elitarnych, wraz z tegorocznym przychówkiem poprowadził, jak co roku, prof. Zbigniew Jaworski, który jest niewyczerpaną skarbnicą wiedzy w temacie koników polskich. Moja pomoc, jako nowego szefa działu konika, dotyczyła logistyki i organizacji przeglądu. Podczas przeglądu prof. Jaworski przekazał krótką informację nt. przynależności poszczególnych ogierów i klaczy do linii genealogicznych reprezentowanych w Popielnie. Podczas przeglądu przeprowadzona została również ocena źrebiąt przy matkach. Ogiery i klacze, które ukończyły w 2016 roku 5 lat są poddawane powtórnej ocenie bonitacyjnej. Bezpośrednio po przeglądzie stada podstawowego odbył się komisyjny wpis młodych ogierów i klaczy do Księgi Stadnej Koników Polskich. Komisji przewodniczył mgr inż. Jan Słomiany z Roztoczańskiego Parku Narodowego, który jest Przewodniczącym Komisji Księgi Stadnej Konika Polskiego.
Po zakończeniu przeglądu hodowlanego zaprosiliśmy gości na krótkie seminarium, podczas którego prof. Jaworski przekazał informacje, dotyczące aktualnej sytuacji w grupie rezerwatowej koników (omówienie zmian w strukturze poszczególnych tabunów). Dwa kolejne referaty dotyczyły Wszechstronnego Konkursu Konika Polskiego (WKKP) jako alternatywnej próby dzielności, który wygłosiła mgr inż. Marta Niedbalska oraz wpływu wybranych elementów rzędu jeździeckiego na fizjologię konia i jego dobrostan (lek. wet. Zbigniew Wróblewski)
Chciałabym zaprosić Pracowników IRZiBŻ do odwiedzenia Popielna podczas przyszłorocznego przeglądu hodowlanego.
Marta Siemieniuch
