Autor: admin

Wsparcie procesu reprodukcji ryb w przypadku wystąpienia katastrofy ekologicznej, zabezpieczenie stabilności hodowli w wylęgarniach ryb oraz ochrona puli genowej – to główne cele banków nasienia ryb, których tworzeniem zajmują się naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

– Świadomość potrzeby tworzenia banków nasienia ryb wciąż rośnie. Ubiegłoroczna katastrofa ekologiczna na Odrze uświadomiła, jak ważne jest posiadanie zaplecza, by w takich sytuacjach móc sprawnie i skutecznie rozpocząć proces reprodukcji rodzimych populacji ryb – podkreśla dr Sylwia Judycka z Zespołu Biologii Gamet i Zarodka IRZiBŻ PAN.

Oprócz ochrony zagrożonych gatunków czy całych populacji ryb, banki nasienia pozwalają także na zabezpieczenie stabilności linii hodowlanych w wylęgarniach ryb. Właśnie przy tworzeniu banku nasienia ryb dla największego zakładu tego typu w Polsce, mieszczącego się w miejscowości Dąbie (Wylęgarnia Ryb Dąbie), pracowała dr Sylwia Judycka. Przedsięwzięcie było realizowane w ramach projektu z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR).

– Posiadanie zamrożonego nasienia bardzo ułatwia hodowlę w różnych sytuacjach np. w przypadku, gdy dojrzałość płciowa samic i samców z różnych powodów nie zachodzi w tym samym czasie albo gdy w jakimś roku hodowla nie dysponuje dojrzałymi płciowo samcami, co uniemożliwia pozyskanie świeżego nasienia do tarła – wskazuje naukowczyni.

Wsparcie efektywności w hodowli to niejedyny powód posiadania banku nasienia ryb. – Również w hodowlach może dojść do katastrofy, gdy w wodzie zostanie wykryty groźny dla ryb wirus. W takich sytuacjach, niestety, trzeba zutylizować cały zasób gospodarstwa. Jego odbudowa naturalnymi metodami może trwać lata; przy wykorzystaniu zamrożonego nasienia cennych linii hodowlanych proces ten będzie zdecydowanie szybszy – podkreśla Sylwia Judycka.

Jak wskazuje badaczka, obecnie główną barierą przed posiadaniem banku nasienia ryb są kwestie finansowe: koszty stworzenia takiej bazy oraz jej utrzymania.

Nasienie ryb przed zdeponowaniem w banku jest poddawane procesowi kriokonserwacji (przechowywaniu w ultra niskiej temperaturze -196°C). – Napełniamy nasieniem cienkie, kilkunastocentymetrowe słomki, które na specjalnych ramkach są mrożone w oparach ciekłego azotu, a następnie są przenoszone do kontenerów z ciekłym azotem. Każda słomka z próbą zamrożonego nasienia jest dokładnie opisana, co umożliwia właściwą identyfikację zamrożonych prób nasienia oraz posiada określoną liczbę plemników w jednym mililitrze – tłumaczy specjalizująca się w tym naukowczyni.

Żywotność tak zamrożonego i przechowywanego nasienia jest wyliczana nawet na tysiące lat. – Dotychczas badaliśmy nasienie rozmrożone po kilku latach i nadal charakteryzowało się wysoką jakością – podaje Sylwia Judycka.

Zainteresowania badawcze dr Sylwii Judyckiej obejmują badania nasienia ryb – jego jakości czy poznania mechanizmów odpowiedzialnych np. za dojrzewanie plemników neosamców pstrąga tęczowego (neosamiec to ryba z odwrócona płcią). Główną metodą stosowaną w prowadzonych przez dr Sylwię Judycką badaniach jest wspomniana kriokonserwacja.

Ostatnie publikacje naukowe dr Sylwii Judyckiej dotyczyły m.in. opracowania wytycznych dla udoskonalenia procesu kriokonserwacji oraz oceny jakości nasienia ryb łososiowatych z odwróconą płcią.

We wrześniu badaczka rozpoczyna trzymiesięczny staż naukowy we Francji (w Laboratory of Fish Physiology and Genomics INRAE w Rennes), aby poznać technikę badawczą zwaną edycją genów i móc ją później wykorzystać w dalszych swoich badaniach.

Za swoje osiągniecia naukowe dr Sylwia Judycka została wyróżniona stypendium „L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki” (2022).

Read more

Próby pracy koników polskich w zaprzęgu i w siodle oraz prezentacja źrebiąt – znalazły się w programie „Weekendu z konikiem polskim”, który odbędzie się w dniach 1-2 września w Popielnie (woj. warmińsko-mazurskie), gdzie znajduje się stacja badawcza Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.

– Koniki polskie są końmi w typie prymitywnym, ukształtowanym głównie przez naturę, a w mniejszym stopniu przez człowieka. Potrafią się jednak podporządkować człowiekowi i z nim współpracować. Zapraszamy na wydarzenie nie tylko hodowców, ale także wszystkich zainteresowanych, którzy chcieliby zobaczyć przedstawicieli tej fascynującej rasy – mówi prof. dr hab. Marta Siemieniuch, która kieruje hodowlą koników polskich w stacji badawczej w Popielnie.

„Weekend z konikiem polskim” to cykliczna, dwudniowa impreza. W piątek 1 września odbędzie się polowa próba użytkowości dla koników polskich. To obowiązkowa próba dla młodych klaczy i ogierów, która ma ocenić umiejętności do pracy w zaprzęgu lub w siodle. – Przeprowadzimy próbę wierzchową, czyli w siodle, na dystansie 3600 metrów oraz próbę zaprzęgową na dystansie 3200 metrów. Sędziowie będą oceniać różne parametry m.in. ruch w stępie i kłusie, czas przebycia dystansu, zachowanie konia i jego parametry fizjologiczne. W tym roku do próby zaprzęgowej przystąpi 7 koni, a do wierzchowej – 17 – wyjaśnia prof. Marta Siemieniuch.

Sobota 2 września to z kolei czempionat źrebiąt pod matkami. – Podczas wydarzenia zostaną zaprezentowane źrebięta urodzone w tym roku, w obecności swoich matek. Sędziowie ocenią ich typ, budowę, zdrowie i rozwój oraz ruch w stępie i kłusie – zapowiada prof. Marta Siemieniuch.

Zbliżające się wydarzenie to także okazja do odwiedzenia stacji badawczej w Popielnie, która jest położona na półwyspie Popielniańskim, otoczonym trzema jeziorami: Śniardwy, Bełdany i Warnołty. Właśnie tam, w rezerwacie na obszarze ponad 1600 hektarów żyją na wolności koniki polskie.

SPADKOBIERCY TARPANÓW

Konik polski jest jedyną rodzimą, pierwotną rasą koni, wywodzącą się od dzikich tarpanów, które do końca XVIII wieku, a na niektórych terenach nawet do początku XIX wieku, można było spotkać na obszarze dawnej wschodniej Polski, Litwy i Prus. – W tym czasie tarpany zostały wyłapane i przekrzyżowane z lokalnymi końmi wykorzystywanymi do prac w gospodarstwie. Konik polski jest więc krzyżówką tarpana z lokalnym, małym koniem roboczym – wskazuje prof. Marta Siemieniuch.

Nazwę „konik polski” wprowadził w pierwszej połowie XX wieku badacz i propagator koni prymitywnych prof. Tadeusz Vetulani. Umieścił on koniki polskie w rezerwacie leśnym w Białowieży.

W Popielnie hodowla koników polskich jest prowadzona w dwóch systemach utrzymania: stajennym oraz rezerwatowym (gdzie zwierzęta żyją przez cały rok w środowisku naturalnym, a ingerencja człowieka jest ograniczona do minimum). W sumie żyją tam 102 konie.

Konie rezerwatowe żyją w grupach rodzinnych zwanych tabunami lub haremami. W każdej z nich żyje jeden dorosły ogier, klacze, tegoroczne źrebięta oraz czasem młodzież stada. Obecnie w rezerwacie żyje 26 koników polskich i 16 źrebiąt, tworzących trzy tabuny plus tzw. grupę kawalerską złożoną z dwóch młodych ogierów. Najstarszym koniem w rezerwacie w Popielnie jest 29-letnia klacz Hala. Ogiery żyją zazwyczaj około 22-23 lata.

Konik polski jest rasą uznawaną za zagrożoną wygięciem. – Rozwój tej rasy, zwłaszcza w chowie stajennym, jest bardzo intensywny m.in. za sprawą programu dopłat w celu zachowania różnorodności genetycznej. W sumie klaczy jest ponad 2,5 tys., a ogierów około 250 – podaje prof. Marta Siemieniuch.

STACJA BADAWCZA W POPIELNIE

Stacja badawcza w Popielnie należy do Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN od 2016 roku. Jednostka zajmuje się: hodowlą zachowawczą koników polskich w systemie stajennym i rezerwatowym; hodowlą zachowawczą bydła rasy polska czerwona, rolnictwem – uprawą i siewem zbóż, produkcją pasz dla zwierząt; gospodarką lasem doświadczalnym, stanowiącym rezerwat dla wolnożyjących tabunów konika polskiego; turystyką (stacja posiada bazę noclegową, muzeum przyrodnicze, zagrody pokazowe zwierząt hodowlanych, ścieżki rowerowe oraz polany biwakowe).

Jak podkreśla kierownik stacji dr Mamadou Bah, to wyjątkowe miejsce w kraju. – Nie zawahałbym się powiedzieć, że nawet na całym świecie m.in. ze względu na położenie wśród tak malowniczych terenów zielonych – podkreśla.

W stacji prowadzone są badania naukowe m.in. związane z behawiorem i dobrostanem koników polskich dotyczące np. ich struktury socjalnej czy relacji między osobnikami. 

Stacja nieustannie się rozwija. Jej bieżące plany rozwojowe polegają przede wszystkim na rozszerzeniu istniejącej infrastruktury oraz budowie nowej. – Planujemy m.in. odrestaurowanie stajni konika polskiego, na którą mamy już finansowanie, oraz budynków do wykorzystania turystycznego, a także zakończenie remontu budynku byłej szkoły pod kątem organizacji tam zielonych szkół czy warsztatów dla dzieci i młodych naukowców – mówi dr Mamadou Bah.

Więcej informacji o stacji na stronie: https://popielno.pl/

Read more