Our scientists with the Marshal Scientific Award
The team researching the reproductive biology of perch fish, including Dr Daniel Żarski, Dr Katarzyna Palińska-Żarska, Prof Andrzej Ciereszko, Dr Sylwia Judycka and Dr Joanna Nynca, received the award from the Marshal of the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship, Marcin Kuchciński, during the last session of this year’s Warmińsko-Mazurskie Voivodeship Assembly.
The prestigious award honoured the innovative research on improving the reproduction of perch fish (perch and pike-perch). As emphasised during the awarding ceremony, this is an important economic, cultural, natural and culinary value for Warmia and Mazury.
The research, conducted by scientists from the Department of Gamete and Embryo Biology of the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn and the S. Sakowicz Institute of Inland Fisheries – State Research Institute, is a response to the growing need to protect natural, local fish populations – an element of Warmia and Mazury’s heritage.
Research results are key to increasing the innovation and competitiveness of the region’s smart specialisation of ‘water economics’. Stimulating sustainable and profitable production of perch species on local fish farms, translating into increased quality and safety of the raw material reaching consumers is yet another – directly related to the economy – application of the researchers’ research.
The team has been researching the broad reproductive biology of perch fish for more than 10 years, combining comprehensive zootechnical analyses with advanced molecular research tools (transcriptomics and proteomics). The researchers share knowledge and good practices at national and international level, by attending key industry events, publishing, and organising practical workshops aimed at breeders and entrepreneurs. Notably, the team is also committed to engaging in popular science activities to bring the latest scientific developments to a wide range of consumers.
Congratulations!
Nasi naukowcy z Nagrodą Naukową Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Zespół badający biologię rozrodu ryb okoniowatych w składzie: dr hab. Daniel Żarski, dr Katarzyna Palińska-Żarska, prof. dr hab. Andrzej Ciereszko, dr Sylwia Judycka, dr hab. Joanna Nynca, odebrał nagrodę z rąk Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego Marcina Kuchcińskiego podczas ostatniej w tym roku sesji Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Prestiżowe wyróżnienie zostało przyznane za wyniki innowacyjnych badań nad poprawą rozrodczości ryb okoniowatych (okonia oraz sandacza). Jak podkreślano podczas uroczystości, to istotny zasób gospodarczy, kulturowy, przyrodniczy oraz kulinarny Warmii i Mazur.
Prowadzone przez pracowników Zakładu Biologii Gamet i Zarodka naszego Instytutu oraz Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. S. Sakowicza – Państwowego Instytutu Badawczego badania są odpowiedzią na rosnącą potrzebę ochrony naturalnych, lokalnych populacji ryb – elementu dziedzictwa Warmii i Mazur.
Wyniki badań mają kluczowe znaczenie dla wzrostu innowacyjności i konkurencyjności inteligentnej specjalizacji regionu jaką jest „ekonomia wody”. Stymulowanie zrównoważonej i opłacalnej produkcji gatunków ryb okoniowatych w lokalnych gospodarstwach rybackich, przekładający się na zwiększoną jakość i bezpieczeństwo surowca trafiającego do konsumentów to kolejne – związane bezpośrednio z gospodarką – zastosowanie prowadzonych przez naukowców badań.
Zespół od ponad 10 lat prowadzi badania nad szeroko pojętą biologią rozrodu ryb okoniowatych, łącząc kompleksowe analizy zootechniczne z zaawansowanymi narzędziami badań molekularnych (transkryptomika i proteomika). Naukowcy dzielą się wiedzą oraz dobrymi praktykami na poziomie krajowym i międzynarodowym, uczestnicząc w kluczowych wydarzeniach branżowych, wydając publikacje, a także organizując praktyczne warsztaty kierowane do hodowców i przedsiębiorców. Co warte podkreślenia, Zespół chętnie angażuje się również w działania popularnonaukowe, dzięki którym dociera z najnowszymi osiągnięciami nauki do szeroko rozumianego grona konsumentów.
Gratulacje!
Facts and myths about fish as food – science-based insights
With an eye on their health, Polish consumers should consume more fish meat, as it contains many valuable nutrients that play a key role in the proper functioning of the human body, emphasise scientists from the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn.
In order to structure our knowledge of fish as a food, we invite you to take a look at popular facts and myths and science-based justifications. Our guides on this topic are Dr Radosław Kowalski and Dr Marianna Raczyk.
FACT #1
Fish plays a key role in a healthy diet, providing not only high-quality protein but also many other valuable nutrients that are beneficial to the proper functioning of the human body.
Fish are a source of:
- high-quality, complete protein (an extremely valuable dietary element, especially for those concerned with building and regenerating muscle and the proper functioning of the nervous system),
- beneficial fatty acid composition (especially fatty marine species such as salmon, mackerel and sardines are rich in polyunsaturated fatty acids (PUFAs) such as omega-3 fatty acids, which play a key role in reducing inflammation, support heart and brain health and may contribute to lowering triglyceride and cholesterol (LDL) levels in the blood,
- vitamins and minerals that support the functioning of the body on many levels (including vitamins A and D, B vitamins and minerals such as selenium, phosphorus, iodine and calcium).
FACT #2
Introducing fish 2-3 times a week into the diet would be an important part of a balanced diet and an element of preventive health care.
Due to its high content of protein, omega-3 fatty acids, selenium and iodine, fish should be a particularly important part of the diet of people with thyroid diseases such as Hashimoto’s. Iodine is essential for the production of thyroid hormones, and omega-3 fatty acids can help alleviate the inflammation that is a common symptom of this disease.
In addition, consumption of oily fish has been linked to a reduced risk of cardiovascular disease, making fish an important part of preventive health care.
FACT #3
Despite its numerous health benefits, fish consumption in Poland remains low.
According to the Institute of Agricultural and Food Economics, for several years the consumption of fish and seafood has been 12-14 kg per capita per year, which corresponds to an average of one portion of fish per week. However, this is well below the recommended amount of 2-3 portions of fish per week.
MYTH #1
Fish are toxic, full of antibiotics and have harmful contaminants in them, so they should not be eaten.
First of all, it must be made clear that there are no fish that are unhealthy for humans (except for those that are poisonous). There are, however, fish that are more or less beneficial to health. Equally, there are fish that are more or less contaminated.
However, it is worth understanding that it is not the fish themselves that are so by nature – it is the environment in which they live that determines their characteristics. And this environment is largely shaped by human activity. Therefore, one should not generalise that a particular fish species is, for example, a dioxin carrier; rather, one should talk about fish from specific habitats.
Scientific data indicate that even fish that contain some mercury or dioxins, at the quantities consumed on average in Poland, can still be a valuable and safe part of the diet.
Such an example is panga from the Mekong Valley in China, around the quality of which there have been concerns in the past. Indeed, reports years ago indicated the presence of substances such as antibiotics, chemicals and even heavy metals in panga meat. However, pressure from foreign importers has had an effect and farming standards have improved significantly. Today, according to recent studies, it is possible to eat as much as more than 20 kg of meat from this fish in a week without being adversely affected by any of the contaminants found in the fish.
MYTH #2
Genetically modified fish poses a threat to our health.
Genetically modified (GMO) Atlantic salmon has now been released for sale in the USA and Canada, although it cannot be sold or bought in Europe.
However, it is worth understanding what genetic modification is in the case of fish. Most often, it involves ‘just’ the transfer of DNA encoding a desired protein (such as a growth hormone) from one species to another. In fisheries, triploidisation is also used – to sterilise fish and improve their growth rates. These procedures are identical to those used, for example, in banana production (all bananas available in shops are triploid). These changes, however, do not cause mutations that can have any impact on the health of the people who eat the fish.
Despite this, there is a public aversion to genetically modified products. Therefore, science is also developing an alternative to the creation of GMO species, which is interspecies crossbreeding, resulting in varieties with new traits that are intermediate between the initial species.
An example of Polish research in this direction is the Wielkopolski trout, a cross between a male brook trout and a female rainbow trout. It is valuable to breeders because it is resistant to the VHS virus decimating rainbow trout breeders, and it is also sterile (triploid), which means that if it escapes from breeding, it will not pose a long-term threat to the biodiversity of open waters (because it will not reproduce).
—
The text is based on the article ‘Fish as food – facts and myths’ by: Radosław Kajetan Kowalski, Marianna Raczyk, Anna Grygier and Katarzyna Polanowska, which appeared in issue 4 (2024) of the journal “Przegląd Rybacki”.
Fakty i mity dotyczące ryb jako żywności – w oparciu o naukowe źródła
Z myślą o swoim zdrowiu polscy konsumenci powinni spożywać więcej mięsa ryb, ponieważ zawiera ono wiele cennych składników odżywczych, odgrywających kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka – podkreślają naukowcy z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie.
Dla uporządkowania wiedzy na temat ryb jako żywności, proponujemy przyjrzeć się popularnym faktom i mitom oraz uzasadnieniom, opartym na naukowych źródłach. Przewodnikami po tym temacie są: dr hab. inż. Radosław Kowalski oraz dr Marianna Raczyk.
FAKT 1.
Ryby odgrywają kluczową rolę w zdrowej diecie, dostarczając nie tylko wysokiej jakości białka, ale także wielu innych cennych składników odżywczych, które mają korzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka.
Ryby zawierają w sobie m.in.:
- pełnowartościowe białko o wysokiej jakości (niezwykle wartościowy element diety, zwłaszcza dla osób dbających o budowę i regenerację mięśni oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego),
- korzystny skład kwasów tłuszczowych (zwłaszcza tłuste gatunki morskie, takie jak łosoś, makrela czy sardynki, są bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) jak np. kwasy omega-3, które odgrywają kluczową rolę w redukcji stanów zapalnych, wspierają zdrowie serca i mózgu oraz mogą przyczyniać się do obniżenia poziomu trójglicerydów i cholesterolu (LDL) we krwi,
- witaminy i minerały, które wspierają funkcjonowanie organizmu na wielu poziomach (m.in. witaminy A i D, z grupy B oraz minerały takie jak selen, fosfor, jod i wapń).
FAKT 2.
Wprowadzenie do diety ryb 2-3 razy w tygodniu stanowiłoby istotny element zbilansowanej diety i element profilaktyki zdrowotnej.
Z uwagi na wysoką zawartość białka, kwasów omega-3, selenu oraz jodu, ryby powinny być szczególnie ważnym elementem diety osób z chorobami tarczycy, takimi jak Hashimoto. Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, a kwasy omega-3 mogą pomagać w łagodzeniu stanów zapalnych, które są częstym objawem tej choroby.
Ponadto spożywanie ryb tłustych jest powiązane z obniżonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, co czyni ryby istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej.
FAKT 3.
Mimo licznych korzyści zdrowotnych, spożycie ryb w Polsce pozostaje niskie.
Według danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, od kilku lat spożycie ryb i owoców morza wynosi 12-14 kg na mieszkańca rocznie, co odpowiada średnio jednej porcji ryby na tydzień. Jednak jest to ilość znacznie niższa od zalecanej, która wynosi 2-3 porcji ryby na tydzień.
MIT 1.
Ryby są toksyczne, pełne antybiotyków i zawierają w sobie szkodliwe zanieczyszczenia, dlatego nie należy ich jeść.
Przede wszystkim trzeba jasno powiedzieć, że nie ma ryb niezdrowych dla ludzi (z wyjątkiem tych trujących). Są natomiast ryby mniej lub bardziej korzystne dla zdrowia. Tak samo zdarzają się ryby mniej lub bardziej zanieczyszczone.
Warto jednak zrozumieć, że to nie same ryby są takie z natury – to środowisko, w którym żyją określa ich właściwości. A to środowisko jest w dużej mierze kształtowane przez działalność człowieka. Dlatego nie powinno się uogólniać, że dany gatunek ryby jest np. nośnikiem dioksyn; raczej powinno się mówić o rybach z określonych siedlisk.
Dane naukowe wskazują, że nawet ryby, które zawierają w sobie pewne ilości rtęci czy dioksyn, przy takich ilościach, jakie średnio są spożywane w Polsce, wciąż mogą być wartościowym i bezpiecznym elementem diety.
Takim przykładem może być panga pochodząca z doliny Mekongu w Chinach, wokół jakości której w przeszłości pojawiały się obawy. Faktycznie, raporty sprzed lat wskazywały na obecność w mięsie pangi substancji takich jak antybiotyki, związki chemiczne, a nawet metale ciężkie. Jednak nacisk ze strony zagranicznych importerów przyniósł skutek, a standardy hodowli istotnie się poprawiły. Obecnie, według najnowszych badań, można zjeść aż ponad 20 kg w ciągu tygodnia mięsa tej ryby bez narażenia się na negatywny wpływ jakichkolwiek zanieczyszczeń znajdujących się w tej rybie.
MIT 2.
Ryby modyfikowane genetycznie stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia.
Obecnie w USA i Kanadzie dopuszczono do sprzedaży łososia atlantyckiego zmodyfikowanego genetycznie (GMO), choć w Europie nie można go sprzedać ani kupić.
Warto jednak zrozumieć, czym jest modyfikacja genetyczna w przypadku ryb. Najczęściej dotyczy ona „tylko” przeniesienia DNA kodującego pożądane białko (na przykład hormon wzrostu) z jednego gatunku do drugiego. W rybactwie stosuje się też triploidyzację – na rzecz sterylizacji ryb i poprawy ich przyrostów. Są to zabiegi identyczne, jak stosowane chociażby w produkcji bananów (wszystkie dostępne w sklepach banany są triploidalne). Te zmiany nie powodują jednak mutacji, które mogą mieć jakikolwiek wpływ na zdrowie spożywających ryby ludzi.
Mimo to, w społeczeństwie panuje niechęć do produktów modyfikowanych genetycznie. Dlatego w nauce rozwija się również alternatywa dla tworzenia gatunków GMO, jaką jest krzyżowanie międzygatunkowe, dzięki czemu uzyskuje się odmiany o nowych, pośrednich pomiędzy wyjściowymi gatunkami, cechach.
Przykładem polskich badań w tym kierunku jest pstrąg wielkopolski, czyli krzyżówka samca pstrąga źródlanego z samicą pstrąga tęczowego. Jest ona cenna dla hodowców, ponieważ jest odporna na dziesiątkującego hodowle pstrąga tęczowego wirusa VHS, a ponadto jest sterylna (triploidalna), co sprawia, że w razie ucieczki z hodowli, nie będzie stanowić długotrwałego zagrożenia dla bioróżnorodności wód otwartych (bo nie będzie się rozmnażać).
—
Tekst powstał na podstawie artykułu pt. „Ryby jako żywność – fakty i mity” autorstwa: Radosława Kajetana Kowalskiego, Marianny Raczyk, Anny Grygier oraz Katarzyny Polanowskiej, który ukazał się w numerze 4. Przeglądu Rybackiego z 2024 r.
Prof. Monika M. Kaczmarek new director of our Institute
Prof. Monika M. Kaczmarek has been appointed the new director of the Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences in Olsztyn. She will begin her four-year term in January 2025. The scientist – a native of Olsztyn – has been associated with the Institute for many years.
Until now, Prof. Monika M. Kaczmarek has headed the Laboratory of Molecular Biology. Her versatile research interests – often at the borderline of different disciplines – mainly focus on uncovering molecular mechanisms of offspring-mother interactions during pregnancy and in the postnatal period. She also leads projects in oncology, cell biology and entomology.
Prof. Kaczmarek, an Olsztyn resident since birth, is a graduate of the IV High School in Olsztyn named after Maria Skłodowska-Curie and the University of Warmia and Mazury in Olsztyn, where she graduated in 2001 with a degree in biotechnology engineering.
She obtained further degrees and titles in 2004 (PhD under the supervision of Prof. Adam J. Zięcik), 2010 (habilitation) and 2018 (Professor). In addition, from 2013 to 2017 she worked as a professor at the Faculty of Veterinary Medicine at the Warsaw University of Life Sciences, combining this with her activities at the Institute. She also gained experience during numerous scientific internships, including in Germany and the USA.
Professor Monika M. Kaczmarek is the winner of many prestigious awards and scholarships, including the Foundation for Polish Science, the Polish-American Fulbright Commission, the Alexander von Humboldt Foundation and Hertie. She was also honoured by the residents of Olsztyn, whose votes placed her in the Top 10 Women of Success in Warmia and Mazury.
She combines her scientific activity along with expertise work and mentoring of young researchers. From 2017 to 2022, she served on the Council of the Polish-American Fulbright Commission, and from 2020 to 2024 she was a member of the Council of the National Science Centre (NCN). She is also co-author of the NCN report on how women and men function in science, published in 2022.
Prof. Kaczmarek’s scientific output includes dozens of publications in renowned scientific journals (e.g. FASEB Journal, Cell Communication and Signaling Molecular and Cellular Proteomics). She has given many lectures in Poland and abroad, including the USA, Germany, Israel and Taiwan. She also has extensive experience in presenting research results outside academia (e.g. TEDx, EIT Food & Futurelearn MOOC, University of Children, European Researchers’ Night).
Prof. Monika M. Kaczmarek nową dyrektor Instytutu
Prof. Monika M. Kaczmarek została wybrana nową dyrektor Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. Czteroletnią kadencję rozpocznie w styczniu 2025 roku. Naukowczyni – z pochodzenia olsztynianka – jest związana z Instytutem od wielu lat.
Dotychczas prof. Monika M. Kaczmarek kierowała Laboratorium Biologii Molekularnej. Jej wszechstronne zainteresowania badawcze – często na pograniczu różnych dyscyplin – koncentrują się głównie na odkrywaniu molekularnych mechanizmów interakcji między potomstwem a matką podczas ciąży i w okresie postnatalnym. Prowadzi również projekty z zakresu onkologii, biologii komórki oraz entomologii.
Prof. Kaczmarek, olsztynianka od urodzenia, jest absolwentką IV LO im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, gdzie w 2001 roku ukończyła studia z tytułem magistra inżyniera biotechnologii.
Kolejne stopnie i tytuły naukowe uzyskała kolejno w latach 2004 (doktorat pod kierunkiem prof. dra hab. Adama J. Zięcika), 2010 (dr hab.) i 2018 (profesor). Ponadto, w latach 2013-2017 pracowała na stanowisku profesora na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, łącząc to z działalnością w Instytucie. Doświadczenie zdobywała również podczas licznych staży naukowych, m.in. w Niemczech i USA.
Prof. Monika M. Kaczmarek jest laureatką wielu prestiżowych nagród i stypendiów m.in. Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta, Fundacji Aleksandra von Humboldta oraz Hertie. Wyróżnili ją też mieszkańcy Olsztyna, głosami których znalazła się w Top 10 Kobiet Sukcesu Warmii i Mazur.
Działalność naukową łączy z pracą ekspercką oraz mentoringiem młodych badaczek i badaczy. W latach 2017-2022 zasiadała w Radzie Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta, a w latach 2020-2024 była członkinią Rady Narodowego Centrum Nauki (NCN). Jest też współautorką raportu NCN dotyczącego funkcjonowania kobiet i mężczyzn w nauce, opublikowanego w 2022 roku.
Dorobek naukowy prof. Kaczmarek obejmuje kilkadziesiąt publikacji w renomowanych czasopismach naukowych (np. FASEB Journal, Cell Communication and Signaling Molecular and Cellular Proteomics). Wygłosiła wiele wykładów w Polsce i za granicą, m.in. w USA, Niemczech, Izraelu i na Tajwanie. Ma również bogate doświadczenie w prezentacji wyników badań poza środowiskiem akademickim (np. TEDx, EIT Food & Futurelearn MOOC, Uniwersytet Dzieci, Europejska Noc Naukowców).
Director Piskuła: ’InLife’ and the relocation are a new opening for the Institute
Moving to new headquarters, structural changes and rebranding with the effect of the ‘InLife’ logo are an opportunity for the Institute to open up anew and look boldly to the future, according to the Director of the Institute, Prof. Mariusz K. Piskuła, who is completing his term of office after 13 years.
The Institute of Animal Reproduction and Food Research of the Polish Academy of Sciences has a new logo – ‘InLife’. What is behind this term?
Literally translating: ‘In’ – from institute, innovation, interdisciplinarity and internationalisation. ‘Life’, on the other hand, refers to the broad spectrum of our activities, which revolve precisely around life – after all, we deal with food, animal and human reproduction, and health.
The new logo is intended to help us show our activities in a universal way, because although we formally deal with two disciplines: food and nutrition technology and zootechnics and fisheries, our research is very often at the interface of many disciplines. For example, exploring the causes of human infertility is not de facto zootechnics, while studying food in the context of metabolic disorders is already entering medicine.
An important argument for creating a logo was also the issue of facilitating communication with other research centres and the socio-economic environment – both in Poland and abroad.
The full name of our Institute – which of course still applies – is long and complicated. Few people can repeat it correctly the first time. This is why we regularly encounter more or less distortions. For example, it has happened – and in documents! – to present us as the Institute for Animal Reproduction or the Institute for Food Reproduction Research. The abbreviation ‘InLife’ will help avoid such situations.
Does the creation of the new acronym involve any changes to the scope of the Institute’s activities?
Along with creating a whole new visual identity, we also carried out a rebranding process for our Institute. We rethought who we are, what our goals are, which direction we want to head in, how we want to be perceived and so on. ‘InLife’ thus corresponds to the profound changes within our Institute.
At this point, I would like to briefly outline our 36-year history, as it is crucial to understanding this story and directly explains the flow of my thinking.
To illustrate, I am finishing my term of office as a representative of the second generation of the Institute’s management. For the first generation, narrow specialisation was important – which is why for a long time there was a formal division of the unit into two departments: animal reproduction and food research. This resulted, among other things, in the budget for the purchase of research equipment being divided equally, 50-50, regardless of whether anyone needed more. The aftermath of this thinking has been apparent to date – each department was based in a different location in Olsztyn, and on top of that we have two medical-oriented facilities in Białystok. Eventually, after many years, we merged everything.
Shortly after I took over as director 13 years ago, we started preparations for the new headquarters. At that time, we had already reached a consensus that we should merge, and the new, shared headquarters would be an opportunity to do so. With this, we started to look at the Institute as a whole – not as two separate departments. I have gone even further, we are moving away from this division, we are abolishing the branches. The formalities in this direction are already underway.
So the move to the new premises is supposed to be a kind of opening up of the Institute for the new?
There will be a new mission for the Institute associated with the move, but I leave that to Professor Monika Kaczmarek, who will take over the leadership of the Institute from me at the beginning of January 2025. She is a representative of the ‘third generation’ of staff.
Looking further inside the Institute, you have also made structural changes. What kind of changes?
One of the biggest changes is the elimination of research departments in favour of smaller but still flexible teams – as is happening in the world. I have given a chance to those scientists who are ready to do independent research, have an idea for funding and have gathered the right human capital around them – so that they do not have a glass ceiling above them. Now they can start their own team, focusing on their chosen topic.
We currently have 18 research teams identified. There is still interest, so perhaps more will emerge. In my opinion, this is also a way for such healthy competition between researchers and a way to learn how to build consortia around a common goal with other teams/units.
We have also created specialised laboratories, or so-called core facilities, which focus on our most expensive and advanced technologies. Access to these will be open to all researchers – under the guidance of competent staff operating these laboratories, of course.
Does the proximity of the Institute’s new headquarters to the Olsztyn Science and Technology Park mean that it is more open to cooperation with business?
Definitely. This is due to two reasons.
Firstly, one of the conditions for obtaining funding for the construction of the new premises from EU funds under the Regional Operational Programme for the Warmian-Masurian Voivodeship 2014-2020 was that we should be open to cooperation with the wider business community and make some of the rooms available to them; this will generate additional income for us, which is an important argument.
I would like it to be clearly stated that current funding for PAS institutes from the state budget is scandalously low in comparison with how universities are treated. Therefore, in order to be able to conduct world-class research, we need to find additional funding, for example from the aforementioned cooperation with business, from national projects and from funds straight from Brussels. We have to look at our institutes as business units.
Coming to the end of your role as Director of the Institute, are you satisfied with the state you are leaving the Institute in?
Yes, I am completing my term of office with satisfaction – especially the fact that I have led the construction of a new shared headquarters and carried out an internal restructuring with the rebranding of the Institute.
And what, in your opinion, is the biggest challenge facing the Institute’s new director?
Budget, budget, budget. The subsidies received have practically come to a standstill, and expenditure continues to rise due to, among other things, the rising cost of living and statutory increases for academic staff, although we have not received additional funds, apart from incidental cash injections, for this. Well, and at least the continued success in obtaining EU funding from Brussels. I would add that our successes in this area resulted in our nomination to the Crystal Brussels Prize, as 1 of 5 out of a total of 69 institutes of the Polish Academy of Sciences, and we certainly beat all those doing science in the region.
Dyrektor Piskuła: „InLife” i przeprowadzka to nowe otwarcie dla Instytutu
Przeprowadzka do nowej siedziby, zmiany strukturalne oraz rebranding z efektem w postaci logo „InLife” są szansą dla Instytutu na nowe otwarcie się i odważne spoglądanie w przyszłość – ocenia dyrektor prof. Mariusz K. Piskuła, który po 13 latach kończy pełnić swoją funkcję.
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN ma nowe logo – „InLife”. Co kryje się pod tym określeniem?
Tłumacząc dosłownie: „In” – od instytutu, innowacji, interdyscyplinarności i internacjonalizacji. Z kolei „Life” odnosi się do szerokiego spektrum naszych działań, które koncentrują się właśnie wokół życia – zajmujemy się przecież i żywnością, i rozrodem zwierząt oraz ludzi, i zdrowiem.
Nowe logo ma nam pomóc w sposób uniwersalny pokazać naszą działalność, bo choć formalnie zajmujemy się dwoma dyscyplinami: technologią żywności i żywienia oraz zootechniką i rybactwem, to nasze badania bardzo często są na styku wielu dyscyplin. Przykładowo, zgłębianie przyczyn niepłodności człowieka nie jest de facto zootechniką, z kolei badanie żywności w kontekście zaburzeń metabolicznych to już wkraczanie w medycynę.
Ważnym argumentem za stworzeniem logo była też kwestia ułatwienia komunikacji z innymi ośrodkami badawczymi oraz otoczeniem społeczno-gospodarczym – zarówno w Polsce, jak i zagranicą.
Pełna nazwa naszego Instytutu – która oczywiście nadal obowiązuje – jest długa i skomplikowana. Niewiele osób potrafi ją poprawnie powtórzyć za pierwszym razem. Stąd też regularnie spotykamy się z jej – większym lub mniejszym – przekręcaniem. Dla przykładu, zdarzyło się – i to w dokumentach! – przedstawiać nas jako Instytut Rozwodu Zwierząt czy Instytut Badań Rozrodu Żywności. Skrót „InLife” pozwoli unikać takich sytuacji.
Czy stworzenie nowego skrótu wiąże się z jakimiś zmianami w działalności Instytutu?
Wraz ze stworzeniem całej nowej identyfikacji wizualnej, przeprowadziliśmy też proces rebrandingu naszego Instytutu. Na nowo zastanowiliśmy się, kim jesteśmy, jakie mamy cele, w jakim kierunku chcemy podążać, jak chcemy być postrzegani itd. „InLife” koresponduje więc z głębokimi zmianami wewnątrz naszego Instytutu.
W tym miejscu chciałbym krótko przybliżyć naszą 36-letnią historię, bo jest ona kluczowa dla zrozumienia tej opowieści i bezpośrednio tłumaczy tok mojego myślenia.
Obrazowo można powiedzieć, że kończę kadencję jako reprezentant drugiego pokolenia władz Instytutu. Dla pierwszego pokolenia istotna była wąska specjalizacja – dlatego też na długi czas był formalny podziału jednostki na dwa oddziały: rozrodu zwierząt i badań żywności. Skutkowało to m.in. tym, że przy podziale budżetu na zakup aparatury badawczej dzielono go równo, po połowie, niezależnie od tego, czy ktoś potrzebował więcej. Pokłosie tego myślenia było dotąd widoczne – każdy oddział miał swoją siedzibę w innej lokalizacji w Olsztynie, do tego mamy dwa zakłady o nachyleniu medycznym w Białymstoku. W końcu po latach wszystko scalamy.
Niedługo po tym, jak przed 13 laty objąłem funkcję dyrektora, rozpoczęliśmy przygotowania do budowy nowej siedziby. Wtedy osiągnęliśmy już konsensus, że powinniśmy się łączyć, a nowa, wspólna siedziba będzie ku temu okazją. Dzięki temu zaczęliśmy patrzeć na Instytut jako całość – a nie na dwa osobne oddziały. Poszedłem jeszcze dalej, odchodzimy od tego podziału, likwidujemy oddziały. Formalności w tym kierunku już się toczą.
Przenosiny do nowej siedziby mają więc być takim otwarciem się Instytutu na nowe?
Z przenosinami będzie związana nowa misja Instytutu, ale to pozostawiam pani prof. Monice Kaczmarek, która przejmie po mnie kierowanie Instytutem z początkiem stycznia 2025 roku. To przedstawicielka „trzeciej generacji” pracowników.
Zaglądając jeszcze do wnętrza Instytutu, wprowadził Pan też zmiany strukturalne. Jakie?
Jedną z największych zmian jest likwidacja zakładów badawczych na rzecz mniejszych, ale jednocześnie elastycznych zespołów – tak jak dzieje się to w świecie. Dałem szansę tym naukowcom, którzy są gotowi do prowadzenia samodzielnych badań, mają pomysł na finansowanie i zgromadzili wokół siebie odpowiedni kapitał ludzki – aby nie mieli nad sobą szklanego sufitu. Teraz mogą założyć swój własny zespół, skupiając się na wybranym temacie.
Obecnie mamy wyłonionych 18 zespołów badawczych. Zainteresowanie wciąż jest, więc być może pojawią się jeszcze kolejne. W mojej ocenie jest to również sposób na taką zdrową konkurencję między naukowcami i sposób na nauczenie się budowania konsorcjów wokół wspólnego celu z innymi zespołami/jednostkami.
Stworzyliśmy również laboratoria specjalistyczne, czyli tzw. core facilities, które skupiają się wokół naszych najdroższych i najbardziej zaawansowanych technologii. Dostęp do nich będzie otwarty dla wszystkich naukowców – oczywiście pod okiem kompetentnych pracowników tych laboratoriów.
Czy sąsiedztwo nowej siedziby Instytutu z Olsztyńskim Parkiem Naukowo-Technologicznym oznacza większe otwarcie się na współpracę z biznesem?
Zdecydowanie. Wynika to z dwóch powodów.
Po pierwsze, jednym z warunków uzyskania dofinansowania na budowę nowej siedziby ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020, było nasze otwarcie na współpracę z szeroko rozumianym biznesem i udostępnianie mu części pomieszczeń; będzie to dla nas dodatkowych dochodem, co jest ważnym argumentem.
Zależy mi, aby to głośno wybrzmiało, że dzisiejsze finansowanie Instytutów PAN-owskich z budżetu państwa jest skandalicznie niskie w porównaniu do tego jak traktowane są uniwersytety. Dlatego, aby móc prowadzić badania na światowym poziomie musimy znajdować dodatkowe fundusze np. ze wspomnianej współpracy z biznesem, z projektów krajowych i ze środków prosto z Brukseli. Musimy patrzeć na nasze Instytuty jak na jednostki gospodarcze.
Kończąc pełnić funkcję dyrektora Instytutu jest Pan zadowolony ze stanu, w jakim zostawia Pan Instytut?
Tak, swoją kadencję kończę z zadowoleniem – szczególnie z faktu, że doprowadziłem do wybudowania nowej wspólnej siedziby i przeprowadziłem wewnętrzną restrukturyzację z rebrandingiem Instytutu.
A jakie, w Pana ocenie, największe wyzwanie czeka nową dyrektor Instytutu?
Budżet, budżet, budżet. Otrzymywane subwencje praktycznie stanęły w miejscu, a wydatki wciąż rosną m.in. ze względu na rosnące koszty utrzymania i ustawowe podwyżki dla kadry naukowej, choć dodatkowych środków, oprócz incydentalnych zastrzyków gotówkowych, na to nie dostaliśmy. No i przynajmniej kontynuacja sukcesów w pozyskiwaniu unijnego finansowania z Brukseli. Dodam, że sukcesy na tym polu skutkowały naszą nominacją do Kryształowej Brukselki, jako 1 z 5 spośród wszystkich 69 instytutów PAN, a już na pewno pobiliśmy na głowę wszystkich parających się nauką w regionie.
